Dzieła sztuki z Muzeum Narodowego we Wrocławiu w Nowym Jorku, Pradze, Stambule – wypożyczenia na inne wystawy

Jeden z najcenniejszych obrazów wrocławskiej kolekcji Chrzest Chrystusa Bartholomaeusa Sprangera pokazywany będzie od listopada 2014 do lutego 2015 w Metropolitan Museum w Nowym Jorku; do Pragi wypożyczona została płyta z rzeźbiarskim przedstawieniem świętego – powstała w XII w. i uznawana za jedno z czołowych osiągnięć rzeźby romańskiej na ziemiach polskich. Natomiast mieszkańcy Stambułu będą mogli oglądać od końca października 2014 do 18 stycznia 2015 obraz Jana Matejki Utopiona w Bosforze.

1. Fot. (góra) Bartholomaeus Spranger, Chrzest Chrystusa, 1603

Obraz pokazywany będzie w The Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku na wystawie Bartholomaeus Spranger – Splendor and Eroticism in Imperial Prague (wystawa trwa od 4.11.2014 do 1.02.2015).

O obrazie pisze Piotr Oszczanowski, dyrektor Muzeum Narodowego we Wrocławiu:
„Prawdziwe arcydzieło sztuki malarskiej w zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu – Chrzest Chrystusa z 1603 roku autorstwa Bartholomaeusa Sprangera to wyjątkowa, nawet jak na twórczość tego artysty kreacja. Ten niderlandzki artysta, wykształcony we Włoszech, który pokaźną część życia spędził na dworach cesarskich w Wiedniu i w Pradze, rzadko podejmował się bowiem malowania obrazów o tematyce religijnej. Jego główny zleceniodawca, cesarz Rudolf II von Habsburg, cenił go przede wszystkim za wyszukane, erudycyjne, zmysłowe i niepozbawione erotycznych konotacji kompozycje mitologiczne oraz alegoryczne.

W obrazie wrocławskim daje o sobie znać to, co najbardziej fascynowało malarza: upodobanie w prezentacji teatralnie upozowanych postaci o wspaniałych kształtach – atletycznych, znakomicie zbudowanych sylwetek ludzkich, których budowa anatomiczna poddawana jest manierystycznej stylizacji. Zwraca uwagę niezwykła dynamika kompozycji zbudowanej na diagonalach, w której malarz przedkłada walor świadomie wywoływanego u widzów efektu zaskoczenia (czy też wręcz zdumienia) ponad obowiązujące w przyrodzie prawa fizyki. Jest to przykład takiej kompozycji, w której wymyślne pozy bohaterów sceny – Chrystusa i św. Jana Chrzciciela, z ich wystudiowanymi gestami i wręcz „akrobatycznym” balansem ciała – są kwintesencją manierystycznej difficoltà, to jest trudności pokonanej dzięki wirtuozerii malarza. To świadome ukazanie wręcz „niemożliwego” jest głównym celem malarza. Sprangera bowiem tak na prawdę nawet nie interesuje zilustrowana przez niego historia biblijna, ale ekstremalny kształt sylwetki ludzkiej. To on jest dowodem przekroczenia granic człowieczeństwa, które dane jest tylko bóstwu. To „oddalenie” się od ludzkiego wymiaru malarz osiąga także poprzez wykorzystanie wyrafinowanej kolorystyki, dzięki staranności modelunku plam barwnych, wreszcie – prezentacji rozległego, nadrzecznego, a tak naprawdę iście kosmicznego krajobrazu w tle obrazu. Jednym słowem – obraz godzien najwspanialszych galerii sztuki i muzeów świata”.

2. Płyta z rzeźbiarskim przedstawieniem świętego, Warsztat wrocławski, 2. ćwierć XII w.

Rzeźba pokazywana będzie w Narodowej Galerii w Pradze na wystawie „Open the Gates of Paradise. The Benedictines in the Heart of Europe 800-1300” (wystawa trwa od 6.11.2014 do 15.03.2015).

O rzeźbie pisze Bożena Guldan-Klamecka, kurator Galerii sztuki XII-XV w. Muzeum Narodowego we Wrocławiu:

„Płaskorzeźbione popiersie świętego znalezione w Biestrzykowie interpretowane jest jako przedstawienie proroka lub apostoła. Powstało zapewne we Wrocławiu i uchodzi za jedno z czołowych osiągnięć rzeźby romańskiej na ziemiach polskich. Można przypuszczać, że pochodzi z opactwa benedyktynów na Ołbinie we Wrocławiu, wzniesionego ok. p. XII w. z inicjatywy Piotra Włosta. Pod względem stylistycznym popiersie nawiązuje do dekoracji rzeźbiarskiej portalu z przedstawieniem słynnego „tańczącego” proroka Izajasza z Souillac (Francja)”.

3. Jan Matejko, Utopiona w Bosforze, 1880

Obraz pokazywany będzie w Muzeum Pera w Stambule w Turcji na wystawie „Orientalizm w sztuce polskiej”, przygotowanej przez Muzeum Narodowe w Warszawie (wystawa trwa od 24.10.2014 do 18.01.2015).

„Ten niezwykły w twórczości Matejki temat podsunęły mu bez wątpienia pobudzające wyobraźnię cudzoziemców swym okrucieństwem opowieści o starym tureckim obyczaju topienia w morzu odalisek posądzonych o zdradę lub inne przewiny. Artysta mógł ją usłyszeć od poznanych w Stambule, osiadłych tam Polaków: Stanisława Chlebowskiego, poety Karola Brzozowskiego. Matejko wyeksponował efektowny również malarsko akt odaliski, choć pewnie wiedział, że kobiety te topiono w obciążonych i zawiązanych workach”.

E. Houszka, P. Łukaszewicz, Malarstwo polskie od baroku do modernizmu, Muzeum Narodowe we Wrocławiu, 2013

Portal Rynek i Sztuka