Członek Grupy Krakowskiej, profesor malarstwa i rektor Akademii Sztuki Pięknych w Warszawie, wybitny malarz i grafik, autor słynnego plakatu propagandowego „Bumelant” z 1951 r., wystawiał m.in. w Paryżu i Tokio. Jan Tarasin wypracował swój bardzo charakterystyczny styl, dzięki któremu na stałe wpisał się on w powojenną historię polskiej sztuki. Jak ten sukces ma się do powodzenia na rynku aukcyjnym? Jak co piątek zapraszamy do lektury naszej analizy.
Pozycja w rankingu „Kompas Sztuki”
oprac. rynekisztuka.pl
Na przykładzie Jana Tarasina, podobnie jak i wielu innych powojennych twórców doskonale widać, że zainteresowanie pracami współczesnych malarzy zaczęło się Polsce kształtować dopiero na początku ubiegłego dziesięciolecia. Lata 1991-2002 przyniosły jedynie pojedyncze transakcje, a często bywało i tak, że w danym roku nie sprzedała się żadna praca tego autora. Co ciekawe, po nagłym wzroście liczby prac w roku 2003, przez kolejne dziesięć lat wartość ta utrzymywała się, z pewnymi wyjątkami, na dość podobnym poziomie, tj. między 10 a 12 sztuk.
Wartość prac Jana Tarasina sprzedanych na aukcjach w Polsce w latach 1991-2013
oprac. rynekisztuka.pl
Jeżeli chodzi o wartość sprzedanych w poszczególnych latach prac, to sprawa ma się trochę inaczej. Oczywiście w latach w których prac nie było na rynku aukcyjnym wcale, lub bardzo mało ich łączna wartość była bliska zeru. W przeciwieństwie jednak do liczby zawieranych transakcji w ciągu ostatnich dziesięciu lat wartość sprzedawanych prac ponad dwukrotnie. Wprawdzie w niektórych latach rynek trochę się załamywał, jednak długookresowy trend jest wyraźnie wzrostowy. A skoro przy rosnącej wartości sprzedanych prac, ich liczba utrzymuje się na podobnym poziomie, to oznacza, że rosną ceny poszczególnych prac. Łącznie na aukcjach w latach 1991-2013 sprzedano obiekty autorstwa Tarasina o wartości 3,222 mln złotych. Na uwagę zwraca fakt, że aż 1/7 tej kwoty to wynik ubiegłego roku, a ponad połowa tej kwoty osiągnięta została w ciągu ostatnich 5 lat. To daje solidne podstawy, by przypuszczać, że w tym roku wartość sprzedanych praca autorstwa Tarasina pobije kolejny rekord.
Domy aukcyjne według liczby sprzedanych prac Jana Tarasina
oprac. rynekisztuka.pl
W sprzedaży prac Jana Tarasina zdecydowanie przoduje Agra-ATR, która w badanym okresie znalazła nabywców dla największej liczby prac kaliskiego artysty – 54. To ponad dwa razy więcej niż Rempex i Desa Unicum, które ex aequo zajęły pod tym względem drugie miejsce z 23 wylicytowanymi obiektami każdy. Czwarty Polswiss może pochwalić się 17 transakcjami.
Domy aukcyjne według wartości sprzedanych prac Jana Tarasina
oprac. rynekisztuka.pl
Kolejność bardzo się jednak zmienia, gdy weźmiemy pod uwagę kryterium wartości wylicytowanych na aukcjach prac. Liderem jest Desa Unicum, której udało się sprzedać obiekty za aż 1,13 mln złotych, tym samym „zgarniają” ponad 1/3 rynku w latach 1991-2013. Co ciekawe Rempex, który sprzedał tyle samo prac co Desa w tym rankingu zajmuje dopiero czwarte miejsce. Wyraźnie widać, że sprzedawane w tym domu prace Jana Tarasina były średnio o wiele tańsze, niż te oferowane w Desie. Dzięki dużej liczbie transakcji Agra-ART znajduje się w tym zestawieniu na drugim miejscu, jednak podobnie jak w Rempeksie, także tutaj prace musiały być stosunkowo tańsze niż w Desie Unicum. Nieznacznie drożej niż Rempex sprzedawać musiał również Polswiss ART, któremu udało się zająć trzecie miejsce.
Najdroższe prace Jana Tarasina na rynku aukcyjnym
oprac. rynekisztuka.pl
Ceny najdroższych prac oscylują na aukcjach wokół 100 tys. złotych za obraz. Najwięcej drogich płócien (6 z 10) licytowanych jest w Desie Unicum – to tłumaczy przewagę tego domu nad innymi w kategorii wartości sprzedaży. Nie jest również niespodzianką, że wszystkie z dziesięciu rekordowych prac licytowanych było w przeciągu ostatnich 5 lat, a połowa z nich w tym lub ubiegłym roku.
To co od razu rzuca się w oczy, gdy spojrzymy na tabelę prezentującą najwyższe ceny uzyskane przez prace Tarasina, to częste pojawianie się cen warunkowych. Aż 5 z 10 obrazów wylicytowanych za najwyższą kwotę nie osiągnęło ceny rezerwowej. To może oznaczać, że osoby posiadające prace kaliskiego malarza przeszacowują ich wartość, bo nie zawsze znajdują się chętni zapłacić żądane przez nich sumy. Być może sprzedający liczą, że w przyszłości ceny prac Jana Tarasina będą mocno zwyżkowały, więc nie chcą się ich pozbywać „za bezcen”. Pytanie tylko, czy kupujący również podzielają ten optymizm? Wyniki aukcji pokazują, że niekoniecznie. Na szczególną uwagę zwraca pojawiający się aż trzykrotnie w zestawieniu obraz „Przedmioty III” z 1965 r. Wszystkie z transakcji zawarte zostały warunkowo, więc nie można mieć pewności, czy ostatecznie którakolwiek z nich doszła do skutku. Prawdopodobne jest zarówno to, że obserwujemy wysiłki wciąż tego samego wystawcy, który próbuje uzyskać satysfakcjonującą go cenę, jak i to, że np. obraz zmienił właściciela w roku 2009, by powrócić na aukcję w roku 2013. Jak widać cena z 120 tys. spadła do 110 tys., więc nie wiadomo, czy do sprzedaży faktycznie doszło. W dużej mierze musiało to zależeć od potrzeby upłynnienia swojej inwestycji przez właściciela płótna. Pamiętać bowiem należy, że wysokie koszty transakcyjne powodują, że strata byłaby tu o wiele większa niż 10 tys. różnicy w cenie.
Duża ilość transakcji warunkowych utrudnia wyliczenie stopy zwrotu z inwestycji w obrazy Tarasina, jednak wydaje się, że osoby, które nabyły prace przed 2003 r., kiedy to rozpoczął się w Polsce boom na współczesnych malarzy mogły nieźle zarobić. Z drugiej jednak strony narażone są na duże ryzyko płynności – jeśli cena jaką zażądają okaże się zbyt wygórowana, może im się nie udać sfinalizować sprzedaży.
fot. (góra) Jan Tarasin, Faza dynamiczna, 1984 r., źródło: Desa Unicum
Michał Barcik
Portal Rynek i Sztuka
