Tylko do 9. stycznia można zobaczyć wystawę Obok. Polska i Niemcy. 1000 lat historii w sztuce, przygotowana z okazji Polskiej Prezydencji w Radzie Unii Europejskiej. Autorką projektu i kuratorką wystawy jest Anda Rottenberg. Nad merytoryczną treścią wystawy czuwa Rada Programowo-Naukowa pod przewodnictwem prof. Władysława Bartoszewskiego.
Tysiącletnie dzieje stosunków polsko-niemieckich zilustrowane zostały na wystawie około 800 dziełami sztuki, przedmiotami kultury materialnej i dokumentami, zgromadzonymi w 19 salach. Podział wystawy na 22 części tematyczne służy lepszemu zrozumieniu różnych aspektów powikłanej historii polsko-niemieckiego sąsiedztwa.
Wystawa została przygotowana wspólnie przez Martin-Gropius-Bau w Berlinie oraz Zamek Królewski w Warszawie. Powstała w ramach Zagranicznego Programu Kulturalnego Polskiej Prezydencji 2011. Nad projektem czuwała Rada Programowo-Naukowa pod przewodnictwem prof. Władysława Bartoszewskiego. Kuratorem wystawy jest polska historyczka sztuki, Anda Rottenberg, autorka wielu międzynarodowych wystaw artystycznych i wieloletnia dyrektorka Narodowej Galerii Sztuki Zachęta w Warszawie.
Swoisty komentarz do różnych wątków wystawy stanowią dzieła znanych artystów współczesnych, między innymi Mirosława Bałki, Krzysztofa Bednarskiego, Edwarda Dwurnika, Jochena Gerza, Anselma Kiefera, Gerharda Richtera, Wilhelma Sasnal, Gregora Schneidera, Günthera Ueckera, Piotra Uklańskiego, Luca Tuymans i Krzysztofa Wodiczki.
Ważnym tematem wystawy są koligacje dynastyczne polskich władców z innymi rodami panującymi, świetnie ilustrujące europejski kontekst stosunków polsko-niemieckich. Szczególnie rozbudowane były związki polsko-litewskiej dynastii Jagiellonów z Hohenzollernami i Habsburgami, a także niemieckie koligacje elekcyjnych królów z rodu Wazów.
Na wystawie podziwiać można ich portrety autorstwa m.in. Cranacha starszego, Hansa Malera zu Schwaz, Martina Kobera i Pietera Danckerts de Rij. Wątek koligacji dynastycznych zilustrowany został także dziełami sztuki pochodzącymi z posagów polskich księżniczek, m.in. legendarnego wiana Anny Katarzyny Konstancji Wazówny, wydanej za Filipa Wilhelma Wittelsbacha. Posag, na który składały się obrazy, zastawy stołowe i klejnoty ogromnej wartości transportowano aż na 70 wozach.
Niewątpliwie wyjątkowym wydarzeniem dla miłośników sztuki średniowiecznej będzie możliwość obejrzenia na wystawie wszystkich dziesięciu zachowanych kompozycji rytowniczych i wszystkich znanych rysunków Wita Stwosza. Jego życie i twórczość są równie ważne dla polskiej jak i niemieckiej historii sztuki. Swoje najważniejsze dzieło stworzył w latach 1477-89 w Krakowie: ołtarz główny w kościele Mariackim, jedno z najważniejszych późnośredniowiecznych dzieł w Europie Środkowej. Wit Stwosz był obywatelem zarówno Norymbergii jak i Krakowa – jego dzieła ilustrują na wystawie ścisłe związki kulturalne obu miast w XV i XVI wieku. W Martin-Gropius-Bau pokazujemy rzeźby zarówno z krakowskiego, jak i norymberskiego okresu twórczych Stwosza. Będzie można obejrzeć m.in. dwie grupy figur oraz szkic projektowy tak zwanego Ołtarza Bamberskiego, stanowiące żywe świadectwo wirtuozerii artysty.
Twórczość urodzonego w Toruniu astronoma, Mikołaja Kopernika, ukazana zostanie poprzez rękopisy i dokumenty jego ręki, pierwsze wydanie jego głównego dzieła De Revolutionibus Orbium Coelestium z 1543 roku oraz księgi z zakresu astronomii i medycyny pochodzące z jego prywatnej biblioteki. W przeszłości postać Kopernika była przedmiotem zażartych sporów polskich i niemieckich historiografów, na wystawie ukazany został jako postać przede wszystkim o wielkim, ponadnarodowym znaczeniu dla europejskiej myśli naukowej.
[vsw id=”29610098″ source=”vimeo” width=”600″ height=”450″ autoplay=”no”]
W centralnym punkcie Martin-Gropius-Bau, na zadaszonym dziedzińcu, ukazane zostaną dzieje zakonu krzyżackiego w Prusach, a zwłaszcza bitwy stoczonej na polach pod Grunwaldem w 1410 roku, gdy Zakon zwyciężony został przez wojska polsko-litewskie. Bitwa ta stała się swoistym „lieux de memoire” (miejscem pamięci) dla Polaków a w XIX i XX wieku wykorzystywana była propagandowo w stosunkach polsko-niemieckich. Wystawiony tu jest także monumentalny obraz Hołd Pruski, wypożyczony z Krakowa, namalowany przez Jana Matejkę w 1882 roku.
Pokazuje on wydarzenia z roku 1525: książę Albrecht Hohenzollern składa hołd polskiemu królowi. Państwo krzyżackie przestało istnieć, zastąpione przez świeckie, protestanckie księstwo pruskie – Prusy Książęce – pozostające w lennej zależności od polskich królów.
Część wystawy poświęcony historii najnowszej ukazuje relacje ponadgraniczne i ponadnarodowe. W centrum uwagi znajdują się polsko-niemieckie powiązania artystyczne w latach dwudziestych ubiegłego wieku, stanowiące część międzynarodówki awangardy, będące w opozycji do zaostrzających się wówczas tendencji nacjonalistycznych. Polsko-żydowski malarz Jankiel Adler, współzałożyciel grupy artystycznej Jung Jidysz w Łodzi i członek grupy artystycznej z Düsseldorfu Junges Rheinland był ważnym ogniwem łączącym polskie i niemieckie kręgi artystyczne. Pokazany zostanie m.in. jego słynny obraz Meine Eltern.
W części poświęconej historii lat osiemdziesiątych i polskiemu ruchowi Solidarności, w kontekście napiętej sytuacji politycznej artyści jawią się jako ambasadorzy, a ich sztuka staje się łącznikiem między oboma krajami. W roku 1981 polski artysta Ryszard Waśko zainicjował w Łodzi wystawą Konstrukcja w procesie, serię pokazów na których eksponowano dzieła artystów znanych w Polsce i na arenie międzynarodowej, takich jak Roman Opałka, Józef Robakowski, Richard Serra czy Günther Uecker. Przy pomocy tej wystawy Waśko uwrażliwiał artystów „z Zachodu“ na sytuację polityczną w Polsce. Bezpośrednio po ogłoszeniu stanu wojennego w Polsce artyści z Düsseldorfu zorganizowali aukcję „Przeciwko stanowi wojennemu w Polsce – dla Solidarności“. Niektóre z dzieł przygotowanych specjalnie na tę aukcję można zobaczyć na wystawie, między innymi pracę Günthera Ueckers Drzazga dla Polski. Kluczowym dziełem tego czasu jest również Polentransport 1981 Josepha Beuys, które odnosi się do czasów protestów Solidarności w Polsce. W lecie 1981 r. Beuys odbył podróż do Polski i przekazał Muzeum Sztuki w Łodzi Joseph Beuys Archiv, skrzynię z grafikami, plakatami i zdjęciami jako gest „symbolicznego przeniesienia“ swoich artystycznych idei.
Wszystkie wypożyczone na wystawę eksponaty to świadectwa powiązań kulturowych Polski i Niemiec. Zostały one udostępnione przez ponad 200 wypożyczających z muzeów i kolekcji z całej Europy, między innymi z Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Sztuki w Łodzi, British Museum w Londynie, Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu oraz Biblioteki Watykańskiej.
Bogaty program towarzyszący, skierowany również do uczniów i studentów, będzie miał na celu wsparcie wymiany kulturalnej między mieszkańcami Polski i Niemiec. Program popularyzować będzie wiedzę na temat tego, co wspólne w obu kulturach, przyczyniając się do procesów zjednoczeniowych w Europie i wzajemnego zrozumienia.
Obok
Polska – Niemcy. 1000 lat historii w sztuce
23 wrzesień 2011 – 9 styczeń 2012
Organizator
Berliner Festspiele. Projekt jest realizowany przez Zamek Królewski w Warszawie oraz Martin-Gropius-Bau w Berlinie. Sfinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP oraz Pełnomocnika Rządu Federalnego ds. Kultury i Mediów.
Patronat honorowy
Bronisław Komorowski, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
Christian Wulff, Prezydent Republiki Federalnej Niemiec
Kuratorka wystawy Anda Rottenberg
Źródło: berlinerfestspiele.de