szukaj w portalu Rynek i Sztuka MENU
Galeria Stalowa „Fragments of Reality” Bożenna Biskupska

Kurator – szara eminencja w świecie sztuki

02.06.2014

Kolekcjonowanie od podstaw

Wśród publiczności odwiedzającej muzea krąży błędne przeświadczenie, że jedynymi osobami pracującymi w takiej instytucji są bileterzy i ochrona. Ograniczenie ilości pracowników do przysłowiowej „pani, która podaje kapcie”, to dość okrutna ocena faktycznego stanu rzeczy. W rzeczywistości za poprawnym funkcjonowaniem takiej instytucji stoi sztab ludzi, których ciężka praca i profesjonalizm wyznacza standardy dla całego świata sztuki.

Bez wątpienia jedną z kluczowych postaci jest kurator (bądź grupa kuratorów w przypadku większych instytucji), którego profesja wymaga wszechstronnych zdolności, zaczynając od pedagogiki, a na zmyśle biznesowym kończąc. Zadania jakie musi on wykonywać zależą wprawdzie od wielkości, typu kolekcji i sposobu funkcjonowania danego muzeum, niemniej dalej udaje się wskazać kilka cech wspólnych.

Do podstawowych obowiązków kuratora należy przekazanie przeciętnemu zwiedzającemu zawiłości sztuki w sposób zrozumiały, pomagający na odkrywanie przez widza podobieństw i detali w obrębie poszczególnych dzieł. Ukazanie kolekcji w formacie czytelnym sprawia, że elitarność tego sektora kultury przestaje mieć takowy wymiar i staje się on przyjazny masom. W tym kontekście kuratorzy spełniają się przede wszystkim jako pedagodzy, nauczający czym sztuka jest i jak prawidłowo ją odczytywać. To właśnie ich sposób patrzenia, kojarzenia, postrzegania świata, jest jednym z podstawowych elementów wystawy. To właśnie kurator wybiera poszczególne dzieła z kolekcji i ustanawia rytm w jakim będą one oglądane. Tym samym musi on nie tylko umiejętnie pokazać obiekt, ale na podstawie danego dzieła opowiedzieć historię, skłonić do myślenia, odpowiedzieć na pytania, które stawiają sobie zwiedzający.

Kurator jako przewodnik po świecie sztuki

Nicholas Serota, źródło: Tate

Nicholas Serota, źródło: Tate

Funkcja jaką spełnia kurator jest szczególnie uwidoczniona w dzisiejszych czasach, kiedy całkowicie zmienione oblicze sztuki potrzebuje kogoś w rodzaju przewodnika. Trzeba przy tym pamiętać, że idea jaką chciał przedstawić artysta jest często konfrontacją z naszym sposobem postrzegania świata, systemu w jakim zostaliśmy wychowani oraz naszej kultury. Stąd bierze się niezrozumienie wobec twórczości współczesnej o charakterze globalnym, lecz pozostającej w związku z  folklorem, religią, czy filozofią danego artysty. Bez umiejętnie przekazanej wiedzy trudno tą różnorodność prawidłowo odczytać.

Pojęcie jednego konkretnego stylu, który dotyczyłby danej epoki, zaginęło wraz z przedwojenną awangardą. W tym własnie okresie powołano do życia ideę postaci zdolnej zestawiać twórczość kilku artystów w jedną całość. Znamienne dla historii sztuki okazały się  XX-wieczne wystawy, urządzane przez całe grupy twórców (artystów i literatów). Powstawały one jako zaprzeczenie tradycyjnego kolekcjonerstwa i konserwatywnej akademii, były swego rodzaju sposobem na wyzwolenie sztuki z ram ustalonego wcześniej modelu. Najlepszym tego przykładem była wystawa z 1913 roku –  The International Exhibition od Modern Art (dzisiejsze The Armory Show).

Jak zostać dobrym kuratorem?

Co trzeba zrobić, żeby zostać kuratorem? Jakie cechy powinna posiadać osoba ubiegająca się o taką funkcję? Jak działać, aby osiągnąć sukces? Tworząc poradnik dla aspirującego kuratora najlepiej po prostu posłuchać głosu tych najlepszych i śledzić ich poczynania. Zazwyczaj wyróżnia ich oryginalność i pomysłowość. Jednym z guru w tej dziedzinie był pochodzący ze Szwajcarii Harald Szeeman, autor słynnej ekspozycji „Live in your head. When attitudes become form”. Mawiał on, że patrząc na sztukę należy być zdolnym do myślenia ponad granice ustanowione przez krytyków. Jens Hoffmann z Jewish Museum w Nowym Jorku, zawód kuratora wiąże z wizją, którą pragnie się przekazać. Rosa Lee Goldberg (fundatorka Performy) doradza, aby każdy kurator wychodził poza ramy stricte związane ze sztuką i interesował się szeroko pojętą kulturą w całym jej zakresie (nie zapominając przy tym o polityce i ekonomii).

Sława kuratora sztuki

Hans Ulrich Obrist, źródło: The Future of Art

Hans Ulrich Obrist, źródło: The Future of Art

O tym jak ważną postacią jest kurator we współczesnej kulturze może świadczyć fakt, że zajmują oni znaczną część listy stu najbardziej wpływowych osób w świecie sztuki. Figurują na niej m.in. Nicholas Serota (dyrektor brytyjskiego Tate), Glenn D.Lowry (dyrektor MoMA) oraz uchodzący za wschodzącą gwiazdę Massimiliano Gioni, obecny dyrektor Museum of Contemporary Art w Nowym Jorku. Nie można również zapomnieć o Hansie Urlichu Obrist, który sprawił, że praca wykonywana przez kuratorów stała się sztuką samą w sobie oraz Carolyn Christov-Bakagiev, współtwórczyni Greater New York i trzynastej edycji Documenty. Autorytetem w dziedzinie współczesnej sztuki wizualnej pozostaje Nancy Spector, pracująca w Salomon R.Guggenheim Museum.

To zaledwie kilka nazwisk, znanych jedynie bardzo wąskiemu gronu zainteresowanych. Dla większości społeczeństwa pozostają one w cieniu artystów, których prezentują. Wszystko wskazuje jednak na to, że i ta profesja zostanie doceniona w przyszłości. Jej rosnący potencjał potwierdzają nowe programy studiów, często objęte patronatem największych domów aukcyjnych, jak Christie’s czy Sothesby’s.

Milena Rudzińska

Fot. (góra) Ekspozycja w Reina Sofia w Madrycie, „Czasy rzeczy” (2014). Dom-studio Hanne Darboven

Portal Rynek i Sztuka
LOGO RiSi

szukaj wpisów które mogą Cię jeszcze zainteresować:

Dodaj komentarz:

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Magazyn

Kursy online

Odwiedź sklep Rynku i Sztuki

Zobacz nasze kursy Zobacz konsultacje dla artystów

Zapisz się do naszego newslettera

Zapisując się na newsletter zgadzasz się z regulaminem portalu rynekisztuka.pl Administratorem danych osobowych jest Media&Work Agencja Komunikacji Medialnej (ul. Buforowa 4e, p. 1, p-2-5, 52-131 Wrocław). Podanie danych jest dobrowolne. Zgoda na otrzymywanie informacji handlowych może zostać wycofana w każdym czasie. Więcej informacji na temat danych osobowych znajduje się w Polityce prywatności.