Zaginiony obraz Achenbacha wraca do Wrocławia

Zaginiony w 1946 r. obraz niemieckiego artysty Oswalda Achenbacha pt. Via Cassia koło Rzymu wrócił do Wrocławia. 7 sierpnia 2014 r. odbyła się uroczystość przekazania dzieła do zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu, w której uczestniczyła minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego –  prof. Małgorzata Omilanowska, dyrektor wrocławskiego Muzeum Narodowego – dr hab. Piotr Oszczanowski oraz przedstawiciel właściciela obrazu.

Via Cassia kolo Rzymu Oswalda Achenbacha

Oswald Achenbach, Via Cassia koło Rzymu, 1878, olej na płótnie, 39 x 55 cm, źródło: Muzeum Narodowe we Wrocławiu

Oswald Achenbach urodzony w Düsseldorfie autor obrazu Via Cassia kolo Rzymu należał do grupy najbardziej znanych XIX-wiecznych niemieckich malarzy pejzażystów. Dzieła Achenbacha wyróżnia specyficzna nastrojowość i duża wrażliwość na intensywność kolorystyczną i efekty świetlne. Ulubionym tematem jego obrazów są przedstawienia pejzażowe z terenu Italii. Via Cassia kolo Rzymu przedstawia krajobraz z kamienną drogą wiodącą do bram Rzymu. Na pierwszym planie ukazana została grupa wędrowców prowadzących objuczone osły, zmierzających w stronę Rzymu, nieco w głębi zaś widoczna jest idąca z przeciwka para postaci ubranych na czarno. Tło przedstawienia stanowi niebo zasnute gęstymi, ciężkimi obłokami (w kolorach: białym, różowym i błękitnym), które unoszą się ponad nisko zarysowanym horyzontem.

Krótka historia zaginięcia

Na początku XX w. obraz Via Cassia koło Rzymu znajdował się w zbiorach wrocławskiego kolekcjonera Conrada Fishera, po jego śmierci w 1907 r. i zgodnie z jego ostatnią wolą, wraz ze zbiorem ok. 100 innych obrazów i kilku rzeźb został przekazany do Śląskiego Muzeum Sztuk Pięknych we Wrocławiu (Schlesisches Museum der bildenden Künste). Jak informuje dr Piotr Oszczanowski, pierwszy dokładny opis dzieła Via Cassia koło Rzymu pojawił się w wydanym w 1926 r. katalogu zbiorów malarstwa i rzeźby Schlesisches Museum der bildenden Künste we Wrocławiu, pod numerem inwentarzowym 1036. W czasie II wojny światowej podczas zabezpieczania zbiorów muzealnych obraz został wywieziony do składnicy muzealnej w Kamieńcu Ząbkowickim. 4 lutego 1946 r. proboszcz Schultheiss, opiekujący się składnicą, stwierdził włamanie, podczas którego zaginęło ponad 100 obrazów. Wśród nich mógł znajdować się obraz Via Cassia koło Rzymu, gdyż nie został odnaleziony przez polską ekipę ewakuacyjną, która dotarła do składnicy 10 lutego 1946 r.

Obraz Achenbacha na aukcji dzieł sztuki w Kolonii

Losy zabytku pozostawały nieznane do maja 2014 r., kiedy to Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego odnalazło obraz na aukcji dzieł sztuki w domu aukcyjnym Van Ham w Kolonii. Oględziny dokonane przez Romana Kołakowskiego, głównego konserwatora Muzeum Narodowego we Wrocławiu potwierdziły, że dzieło pochodzi z przedwojennego Schlesisches Museum der bildenden Künste we Wrocławiu. Ekspertyza oparta została na badaniach konserwatorskich lica obrazu oraz analizie oznaczeń własnościowych umieszczonych na odwrocie.

„Szybki powrót dzieła do wrocławskich zbiorów był możliwy dzięki obywatelskiej postawie posiadacza obrazu. Po zapoznaniu się z dokumentacją przygotowaną przez Wydział ds. Strat Wojennych MKiDN, z której wynikało, że pochodzi z wojennej grabieży, zdecydował on o zwrocie płótna. Osoba ta pragnie zachować anonimowość” – powiedziała prof. Małgorzata Omilanowska, minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Portal Rynek i Sztuka