Dzisiaj ma miejsce historyczny moment nie tylko dla Szkocji, ale i dla całej współczesnej Europy – Szkoci zagłosują za odłączeniem bądź pozostaniem w Anglii. Oprócz skomplikowanych prawnych zależności, obostrzeń związanych z obowiązującymi traktatami unijnymi, ta decyzja może nieść za sobą poważne konsekwencje nie tylko gospodarcze, ale również i dla tamtejszego rynku sztuki.
Strona 667 programu „Przyszłość Szkocji”, który powstał w listopadzie ubiegłego roku, zawiera najbardziej kontrowersyjne dla kolekcjonerów sztuki zapisy. A dokładnie chodzi o możliwe opodatkowanie posiadaczy dzieł sztuki uznanych za skarby narodowe, a także właścicieli historycznych budynków i rezydencji, a takich osób na Wyspach jest stosunkowo dużo. Wszystkie decyzje mają zapaść już w niepodległej Szkocji i mogą nie pokrywać się z dotychczasowymi angielskimi regulacjami, które proponują ulgi w przypadku podatków spadkowych, jeżeli dziedziczone dzieło, obiekt, czy budynek jest ważne z punktu widzenia historii i kultury narodu.
Pewna część znakomitych dzieł sztuki znajdująca się w kolekcjach szkockich galerii i muzeów jest wypożyczona z Anglii bądź od angielskich kolekcjonerów. Jeżeli w dzisiejszym referendum padnie wiążące „tak”, bardzo prawdopodobny scenariusz zakłada zwrócenie ich do właścicieli. Ma to związek ze spodziewanym podwyższeniem stopy podatkowej, które ma być wymierzone w bogatych, a tym samym częściowo w szkockich i zagranicznych kolekcjonerów sztuki udostępniającym swoje dzieła. O ile wśród nich nie znajdą się prawdziwi patrioci gotowi na najwyższe poświęcenie pro publico bono – a jak pokazał przykład 70-procentowego podatku dla najbogatszych we Francji o takich trudno – bogaci będą musieli wyjechać do już wtedy sąsiadującej Anglii w poszukiwaniu przyjaźniejszego pod względem podatkowym środowiska lub np. sprzedać swoje dzieła sztuki.
Szkocja Partia Narodowa oświadczyła, że postara się utrzymać obowiązujący system rozliczania podatków w przypadku historycznych dzieł sztuki, chyba że będzie możliwość zrewidowania go i usprawnienia. Do prac zagrożonych zniknięciem z galerii zaliczają się przede wszystkim dzieła mistrzów dawnych, w tym Madonna z Dzieciątkiem z ok. 1507 roku autorstwa Rafaela Santi wisząca obecnie w Muzeum Narodowego Szkocji w Edynburgu, ponadto zwrócony może zostać Autoportret pędzla Rembrandta przedstawiający już 51-letniego mistrza. Obrazy Tycjana, Rembrandta i Poussina są pożyczką angielskiego Księcia Sutherland… Podobnie słynna Madonna z kądzielą Leonarda da Vinci z 1501 roku należy do Księcia Buccleuch i dzięki jego hojności od 2009 roku również zdobi ściany Muzeum Narodowego Szkocji. Dyrektor Muzeum Nicholas Penny stwierdził, że „szaleństwem byłoby zniesienie zwolnienia z podatku spadkowego, dzięki czemu nie tylko mieszkańcy Szkocji, ale i całej Wielkiej Brytanii oraz zagraniczni turyści mogą obcować z wielką sztuką”.
Czy uda potrzymać się przyjazne stosunki z kolekcjonerami? Jeżeli Szkoci w większości zagłosują na „nie” – sprawa wyjaśni się sama, jeżeli na „tak” – trzeba będzie trzymać kciuki, aby nowy szkocki rząd myślał o dziedzictwie kulturowym poważnie.
Fot. Rafael Santi, Madonna z Dzieciątkiem, 1507, Scottish National Gallery
Portal Rynek i Sztuka
