Dwa wyjątkowe obrazy Stanisława Wyspiańskiego w Muzeum Narodowym w Krakowie
04.12.2018
Aktualności, Polska: wydarzenia
W 111. rocznicę śmierci wybitnego polskiego malarza Stanisława Wyspiańskiego, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego wraz z Muzeum Narodowym w Krakowie postanowiło zaprezentować dwa wyjątkowe obrazy jego autorstwa.
28 listopada w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego odbyło się uroczyste przekazanie Muzeum Narodowemu w Krakowie dwóch dzieł tj. Autoportret z 1897 roku i Portret doktora Jana Raczyńskiego z 1904 roku autorstwa Stanisława Wyspiańskiego. Wzięli w nim udział wicepremier, minister kultury prof. Piotr Gliński oraz dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie dr hab. Andrzej Betlej.
Autoportret z 1897 roku wykonany jest techniką pastelową i przedstawia wizerunek artysty, który spogląda na widza błękitnymi oczami. Wyspiański ukazał siebie na neutralnym tle i zastosował niezwykle bliski kadr pozwalający skoncentrować się na psychice portretowanego. Roku 1897 był przełomowym czasem w twórczości malarza powstały wtedy Skarby Sezamu, Moczar i Zamki na lodzie oraz jego słynne wielkoformatowe pastelowe kompozycje.
Wyspiański stworzył bardzo mało autoportretów, natomiast powstawały one w ważnych momentach jego życia i miały zawsze charakter symboliczny. Pierwsze autoportrety zostały wykonane przez artystę w szkicowniku w roku 1890, podczas podróży artysty po Europie; następnie portret z 1903 r. który został wybrany przez Wyspiańskiego i złożony w depozyt do Muzeum Narodowego w Krakowie z myślą o stworzeniu tu kolekcji swych najwartościowszych dzieł czy „młodopolski” portret małżeński z Teofilą.
Autoportret z 1897 roku był w posiadaniu polskiego pisarza Ferdynanda Hoesicka i prawdopodobnie w roku 1902 można było zobaczyć obraz w formie ilustracji tekstu poświęconego właśnie Wyspiańskiemu w dodatku Życie i Sztuka do czasopisma Kraj. Po 1907 roku Autoportret wspominany był dwukrotnie w literaturze. Tak jak mówi dr hab. Andrzej Betlej, dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie: Zwłaszcza pierwszy obraz jest niezwykle cenny dla polskiego dziedzictwa i dla naszej kolekcji. W polskich zbiorach istnieje tylko 10 autoportretów Wyspiańskiego – ten jest jedenasty i piąty z wykonanych w technice pastelu. Co więcej, autoportret ten nigdy nie był pokazywany publicznie, dotychczas znaliśmy go tylko ze zdjęć. Można wręcz powiedzieć, że został cudownie odnaleziony.
Drugi obraz Portret doktora Jana Raczyńskiego z 1904 roku przedstawia znajomego artysty, lekarza pediatrę Jana Rudolfa Raczyńskigo, był to mąż Marii, córki Stanisława i Elizy Pareńskich, wielkich miłośników sztuki Stanisława Wyspiańskiego. W roku powstania dzieła czyli 1904, Raczyński poślubił Marię z domu Pareńską. Przedstawiony portret jest ukazany w podobnym ujęciu co Autoportret artysty, czyli bardzo bliski kadr, niebieskie oczy patrzące na widza i neutralne tło oraz szkicowo potraktowana sylwetka, dzięki której uwagę przyciąga wyraz twarzy portretowanego. Ekspresji obrazu nadaje linia artysty, dzięki której kolor i modelunek są traktowane drugoplanowo.
Dzieła Stanisława Wyspiańskiego będzie można niedługo zobaczyć, jak mówi minister kultury prof. Piotr Gliński: Prezentowany dziś portret będzie jednym z najważniejszych eksponatów wystawy „Wyspiański. Nieznany”, którą Muzeum Narodowe w Krakowie otworzy 15 stycznia 2019 roku, w 150. rocznicę urodzin artysty.
il. góra: Stanisław Wyspiański, Autoportret, 1897; źr. MNK
KK