125. rocznica śmierci Georgesa Seurata

Georges Seurat – francuski malarz, teoretyk sztuki, twórca pointylizmu, który zrewolucjonizował nowoczesne malarstwo w ciągu zaledwie kilku lat twórczej aktywności. Zmarł w Paryżu, 29 marca 1891 roku, w wieku 32 lat.

Seurat należący do wybitnych przedstawicieli neoimpresjonizmu francuskiego urodził się w Paryżu w 1859 roku. W stolicy Francji mieszkał przez całe życie, aż do nagłej śmierci w 1891 roku, spowodowanej najprawdopodobniej zakaźną chorobą zwaną błonicą gardła. Mimo młodego wieku Seurat dokonał istotnych przeformułowań myśli o malarstwie, które miały wpływ na całe pokolenia twórców działających na przestrzeni XIX i XX wieku, jak również na nurty XX-wieczne.

Naukę malarstwa podjął w wieku 17 lat w Miejskiej Szkole Rzeźby i Rysunku, a dwa lata później rozpoczął studia na Akademii Sztuk Pięknych, podczas których zainteresował się dziełami starych mistrzów oraz współczesną mu teorią sztuki.

Punktem zwrotnym w jego działalności artystycznej była Czwarta Wystawa Impresjonistów z 1879 roku – sposób opracowania światła oraz kolorystyka obrazów impresjonistycznych miała zachwycić młodego Seurata, interesującego się do tej pory klasycznym malarstwem akademickim. W latach 80., po odbyciu służby wojskowej we francuskim Brest, zajął się studiowaniem XIX-wiecznych teorii o kolorze. Czytał traktaty Chevreula, Rooda i Suttera, które traktowały o optycznych właściwościach koloru i percepcji barw. Naukowe podejście do zagadnienia koloru przekładał w tym czasie na swoje malarskie próby, a teoria zlewania się barw, stała się wkrótce podstawą jego koncepcji pointylizmu.

Rewolucją w sposobie malowania, jaki propagował Seurat wraz ze swoim najbliższym uczniem Paulem Signaciem, było kształtowanie kompozycji obrazu poprzez budowaniu jej z gęsto rozmieszczonych, różnobarwnych punktów i kresek kładzionych na płótno czubkiem pędzla. Oglądane z odpowiedniej odległości punkty zlewały się w harmonijną całość. Pierwszą, przełomową pracą Seurata wykonaną w tej technice był tworzony od 1883 roku obraz „Kąpielą w Asnieres”, który odrzucony najpierw przez jury Salonu, został zaprezentowany rok później na Wystawie Malarzy Niezależnych.

Sztandarowym płótnem w niewielkim dorobku Francuza była z kolei kompozycja zatytułowana „Niedzielne popołudnie na wyspie Grande Jatte”, ukończona w 1886 roku. Był to moment kiedy podobną techniką posługiwali się już m.in. Signac oraz Camille Pissaro – dwóch najważniejszych kontynuatorów twórczości Seurata. Wystawione na ostatniej wystawie impresjonistów, płótno spotkało się z bardzo nieprzychylną oceną krytyków, którzy przez geometryczność kompozycji i mnogość małych plamek ukuli deprecjonujący termin „pointylizm” dla określenie malarskiego stylu Seurata. Dziś „Niedzielne popołudnie…”, uchodzi za jedno z arcydzieł XIX-wiecznego malarstwa i znajduje się w jednym z ważniejszych publicznych instytucji sztuki Art Institute of Chicago.

Stworzona przez malarza nowatorska technika kształtowania kompozycji wywarła olbrzymi wpływ na kolejne pokolenia twórców odchodzących od malarstwa akademickiego. Inspirowali się nią tacy artyści jak van Gogh, Gauguin, Matisse, a także fowiści czy kubiści od około 1911 roku.

Dzieła Seurata znajdują się w najbardziej renomowanych muzeach świata: Luwrze, Muzeum d’Orsay, Ermitażu, nowojorskim MoMA czy National Gallery w Londynie. Jego prace wystawiane na sprzedaż przez najważniejsze domy aukcyjne uzyskują kwoty od kilkudziesięciu tysięcy do kilku milionów dolarów.

Fotografia (góra): Georges Seurat, Kąpiel w Asnieres, 1884