Wypożyczona z Galerii Czartoryskich „Dama z gronostajem” reklamuje rozpoczynającą się w środę 9 listopada – w Narodowej Galerii w Londynie – wystawę „Leonardo da Vinci – Malarz na dworze Mediolanu”. Kolekcję będzie można oglądać do 5 lutego. „Dama z gronostajem” to jedno z najcenniejszych dzieł w polskich zbiorach i jedyny obrazem Leonarda da Vinci w Polsce.
To jedyne dzieło malarza, znajdujące się w polskich zbiorach; jeden z czterech portretów kobiecych, namalowanych przez artystę i jednocześnie zaledwie jeden z kilkunastu obrazów, składających się na dorobek malarski tego genialnego twórcy epoki renesansu, badacza natury, anatoma i inżyniera. Portret przedstawiający Cecylię Gallerani, dworkę i kochankę księcia Ludovico Sforzy mistrz Leonardo da Vinci malował najprawdopodobniej w latach 1483 – 1490 w Mediolanie. Obraz został wykonany w technice olejnej, z użyciem tempery na desce orzechowej o wymiarach 54,7 na 40,3 cm. Portret młodej kobiety, ubranej w strój hiszpański, trzymającej na kolanach gronostaja jest metaforą miłosnego uścisku, który miał splatać modelkę i księcia Ludovica, jednakże z powodu planowanego małżeństwa księcia z Beatrice d\’Este artysta zmuszony był przedstawić sytuację symbolicznie. Grecka nazwa zwierzątka trzymanego przez modelkę, to galée, zawiera się więc w jej nazwisku, książę Ludovico Sforza z kolei, był kawalerem prestiżowego Orderu Gronostaja, którego wizerunku używał jako swojego godła.
[vsw id=”qUpl6VORRoI” source=”youtube” width=”600″ height=”450″ autoplay=”no”]
Gronostaj, zgodnie z antyczną jeszcze tradycją jest symbolem macierzyństwa, wedle wierzeń Starożytnych, miał ułatwiać rozwiązanie. Artysta umieścił zwierzę na kolanach modeli w taki sposób, by zakrywało jej brzemienność (nosiła syna Lodovico – Cesare), jednocześnie w metaforyczny sposób miało ono podkreślać jej błogosławiony stan. Czarną, nieprzejrzystą farba, którą zamalowano tło, które przykrywa szaro – niebieski rysunek. Dzieło prawdopodobnie nie zostało skończone, więc zdecydowano się użyć czarnej farby do wypełnienia obrazu, która miejscami złamała miękką linię konturu. Losy obrazu nie są do końca znane. Nie wiemy, co się z nim działo pomiędzy śmiercią Cecylii Gallerani a zakupem przez Adama Jerzego Czartoryskiego ok. roku 1880. Prawdopodobnie pozostawał w ukryciu, zapewne w rękach spadkobierców modelki. Dopiero dwa ostatnie stulecia – od czasu przywiezienia Damy do Polski na początku XIX wieku dostarczają danych do prześledzenia historii dzieła Leonarda. Książę Czartoryski zakupił go dla swojej matki, Izabeli Czartoryskiej i wystawił w Domu Gotyckim w Puławach.
W czasie powstania listopadowego wywieziono obraz do Paryża, skąd został sprowadzony ok. roku 1880 do powstającego w Krakowie Muzeum Czartoryskich. W czasie okupacji niemieckiej służył jako dekoracja wawelskiej rezydencji Hansa Franka, następnie wywieziony do Niemiec, skąd w 1946 roku został ponownie sprowadzony do Krakowa.
Prezentacja „Damy z gronostajem” na Zamku Królewskim w Warszawie
Nie tylko z powodów konserwatorskich dzieło rzadko opuszczało Polskę. Dama z gronostajem odwiedziła jedynie w latach 50. XX w. Moskwę, potem Waszyngton i Szwecję. Do swojej ojczyzny – Włoch po raz pierwszy pojechała w 1998 r. Wypożyczenie obrazu umożliwiło zorganizowanie w Polsce pamiętnego pokazu: dzieło Rafaela Dama w welonie z Palazzo Pitti i obraz Tycjana Wenus z Urbino z Galerii Uffizi obejrzała wówczas rekordowa liczba zwiedzających Muzeum Czartoryskich w Krakowie i Zamek Królewski w Warszawie.
W podpisanym w Krakowie memorandum postanowiono, że -po powrocie z wystaw w Madrycie, Berlinie i Londynie- przez 10 obraz lat nie będzie mógł być wypożyczany, chyba, że z przyczyn uzasadnionych szczególnymi okolicznościami wszystkie strony zdecydują inaczej. Po powrocie do Krakowa obraz będzie przedmiotem projektu naukowego, którego celem jest pozyskanie i usystematyzowanie wiedzy o dziele Leonardo da Vinci.
Źródło: mkidn.gov.pl/PAP/Portal Rynek-Sztuki.pl
ciekawe, bo ja widziałem w innych ranach …. he he ;)