Poznańskie muzeum prezentuje prace rodzimych ekspresjonistów tworzących grupę plastyczną Bunt: Jerzego Hulewicza, Margarete i Stanisława Kubickich, Jana Panieńskiego, Władysława Skotarka, Stefana Szmaja i Jana Jerzego Wronieckiego z lat 1916-1922. Wystawa dokumentująca hojny dar syna polsko-niemieckiej pary artystów po raz kolejny przypomina ten ciągle mało znany i niedoceniony epizod w polskiej sztuce okresu I wojny światowej.
Poznańska grupa plastyczna Bunt pojawiła się w przestrzeni miasta wiosną 1918 r. za sprawą siódemki artystów skupionych wokół wydawanego od października 1917 r. „Zdroju”. Jego wydawca – Jerzy Hulewicz (1886-1941) oraz zaprzyjaźnione z nim polsko-niemieckie małżeństwo Margarete (1891-1984) i Stanisław (1889-1942) Kubiccy zafascynowani awangardą europejską postanowili jej zdobycze przenieść na grunt polski. Powstała w ten sposób oryginalna twórczość inspirująca się nowoczesnymi trendami współczesności, z ekspresjonizmem niemieckim na czele, ale także odwołująca się do tradycji polskiego romantyzmu.
Mieszanka prawdziwie wybuchowa, była jednocześnie najbardziej w tamtym czasie radykalną i bezkompromisową propozycją artystyczną na ziemiach polskich, nie tylko stylistyczno-formalną, ale i ideową. Prace pokazane na pierwszej wystawie Buntu (kwiecień 1918 r.) wywołały skandal, przysparzając jej niemałego rozgłosu. Ale zarzewiem skandalu była nie tylko nowoczesna forma prezentowanych prac. Nie mniej kontrowersyjna była podkreślana przez członków Buntu przynależność do szeroko pojętego nurtu europejskiej awangardy, czego wyrazem były bezpośrednie kontakty poznańskich artystów ze środowiskiem berlińskiego „Die Aktion”, a efektem – prezentacje twórczości polskich artystów w berlińskich galeriach na przestrzeni lat 1918-1922.
Eksponowane wówczas prace w większości pozostały w Berlinie, i teraz prawie po stu latach od powstania Buntu, w dużej części wracają do Poznania. Dzieje się tak za sprawą prof. Stanisława Karola Kubickiego (ur. 1926) syna małżeństwa Kubickich, który postanowił podarować zasadniczą część przechowanych przez lata prac na papierze, rysunków i grafik, autorstwa swoich rodziców i pozostałych, zaprzyjaźnionych z nimi artystów Buntu do wybranych polskich instytucji muzealnych w tym także do MNP. Poznańskie zbiory powiększą się o czterdzieści trzy prace (w większości unikatowe) autorstwa Jerzego Hulewicza, Margarete i Stanisława Kubickich, Jana Panieńskiego, Władysława Skotarka, Stefana Szmaja i Jana Jerzego Wronieckiego z lat 1916-1922, tym samym stając się największą w Polsce kolekcją prac poznańskiego Buntu. Dar stał się pretekstem do przygotowania wystawy, która poza poznańskim muzeum prezentowana będzie także w Muzeum Okręgowym w Bydgoszczy, Muzeum Józefa Kraszewskiego w Dreźnie oraz w Dolnośląskim Centrum Fotografii „Domek Romański”.
Ekspozycji w MNP towarzyszy polsko-niemiecki katalog dokumentujący całość ulegającej rozproszeniu kolekcji. Zamieszczone w nim, jak również pokazane na wystawie, zostały także prace, które w ciągu ostatnich lat zmieniły właściciela i obecnie są albo w rękach prywatnych, albo wzbogaciły już wcześniej zasoby MNP. Oprócz tekstów autorstwa Lidii Głuchowskiej prezentującej historię zbioru, katalog zawiera interesujący wywiad z prof. S.K. Kubickim oraz barwne reprodukcje wszystkich prezentowanych na wystawie rysunków i grafik. Ekspozycję można zwiedzać wspomagając się przewodnikiem przygotowanym przez kuratorkę z ramienia MNP. Ponadto prezentację uzupełnia specjalny program wydarzeń towarzyszących, na który składają się wykłady, warsztaty a przede wszystkim spotkanie z darczyńcą (szczegóły dostępne na stronie internetowej Muzeum Narodowego w Poznaniu).
Głównym celem jest zaprezentowanie twórczości Buntu w relacji do ekspresjonizmu niemieckiego i rola tegoż ekspresjonizmu w aktywności artystów poznańskiej grupy, w tym rodzaj twórczych inspiracji jakie mogli czerpać z niemieckiego ruchu. Pod pojęciem aktywności twórczej kryje się przede wszystkim grafika Buntu, ponieważ ta w większej ilości przetrwała.
Elementem wykładu będzie zatem bliższe przyjrzenie się ekspresjonizmowi w Niemczech, jego istocie i genezie, z uwzględnieniem także etapów jego rozwoju. Termin ‘dwa pokolenia’ to umowne określenie dwóch jego faz. Pierwsza, ze znanymi ugrupowaniami die Brücke i der Blaue Reiter, trwała do czasów rozpadu grup, czyli do około 1914 roku. Druga obejmowała pokolenie wojenne i rewolucyjne. Nazwa ‘drugie pokolenie’ przypisana sztukom plastycznym wzorem literatury ekspresjonistycznej pojawiła się w latach osiemdziesiątych XX-wieku, kiedy zjawisko zostało dostrzeżone, docenione i kiedy zainicjowano szereg badań nad nim. W tym rozszerzonym kontekście będzie rozpatrywana charakter twórczości poznańskich artystów.
Tytuł Bunt wobec dwóch pokoleń ekspresjonizmu niemieckiego mieści w sobie także sugestię pewnej niesubordynacji wobec niemieckich idei ruchu, które mimo wielu podobieństw istniały i o których trzeba pamiętać. Te wielokrotnie w literaturze omawiane wątki będą tutaj przypomniane i uzupełnione o próbę nowego spojrzenia na wybrane aspekty.