Co kupują polscy kolekcjonerzy?

Basia Bańda, akwarela, źródło: http://basiabanda.pl

Polskie kolekcjonerstwo to nie tylko Wojciech Fibak i Krzysztof Musiał. Posiadamy w kraju ciekawe kolekcje sztuki, które jednak nie zostały do tej pory nigdzie szczegółowo opisane, ani udokumentowane. Oczywiście grupa prywatnych kolekcjonerów woli pozostać anonimowa, jednak wielu z nich chętnie udziela wywiadów, jak i też udostępnia swe prace na potrzebę wystaw organizowanych przez państwowe instytucje kultury.

Postaramy się dzisiaj przybliżyć – chociaż w niewielkiej części – kilka polskich kolekcji prywatnych, a także wyszczególnić grupę prac, które aktualnie są najchętniej kupowane. Zaczniemy od największych.

Grażyna Kulczyk
O kolekcji Grażyny Kulczyk dość szczegółowo pisaliśmy jakiś czas temu – LINK – wspominając, że jest to jedna z ciekawszych kolekcji w kraju i Europie Wschodniej. Oś zbioru ukierunkowana jest na artystów niestandardowych i raczej polskiego pochodzenia, co nie jest jednak regułą. Grażyna Kulczyk swą przygodę z kolekcjonerstwem rozpoczęła już w latach 80. i wówczas skupiała swoją uwagę na pracach klasyków polskiego malarstwa współczesnego – Jacek Malczewski, Andrzej Wróblewski, Jerzy Nowosielski, Tadeusz Kantor – by stopniowo zwracać się ku aktualnym działaniom sztuki młodszej. Jako jednak z nielicznych kolekcjonerów, w zbiorze Grażyny Kulczyk znajdują się także instalacje, które w dużej mierze charakterystyczne są dla sztuki XX i XXI w.  Zatem możemy tu odnaleźć prace takim twórców jak: Mirosław Bałka, Izabella Gustowska, Jan Berdyszak, Magdalena Abakanowicz, Marta Deskur, Elżbieta Jabłońska, Grzegorz Kowalski, Agata Michowska, Alina Szapocznikow, Katarzyna Kozyra, Maciej Osika, Dorota Nieznalska, Laura Pawela czy Roman Opałka.

Wojciech Fibak

Wojciech Fibak to – obok Krzysztofa Musiała – chyba jeden z najbardziej znanych kolekcjonerów w Polsce. Posiada on bogaty zbiór sztuki polskiej, który wielokrotnie prezentowany był na wystawach zewnętrznych w państwowych instytucjach kultury. Fibak jest jednym z pierwszych prywatnych kolekcjonerów  w kraju i wydaje się, że posiada największy zbiór charakterystycznych dla kraju dzieł sztuki powojennej. Kolekcja to głównie prace malarskie. W 2001 roku została założona Galeria Fibak, która stosunkowo szybko wpisała się w artystyczną mapę Warszawy. W kolekcji znajdują się prace takich artystów jak: Wojciech Fangor, Jan Lebenstein, Jacek Sienicki, Magdalena Abakanowicz, Tadeusz Kantor, Jerzy Nowosielski, Olga Boznańska, Józef Brandt, Piotr Potworowski czy Stefan Gierowski. Wojciech Fibak za sprawą swej galerii wspiera także młodych twórców, aktywnie promując takich artystów jak: Gossia Zielaskowska. Anna Halarewicz, Artur Trojanowski, Ewelina Sośniak, Marcin Maciejowski, Małgorzata Kosiec czy Piotr Sokołowski.

Krzysztof Musiał

Krzysztof Musiał jest, podobnie jak Wojciech Fibak, jednym z powszechnie znanych w kraju kolekcjonerem. Jego kolekcja składa się głównie ze sztuki polskiej od połowy XIX wieku i zawiera blisko 1000 obiektów -w tym obrazy, rzeźby i prace na papierze. Odnajdziemy tu zatem obrazy takich artystów jak: Olga Boznańska, Józef Czapski, Teresa Pągowska, Grzegorz Bednarski, Tadeusz Brzozowski, Jan Cybis, Jan Dobkowski, Tadeusz Dominik czy Wojciech Fangor i Stanisław Fijałkowski. Prace do kolekcji kupuje często od samych artystów, rzadziej na aukcjach i galeriach. Zbiory Musiała prezentowane były na wystawach w mueach całej Polski. Kolekcjoner prowadzi też w Warszawie galerię aTAK,  w ofercie której znajdują się także prace młodych artystów: Julii Curyło, Basi Bańdy czy Agnieszki Kicińskiej.

Marek Roefler

Marek Roefler to kolejny już, acz mniej znany kolekcjoner, który w swym podwarszawskim domu otworzył prywatne muzeum Villa la Fleur. Roefler dzieła sztuki kolekcjonuje od 1990 roku i jego kolekcja stanowi aktualnie ogromny zbiór sztuki głównie z kręgu Ecole de Paris. Oprócz malarstwa, w kolekcji znajdują się także rzeźby, które zostały wykonane przede wszystkim przez artystów polskiego i żydowskiego pochodzenia z 1 połowy XX w. Odnajdziemy tu więc prace takich artystów jak: Mojżesz Kisling, Eugeniusz Zak, August Zamoyski czy Mela Muter.

Dariusz i Krzysztof Bieńkowscy

Dariusz i Krzysztof Bieńkowscy  to łódzcy kolekcjonerzy, którzy posiadają pokaźna, licząca blisko 1000 prac kolekcje sztuki głównie awangardowej. Znajdziemy tu więc prace czołowych artystów polskiej sztuki awangardowej: Henryka Stażewskiego, Józefa Robakowskiego, Jadwigi Maziarskiej czy Wojciecha Fangora. Zbiory te pokazywane były wielokrotnie w ramach różnych wystaw. Warto wspomnieć, że Dariusz Bieńkowski jest również fundatorem nagrody im. Katarzyny Kobro.

Joanny i Krzysztofa Madelskich

Joanna i Krzysztof Madelscy budowę kolekcji rozpoczęli 20 lat temu, dzięki czemu w chwili obecnej stanowi ona bardzo rozbudowany zbiór polskiej sztuki współczesnej. Od czterech lat małżeństwo zainteresowało się także fotografią, przez co kolekcja do dnia dzisiejszego została wzbogacona o blisko 250 istotnych dla sztuki polskiej obiektów fotograficznych. Prace wchodzące w skład kolekcji to w dużej mierze realizacje odważne, dotykające zagadnień zarówno antyreligijnych, feministycznych jak i płciowych. Znajdziemy tu –  zaangażowane, w wyraźny sposób wpisujące się w feministyczno–genderowy dyskurs w sztuce polskiej – realizacje Doroty Nieznalskiej, Katarzyny Górnej, Ewy Partum czy Natali LL,  w kolekcji obecne są także zdjęcia klasyków polskiej fotografii tradycyjnej – Edwarda Hartwiga, Tadeusza Rolke, Pawła Pierścińskiego i Wojciecha Plewińskiego. Według Krzysztofa Madelskiego, patrząc na kolekcję można rozpatrywać ją pod względem kryterium chronologii, która daje możliwość prześledzenia rozwoju obrazowania wizerunku oraz postrzegania kobiety przez ostatnie 100 lat.

Michał Borowik 

Według nowojorskiego magazynu Modern Painters oraz portalu Artinfo.com kolekcja Borowika jest jedną z 50 najciekawszych i tym samym najlepszych kolekcji młodej sztuki na świecie. Borowik Collection jest zbiorem prywatnym, choć posiada status kolekcji publicznej. Wybrane prace można obejrzeć na oficjalnej stronie kolekcji i nie znajdziemy tam wiodących nazwisk -z wyjątkiem Dwurnika.  Kolekcja ta jest bowiem nastawiona wyłącznie na młodych artystów i ich świeże spojrzenie na sztukę. I być może kluczem do popularności omawianych zbiorów jest ich świeżość, brak patosu i zadziwiająca spójność. W kolekcji Borownika znajdziemy mi.n takie nazwiska jak: Jakub Czyszczoń, Michał Grayer, Magdalena Starska, Piotr Kmita , Witek Orski czy Alexander Binder.

 Wniosek jest następujący: najpewniejszą inwestycją są płótna naszych klasyków, które cieszą się największym zainteresowaniem. Wyspiański, Kantor, Chełmoński, Siemiradzki, Makowski czy Zak to nazwiska, które sprzedawane są za stosunkowo wysokie kwoty. Od 2009 roku nieustannie rośnie zainteresowanie sztuką Młodej Polski. Ale warto też podkreślić, że bardzo wysoko ceni się także klasyków XX wieku. przykładowo obrazy Wojciecha Fangora kupowane w latach 90. zyskały na wartości ponad 800%, a wartość obrazu Jana Lebensteina „Figura osiowa nr 77” w ciągu siedmiu lat wzrosła ośmiokrotnie. Obrazy takich artystów jak Kazimierz Mikulski, Adam Marczyński czy Wojciech Fangor zyskiwały na wartości ponad 40% rocznie. Pod względem liczby sprzedanych  obiektów, które zmieniły w roku 2011 właściciela, dominuje sztuka najnowsza i współczesna. We wszystkich segmentach rokowania dla rozwoju rynku sztuki są dobre, w tym szczególnie dla fotografii oraz coraz bardziej docenianych działań końca lat 80. i lat 90. XX w.

Kama Wróbel
Portal Rynek i Sztuka