Mówi się, że Rodin nauczył Giacomettiego ważnej rzeczy – człowiek idądcy w nieokreślonym kierunku jest godny politowania i słaby. Giacometti ustrzegł się przed tym, pozostając konsekwentnym do końca życia. Być może dzięki temu, jest dziś najbardziej rozchwytywanym artystą na świecie. W zeszłym roku jedna z jego prac na aukcji osiągnęła jednorazowo 90 mln dolarów. Żaden inny twórca w nie był „lepszy”.
Narodziny własnej drogi
Muzeum Berggruen w Berlinie, fot. Karolina Przybylińska
Alberto Giacometti urodził się w Szwajcarii w pierwszym roku początku XX wieku. Gdy ukończył 21. rok życia zdecydował przenieść się do Paryża, gdzie mógł obcować wśród ówcześniej najwybitniejszych twórców epoki. Trafił tam na początku lat 20. Jako młody, jeszcze nie ukształtowany filozoficznie artysta, zetknął się z André Bretonem i surrealizmem, który pochłonął go do reszty. Odkrył kubistów i sztukę eksperymentalną. Niespełna kilka lat po pierwszym zderzeniu z paryską bohemą, zaczął własne poszukiwania drogi ekspresji twórczej. Fascynowały go starożytne kultury – w szczególności summeryjska, egipska, cykladzka, afrykańska i aborygeńska. Studiował również sztukę Moai, czyli wulkaniczne posągi Wysp Wielkanocnych. W swoich rzeźbach w sposób genialny łączył starożytną tradycję z nowoczesnością.
Alberto Giacometti, Kobieta-łyżka, 1926-1927, źródło: Muzeum Guggenheim
Jedną z monumentalnych i być może najważniejszych prac w jego portfolio jest Femme-cuillère (czyli Kobieta-łyżka), która powstawała na przełomie 1926-1927 roku. Wysoka, mierząca 1,43 m wysokości, stanowiła swego rodzaju rzeźbę wotywną na wzór afrykańskich totemów. Odnosi się to do symboliki naczynia, łyżki jako kobiecej macicy, czyli narodzin nowego życia. Wersji tego konceptu zaczerpniętego z kultury Dan powstało kilka, lecz tylko jedną wystawiono na sprzedaż publiczną. Było to w 1990 roku w nowojorskim Sotheby’s. Rzeźba ta uzyskała wtedy równowartość 1,49 mln dolarów. Gdyby była wystawiona ponownie, jest to więcej niż pewne, że osiągnęłaby z powodzeniem 10 razy tyle, a nawet znacznie więcej.
Skąd ten „popyt” na dzieła Giacomettiego?
Alberto Giacometti, Kot, z kolekcji Muzeum Berggruen w Berlinie, fot. Karolina Przybylińska
Wiąże się to przede wszystkim z ich niewielką liczbą; artysta nie tworzył masowo, a starannie dopracowywał detal po detalu nawet przez rok lub dwa. Ponadto znaczna część prac znajduje się w kolekcjach muzealnych. Przykładowo jedna Kobieta-łyżka zasila zbiór nowojorskiego Muzeum Guggenheima. To nie wszystko. Monumentalne odlewy z brązu, przedstawiające nienaturalnie wydłużone sylwetki rozpoznawalne są na całym świecie. Giacomettiemu udało się wypracować własny, oryginalny i niepowtarzalny styl, który znają wszyscy.
Alberto Giacometti, Rydwan, 1950-1952, źródło: Sotheby’s
W 2002 roku Giacometti zadebiutował na liście 10 najdroższych twórców świata. Wtedy to zaobserwowano po raz pierwszy 350-procentowany wzrost w stosunku do roku poprzedniego. Stało się to za sprawą aukcji w Christie’s (28 września w Paryżu), kiedy sprzedano 35 figur z brązu podczas licytacji majątku po artyście. Najdroższym dziełem było ówcześnie La cage, które osiągnęło 1,5 mln dolarów. Cztery lata później wystawiono je ponownie i sprzedało się za 2,2 mln dolarów poprzez Sotheby’s (19 czerwca w Londynie). Prawdziwy przełom nastąpił 3 lutego 2010 roku, kiedy Sotheby’s w Nowym Jorku sprzedał L’Homme qui marche I za 92 mln dolarów. Od tego czasu nadal jest to najdroższa rzeźba tego artysty i najdroższa rzeźba w ogóle. W listopadzie 2014 roku Le Chariot, czyli Rydwan otarł się o kolejny rekord, uzyskując 90 mln dolarów.
Ranking najdroższych prac Alberta Giacomettiego:
Oprac. Rynek i Sztuka
Również niewielkich rozmiarów brązowe rzeźby mieszczące się w pudełku od zapałek, które powstały w latach wojennych, w latach 90. sprzedawały się w granicach 5 tys. dolarów, dzisiaj ich wartość wzrosła 10-krotnie.
Czy Giacometti może być w miarę tani?
Nie należy zapominać, że w swojej twórczości Giacometti pozostawił grafiki, których odbitki można kupować w obrocie aukcyjny nawet za ok. 1 tys. dolarów. Obecnie transakcje za te prace stanowią połowę wszystkich z udziałem Giacomettiego.
Fot. Muzeum Berggruen w Berlinie, Karolina Przybylińska
Karolina Przybylińska
