Od 12 maja w Muzeum Miasta Łodzi można oglądać obszerną wystawę fotografii będąca szeroką perspektywą kulturowego postrzegania kobiecości. Kolekcja ta pochodzi z prywatnych zbiorów Joanny i Krzysztofa Madalskich. Labilna perspektywa prezentowanych prac wsparta jest na idei aktów performatywnych amerykańskiej filozofki Judit Butler. Fotografia jest tu wyrazem nieustannej re/konstrukcji i wzmacnianiu wielości, osłabianiu tożsamości kobiecej.
Wystawa w Muzeum Miasta Łodzi jest pierwszą odsłoną kolekcji, konfrontuje autorskie spojrzenia analizujące w mniej lub bardziej krytyczny sposób temat konstruowania płci kulturowej, ale również staje się przyczynkiem do dyskusji o konieczności rewizji historii fotografii powojennej w Polsce. Wystawa zderza ze sobą przedstawienia tworzone przez konserwatywnych artystów fotografików biorących udział w wystawach w rodzaju „Międzynarodowego Salonu Fotografii Artystycznej Wenus” z pracami artystów i artystek zainteresowanych – zwłaszcza po przełomie 1989 roku – w destabilizowaniu niezwykle silnej heteronormatywnej matrycy organizującej polską kulturę.
Wystawa Uwikłane w płeć ma układ chronologiczny. Narracja rozpoczyna się jeszcze przed drugą wojną światową: dzieła z tego okresu są pięknie wykonane, eleganckie i zmysłowe. Szlachetność techniki idzie w parze z mieszczańskim konserwatyzmem ujęcia tematu. Okres powojenny przynosi wahnięcie w postaci wymuszonego na twórcach polskiej fotografii epizodu socrealistycznego i dalsze rozwinięcie klasycznego tematu w bardziej nowoczesnej formie, ale też momentami ujętego minoderyjnie, na sposób drobnomieszczański. Wystawa skonstruowana jest w linearny sposób, ale pojawiają się w jej ramach punkty przesilenia, interwencje i uskoki prowokujące do zadania pytania o współczesne odczytanie fotografii historycznej. Podział galerii na dwa piętra stwarza okazję do zapoznania się z twórczością mężczyzn i kobiet, dostrzeżenia procesu emancypacji i zdobywania samoświadomości przez artystki, które od lat 1970. przejmują inicjatywę i zaczynają dominować w fotografii, nadając jej zupełnie nowe, nieznane wcześniej sensy, używając jej do wypowiedzenia nowych treści.
Wystawa w galerii na parterze zaczyna się od mistrzyń i mistrzów fotografii powojennej, których prace przenoszą odbiorcę w stronę krytycznego podejścia do tematu, nie tylko afirmacji i erotyzacji (choć i od tego nie są wolne klasyczki wpisywane retrospektywnie, trochę wbrew własnej woli, w nurt sztuki feministycznej). Wśród szerzej prezentowanych sylwetek są tu postacie mało znane, kontrowersyjne, a także cenione przez świat sztuki współczesnej. O ile na parterze przeważa fotografia dawna, dość zachowawczo ujmująca temat aktu („płci pięknej”), o tyle na pierwszym piętrze mamy do czynienia z intensywną, trwającą od lat 1990. próbą dekonstrukcji i destrukcji dotychczasowych opresyjnych i stereotypowych modeli kobiecości. Na przykład androgyniczni bohaterowie uwidaczniają temat do tej pory wykluczony i nieobecny, inności, odmienności, umowności, kwestionują zastany, bipolarny porządek (wcześniej jedyną transgresją było to, że kobiety czasem fotografują).
Wystawa może być odbierana jako ekspozycja salonowa, jako pastisz i kolejna próba przepracowania tradycyjnie polskiego sposobu eksponowania zdjęć w formie „salonu wystawienniczego”, ale także może być odebrana jako gabinet kolekcjonera, gabinet służący studiom, oddawaniu się kontemplacji niekoniecznie kuriozów, co raczej precjozów.
Muzeum Miasta Łodzi
12 maja – 28 czerwca 2012
Wystawa „Uwikłane w płeć” dostępna dla widzów pełnoletnich. Osoby, które chciałyby przyjść na wystawę z dziećmi i młodzieżą prosimy o uprzednie zapoznanie się z treścią ekspozycji.
Źródło: Muzeum Miasta Łodzi
Oprac: Agnieszka Szydziak