Tapis Polonais, źródło: noname.fr
Tapis Polonais, jest to nazwa odnosząca się do kobierców, wyrabianych od końca XVI do połowy XVIII wieku w Persji. Były to kobierce jedwabne, wzbogacone o metalową nić.
Powiązanie kobierców tego typu z Polską jest związane z dużym zainteresowaniem nimi w XIX wieku, kiedy to największa ich ilość – bo aż 400 – znajdowała się właśnie w na terenach Polski. Jednak, jak podają źródła obecnie na stanie mamy ich jedynie kilka, ze względu na transakcje, po których owe kobierce znalazły się w licznych kolekcjach światowych.
Cechą charakterystyczną kobierców typu Tapis Polonais jest oryginalny ornament o wzorze pomiędzy europejską arabeską, a drobnym, mocno skomplikowanym ornamentem sztuki wschodniej. Bardzo ciekawym zabiegiem stylistycznym jest użycie nitki metalowej, która jednak nie jest mocno widoczna, a jedynie w subtelny sposób podkreśla wzory, nawet tylko ich niewielkie partie. Widoczna jest dominanta kolorów jasnych i pastelowych, dlatego też uznaje się, że pomimo odznaczających się elementów typowo wschodnich, za sprawą dekoracji odczuwalna jest atmosfera europejska.
W zbiorach polskich na szczególną uwagę zasługują przykłady, które wyraźnie odróżniają się od pozostałych – a przynajmniej od subtelnych perskich okazów. Chodzi tu o kobierce mocno przetykanie złotem lub srebrem, w których ulatnia się delikatność Wschodu. Charakterystyczne są tu duże płaszczyzny i silnie zgeometryzowany ornament roślinny. Ewidentnie przy produkcji Tapis Polonais stawiano bardziej na bogactwo, niż poziom artystyczny.
Według źródeł, miejscem produkcji mógł być ośrodek turecki, gdzie dekoracja szła w stronę uproszczenia i – jak pisze Tadeusz Wierzejski i Maria Kałamajska-Saeed – wręcz zbarbaryzowania wzoru. Istotne jest również to, że – porównując z innymi kobiercami powstałymi w tym samym czasie – trudno jest uznać, że zostały wykonane w tym samym okresie. Badacze jednak zwracają uwagę, że może być jest to efekt produkcji w różnych manufakturach, działających dla wielu zleceniodawców, a przez to prezentujących nierówny poziom artystyczny.
Kama Wróbel
Portal Rynek i Sztuka
