szukaj w portalu Rynek i Sztuka MENU
FILM PEKAO KOSSAK Galeria Stalowa „Fragments of Reality” Bożenna Biskupska

Wizjonerzy instytucji. Zestawienie wpływowych kuratorów z Polski

08.01.2019

Dla artystów, Dla galerzystów, Magazyn

Upragniony prestiż zawodowy w dziedzinie sztuki nie musi wiązać się jedynie z zawodem artysty czy artystki. Coraz częściej to właśnie projekty kuratorskie zyskują na sławie dzięki swojej przemyślanej strukturze lub ciekawej koncepcji prezentowania sztuki. Zapoczątkowana w poprzednim wieku profesja, wymaga niemałych umiejętności interpersonalno-organizatorskich. Jest dziedziną rozległą, ponieważ opartą na współpracy różnych organów, również pozaartystycznych.

Przyglądając się scenie artystycznej w Polsce, odnoszę wrażenie, że zawód ten jest mimowolnie traktowany przez artystów z rezerwą. Oto osoba decyzyjna w kontakcie z instytucjami (jeżeli działa freelancersko), posiadająca realny wpływ na program jednostek z sektora kultury ma za zadanie “dyscyplinować” nieograniczoną sztukę. Niewątpliwym jest, że kuratorowi można przypisać funkcję wyznaczającego kierunek. Pytanie tylko czego – trendów, nurtów, podejścia do sztuki, mediacji z odbiorcą?

Działalność typowo kuratorska związana z jednym podmiotem czyli na przykład galerią lub muzeum, odgrywa bardzo istotną rolę w zrozumieniu struktury świata sztuki. Bardzo często, za faktycznym wysokim poziomem instytucji poza stanowiskami dyrektorskimi, stoi silna osobowość kuratora. Zdarza się też tak, że poszczególne role wzajemnie się uzupełniają, rozmywają, a nawet łączą. Wówczas dyrektor instytucji jest równocześnie kuratorem realizowanych projektów. Jakie polskie nazwiska, poza ikoniczną Andą Rottenberg, okazują się kluczowe w kontekście wystawienniczych osiągnięć? Jacy artyści i artystki byli eksponowani? Poniższa lista przedstawia kilka znaczących nazwisk kuratorów i kuratorek związanych z konkretną instytucją kultury lub prestiżowym wydarzeniem. Ponieważ każdemu i każdej z nich przyświeca jakaś z góry założona idea, to wybrałam również cytaty opisujące podejście wymienionych do swojej profesji.

„Kurator dzisiaj to osoba wychylona w przyszłość możliwych relacji społecznych.”1

Adam Szymczyk (ur. 1970)

Obecne miejsce pracy: brak informacji
Wcześniejsze stanowiska: Dyrektor artystyczny festiwalu Documenta 14 w Kassel i Berlin Biennale 2008; dyrektor i główny kurator Kunsthalle Basel w latach 2003-2014.
Współpraca m.in.: artyści związani z Fundacją Galerii Foksal.
Najciekawsze wystawy: Piotr Uklański: Earth, Wind and Fire, Kunsthalle Basel (2004); Micol Assael: Chizhevsky Lessons, Kunsthalle Basel (2007); Moyra Davey: Speaker Receiver, Kunsthalle Basel (2010); Sung Hwan Kim: Line Wall, Kunsthalle Basel (2011); Strange Comfort (Afforded by the Profession) (we współpracy z Salvatorem Lacagniną, Kunsthalle Basel 2010), How to Work/ How to Work (More for) Less (2011), Where Movement is Created, Museo Tamayo w Meksyku (2012).
Koncepcje sztuki: sztuka zaangażowana, działalność interdyscyplinarna, idee promowane przez Fundację Galerii Foksal, pionierskie praktyki w sztuce współczesnej (za koncepcją Kunsthalle Basel).

„Kurator jest osobą, która organizuje pewne informacje, dane, obrazy. […] Kurator  w stu procentach decyduje o tym, co oglądamy w przestrzeniach muzealnych.”2

Widok wystawy „Robiąc użytek. Życie w epoce postartystycznej”. Fot. Bartosz Stawiarski - rynekisztuka.pl

2. Widok wystawy „Robiąc użytek. Życie w epoce postartystycznej”. Fot. Bartosz Stawiarski

Sebastian Cichocki (ur. 1975)

Obecne miejsce pracy: Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie
Obecne stanowisko: Główny kurator w MSN
Wcześniejsze stanowisko: Dyrektor CSW Kronika w Bytomiu
Współpraca m.in.: Tymek Borowski, Jerzy Ludwiński, Michał Libera, Grzegorz Piątek, Jarosław Trubuś, Aleksandra i Daniel Mizielińscy, Paweł Althamer
Promowane koncepcje sztuki: koncepcje Jerzego Ludwińskiego, epoka postartystyczna, użyteczność sztuki, refleksja neokonceptualna, land-art, sztuka środowiskowa z lat 70.
Najciekawsze wystawy: Kurator Polskiego Pawilonu na 52. Biennale Sztuki w Wenecji (wystawa Moniki Sosnowskiej) oraz wystawy Yael Bartany … and Europe will be stunned na 54. Biennale w Wenecji, Robiąc użytek. Życie w czasach postartystycznych w MSN w Warszawie (2016).

„Słowa i rzeczy – gdzieś pomiędzy tymi dwoma terminami sytuuje się to co nazywamy wystawą. Pokazujemy przedmioty aby o nich opowiedzieć.”3

Widok wystawy Notatki z podziemia, 2017, Muzeum Sztuki w Łodzi, fot. P. Tomczyk Muzyczuk - rynekisztuka.pl

3. Widok wystawy Notatki z podziemia, 2017, Muzeum Sztuki w Łodzi, fot. P. Tomczyk Muzyczuk

Daniel Muzyczuk (ur. 1979)

Miejsce pracy: Muzeum Sztuki w Łodzi
Obecne stanowisko: Kierownik Działu Sztuki Nowoczesnej w MSL
Wcześniejsze stanowisko: Kurator Centrum Sztuki Współczesnej Znaki Czasu w Toruniu
Współpraca m.in.: Konrad Smoleński, Honza Zamojski, Hubert Czerepok, Agnieszka Polska, Julita Wójcik, Zbigniew Libera.
Promowane koncepcje sztuki: związek sztuki z muzyką, związek sztuki najnowszej z awangardą, aktualizacja i archiwizacja kolekcji sztuki, interdyscyplinarne podejście do sztuki.
Najciekawsze wystawy: Long Gone Susan Philipsz, CoCa, Toruń (2009), Poszliśmy do Croatan (wraz z Robertem Rumasem) Toruń; HMKV, Dortmund (2008-2011), MORE IS MORE (wraz z Agnieszką Pinderą i Joanną Zielińską), Centrum Sztuki Nowoczesnej Znaki Czasu w Toruniu (2010), Spojrzenia 2011, Zachęta Narodowa Galeria Sztuki (2011), Kurator wystawy Konrada Smoleńskiego w pawilonie polskim na 55. Biennale Sztuki w Wenecji (2013), Notatki z podziemia. Sztuka i muzyka alternatywna w Europie Wschodniej 1968-1994 (wraz z Davidem Crowleyem), MS w Łodzi (2017).

„Muzeum powinno być dużo bardziej otwarte na nieprofesjonalistów. Zamierzam unikać wystaw służących zawiłej satysfakcji intelektualnej kuratorów.”4

Wystawa Nikifory 2015, Muzeum Sztuki Współczesnejj w Krakowie MOCAK, fot. R. Sosin - rynekisztuka.pl

4. Wystawa Nikifory 2015, Muzeum Sztuki Współczesnejj w Krakowie MOCAK, fot. R. Sosin

Maria Anna Potocka (ur. 1950)

Miejsce pracy: Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK
Obecne stanowisko: Dyrektorka MOCAK-u
Wcześniejsze stanowisko: wicedyrektorka Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie (2001-2002), Dyrektorka Galerii Sztuki Współczesnej „Bunkier Sztuki” w Krakowie (2002-2010).
Współpraca m.in.: Rafał Bujnowski, Edward Dwurnik, Pola Dwurnik, Aneta Grzeszykowska, Jerzy Kosałka, Katarzyna Kozyra, Grzegorz Sztwiertnia, Andrzej Mleczko, Natalia LL, Dorota Nieznalska.
Promowane koncepcje sztuki: związki praktyk artystycznych z innymi praktykami kulturowymi.
Najciekawsze wystawy: kuratorka kontrowersyjnej serii zatytułowanej […] w sztuce m.in. Ojczyzna w sztuce (2018), Sztuka w sztuce (2017), Medycyna w sztuce (2016), Gender w sztuce (2015), Zbrodnia w sztuce (2014), Ekonomia w Sztuce (2013), Historia w sztuce (2011). Projekt powstawał we współkuratorkami Delfiną Jałowik i Moniką Kozioł.

„Dla mnie czasopisma są bardzo ważne jako źródło informacji historycznych, ale też musiałam wypracować pewien aparat badawczy i trenować się w ciekawości badawczej – a to jest bardzo przydatne w pracy kuratorskiej.”5

Centre Pompidou, fot. Philippe Migeat - rynekisztuka.pl

5. Centre Pompidou, fot. Philippe Migeat

Karolina Ziębińska-Lewandowska (ur. 1975)

Miejsce pracy: Centrum Pompidou w Paryżu
Obecne stanowisko: kuratorka, dział fotografii Centrum Pompidou w Paryżu
Wcześniejsze stanowisko: Założycielka Fundacji Laboratorium Fotografii, kuratorka wystaw w warszawskiej Zachęcie Narodowej Galerii Sztuki.
Współpraca m.in.: Zbigniew Dłubak, Zofia Chomętowska i Fortunata Obrąpalska, Allan Sekula, Jerzy Lewczyński, Nicolas Grospierre, Maria Chrząszczowa, Tadeusz Sumiński.
Promowane koncepcje sztuki: archiwizacja, fotografia, sztuka pomiędzy dokumentem a eksperymentem (praca doktorska).
Najciekawsze wystawy: wraz z Jarosławem Suchanem – Polska awangarda: Katarzyna Kobro i Władysław Strzemiński, Centrum Pompidou w Paryżu (2018). Zbigniew Dłubak, Struktury ciała / Estructuras del Cuerpo, PhotoEspana, Circulo de Bellas Artes, Madryt (2013); Wojciech Zamecznik NOW! Galeria Fundacji Archeologii Fotografii, Warszawa (2012); Zofia Chomętowska, Maria Chrząszczowa Kronikarki, Dom Spotkań z Historią, Warszawa.

fot. góra: Goshka Macuga, Widok instalacji z wystawy I Am Become Death, 2009, fot. Serge Hasenböhler


  1.  A. Mazur, Strzeżcie się Danaów. Rozmowa z Adamem Szymczykiem, Magazyn Szum 21. numer, 2018.
  2.  S. Cichocki, Jak przetrwać spotkanie z kuratorem i kto to w ogóle jest?, Wydział Grafiki ASP w Warszawie, 2017, źródło: https://www.youtube.com/watch?v=fwVbYDq3xgQ [dostęp:02.01.2019].
  3.  D. Muzyczuk, Szepcząc w ciemności, wykład kuratora w Muzeum Współczesnym we Wrocławiu, 2012.
  4.  M. A. Potocka, Muzeum bez kuratorów. Z Marią Anną Potocką rozmawia Adam Mazur, Internetowy Obieg, 2010, źródło: http://archiwum-obieg.u-jazdowski.pl/wydarzenie/19609 [dostęp: 02.01.2019].
  5.  A. Mazur, Spory definicyjne i rozkruszenie medium. Rozmowa z Karoliną Ziębińską-Lewandowską, Internetowy Magazyn Szum, 2014, źródło: https://magazynszum.pl/spory-definicyjne-i-rozkruszenie-medium-rozmowa-z-karolina-ziebinska-lewandowska/ [dostęp: 02.01.2019].

Paulina Brelińska

Rynek i Sztuka - logotyp

szukaj wpisów które mogą Cię jeszcze zainteresować:

Dodaj komentarz:

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Magazyn

Kursy online

Odwiedź sklep Rynku i Sztuki

Zobacz nasze kursy Zobacz konsultacje dla artystów

Zapisz się do naszego newslettera

Zapisując się na newsletter zgadzasz się z regulaminem portalu rynekisztuka.pl Administratorem danych osobowych jest Media&Work Agencja Komunikacji Medialnej (ul. Buforowa 4e, p. 1, p-2-5, 52-131 Wrocław). Podanie danych jest dobrowolne. Zgoda na otrzymywanie informacji handlowych może zostać wycofana w każdym czasie. Więcej informacji na temat danych osobowych znajduje się w Polityce prywatności.