Badania dzieł Picassa z okresu błękitnego ujawniają nieoczekiwane fakty

Dzięki zaawansowanej technologii, historycy sztuki mają wgląd w proces twórcy Pabla Picassa z jego błękitnego okresu. Prezentowane podczas dorocznej konferencji American Institute of Conservation wyniki ich pracy dowodzą, że hiszpański artysta wielokrotnie przerabiał na przykład swój obraz pt. „La Soupe” (1902-1903). Świadczy o tym odkrycie 13 warstw malarskich, którymi Picasso pokrywał płótno.

Obraz „La Soupe” od 1983 roku należał do kolekcji Art Gallery of Ontario. Przez ostatnie trzy lata był obiektem badań Instytutu Picassa, dzięki którym obecnie można szczegółowo dowiedzieć się, w jaki sposób naprawdę powstało dzieło. Skany wskazują elementy obrazu, które zostały dodane lub zamalowane w późniejszym czasie. Na przykład pierwotnie na płótnie pomiędzy kobietą trzymającą miskę z zupą a dzieckiem, znajdowała się trzecia postać- kobieta zwrócona twarzą do odbiorcy. W pewnym momencie na obrazie pojawił się również ceramiczny słój.

Jak mówi Sandra Webster-Cook, starsza konserwatorka w Art Gallery of Ontario, przez długi czas pod grubą, lakierowaną farbą „La Soupe” skrywany był sekret procesu powstania obrazu. To, że na płótnie istniało wcześniej inne przedstawienie badacze wiedzieli już prędzej dzięki radiografii rentgenowskiej. To, w jaki sposób ono wyglądało pozostawało jednak tajemnicą.

Pablo Picasso, Portrait of Suzanne Bloch, 1904

Hiszpański malarz w trakcie swego życia niejednokrotnie dawał sygnały wskazujące, iż w przyszłości historycy sztuki i konserwatorzy będą mieli okazję dokonywać podobnych odkryć. W trakcie pracy nad dziełem artysta często zmieniał jego koncepcję. Czasami też ze względów finansowych zmuszony był do ponownego wykorzystywania płócien. Jak podaje Kenneth Brummel, kurator sztuki nowoczesnej w Art Gallery of Ontario, Picasso w 1950 roku sam powiedział, że jego obrazy powinno się poddawać badaniom rentgenowskim, ponieważ pod powierzchnią farby można znaleźć coś nieoczekiwanego.

Biorąc pod uwagę te słowa artysty, instytucja postanowiła zwrócić się do Johna Delaney’a z Narodowej Galerii Sztuki w Waszyngtonie z prośbą o zbadanie twórczości błękitnego okresu Picassa. Prace poddane zostały skanowaniu hiperspektralnemu w podczerwieni, które rejestruje różnice współczynnika odbicia pomiędzy różnymi rodzajami pigmentów. Zajmujący się tego typu badaniami specjaliści są w stanie wyizolować każdą warstwę malarską w ten sposób, aby to, co zakryte ujrzało światło dzienne.

Art Gallery of Ontario współpracowała z Northwestern University/Art Institute of Chicago Center for Scientific Studies in the Arts. Instytucja ta w celu zbadania obrazów Picassa przywiozła przenośny rentgenowski skaner fluroescencyjny do Toronto. Urządzenie to potrafi wykryć elementy kompozycji zrealizowane za pomocą różnych pigmentów.

W lutym Art Gallery of Ontario ujawniła podobne wyniki badań dotyczące innego dzieła Picassa z okresu błękitnego, a mianowicie zrealizowanego w 1902 roku portretu „La Miséreuse accroupie”. Okazało się, że obraz ten namalowany został na górzystym pejzażu autorstwa zupełnie innego artysty. Picasso wykorzystał główne kształty obecne w krajobrazie, aby, po obróceniu płótna o 90 stopni, mógł zrealizować wizerunek starszej, siedzącej, zgarbionej kobiety. Ukryty pejzaż najprawdopodobniej przedstawiał Jardin Labarint d’Horta w Barcelonie i stworzony został przez studenta z pobliskiej akademii sztuki.

Nowe badanie ujawniło, że kobieta w pierwotnej wersji obrazu obraz „La Miséreuse accroupie” trzymała w prawej ręce kawałek chleba. Tymczasem, w wersji ostatecznej, postać chowa swoją prawą rękę pod płaszczem.

Obecnie Art Gallery of Ontario wraz z waszyngtońską prywatną kolekcją Phillips Collection organizuje wystawę, na której zaprezentowany zostanie odkryty w 2014 roku portret ukryty pod obrazem „Niebieski pokój” Picassa z 1901 roku. Pokaz ma się odbyć na przełomie 2020 i 2021 roku.

K. Z. 

fot. (góra) Pablo Picasso, La Soupe, 1902-1903

Rynekisztuka.pl