Ziemie Podwójnie odzyskane, czyli wystawa fotografii Bogdana Łopieńskiego, Andrzeja Tobisa i Krzysztofa Żwirblisa

Ziemie podwójnie odzyskane to prezentacja trzech projektów artystycznych: Bogdana Łopieńskiego, Andrzeja Tobisa i Krzysztofa Żwirblisa. Fotograf-reportażysta, malarz, który za pomocą aparatu fotograficznego i polsko-niemieckiego słownika podejmuje utopijny projekt opisania świata, oraz reżyser-performer-animator aktywujący niewielkie, lokalne (dzielnicowe) społeczności – wszyscy trzej poprzez swe działania zdają się odzyskiwać peryferyjne terytoria utracone na rzecz codziennej banalności.

Bogdan Łopieński, fotoreportaż; Źródło: Galeria Zachęta

Fotografie Bogdana Łopieńskiego odsyłają nas do I Biennale Form Przestrzennych w Elblągu w 1965 roku. Ponad czterdziestu artystów zaproszonych do udziału w imprezie zaprojektowało, a potem w koprodukcji z technikami i robotnikami z miejscowego Zamechu wykonało kilkadziesiąt ogromnych, metalowych form przestrzennych. Wiele z nich do dziś stoi w przestrzeni miasta. Prasa (nie tylko artystyczna) ogłosiła narodziny prawdziwego sojuszu artystyczno-robotniczego, artyści otrzymali możliwość eksperymentu na ogromną skalę, Zamech zyskał miano mecenasa sztuki, a miasto o skomplikowanej przeszłości kolejny element w budowie swej nowej historii i polskiej tożsamości.

Muzeum społeczne Krzysztofa Żwirblisa to projekt w pewnym sensie peryferyjny. Nawet jeśli rozgrywa się w Warszawie, to jego bohaterami nie są pomniki, historyczne budynki, spektakularne wydarzenia – lecz mieszkańcy. Artysta zmienia się w animatora, dziennikarza, organizatora. Projekt to ludzie, których Żwirblis namawia do pokazania swych kolekcji, opowiedzenia własnych historii, zorganizowania własnego festiwalu, spotkania, spaceru, wspólnej projekcji. To rzecz o relacjach międzyludzkich.

Cykl A–Z (Gabloty edukacyjne) – rozpoczęty przez Andrzeja Tobisa w 2006 roku, którego fragment prezentowany jest w Zachęcie – to seria fotografii. Każda z nich opatrzona została polsko-niemieckim hasłem i numerem indeksu z wydanego w 1954 roku słownika polsko-niemieckiego. Większość zdjęć została zrobiona na Górnym Śląsku, gdzie artysta mieszka. Fotografie nie odsyłają nas do żadnych wydarzeń, a raczej do pewnego stanu pomiędzy. Pomiędzy językami (polskim i niemieckim), pomiędzy czasami i systemami (PRL-owską przeszłością i teraźniejszością nowej RP), pomiędzy chłodnym obiektywizmem zastanego kadru (a nie wykreowanej sytuacji) i wybijającym z tego obiektywizmu polskim/niemieckim hasłem/podpisem.

Andrzej Tobis, Gazetka Ścienna; Źródło: Galeria Zachęta

Wystawa w Zachęcie, której tytuł został zainspirowany obrazem Marka Sobczyka i Jarosława Modzelewskiego, podejmuje próbę odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób sztuka wpływa na rzeczywistość. Czy rzeczywiście na nią wpływa?

Bogdan Łopieński ur. 1934 w Warszawie. Ukończył Akademię Wychowania Fizycznego w Warszawie, studiował w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej w Łodzi. W latach sześćdziesiątych współpracował z miesięcznikiem „Fotografia”, w którym publikował wywiady i recenzje z wystaw fotograficznych. W latach 1965–1973 pracował jako fotoreporter w wydawnictwie Polonia, w tygodniku „Perspektywy” i w Polskiej Agencji „Interpress”. Członek ZPAF od 1969 roku. Jego prace znajdują się w zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu, Biblioteki Narodowej, ZPAF oraz w kolekcjach prywatnych.

Andrzej Tobis ur. 1970. Jest absolwentem Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach, gdzie obecnie pracuje jako pedagog. Zajmuje się malarstwem i fotografią. Zwycięzca XXXIV Ogólnopolskiego Konkursu Malarstwa Bielska Jesień (2003). W 2007 roku w bytomskiej Kronice pokazana została pierwsza odsłona jego projektu A–Z (Gabloty edukacyjne). Mieszka i pracuje w Katowicach.

Krzysztof Żwirblis ur. 1953, historyk i krytyk sztuki, kurator, aktor, reżyser. Absolwent historii sztuki na Uniwersytecie Warszawskim, od 1976 roku uczestniczy w pracach Akademii Ruchu. W latach 1992–1997 był kuratorem Galerii AR w żoliborskim kinoteatrze Tęcza, obecnie kurator Galerii Studio w Warszawie. Od połowy lat dziewięćdziesiątych prowadzi własną działalność twórczą, od 2005 koncentruje się na wielodniowych akcjach artystycznych z udziałem lokalnych społeczności (m.in. Tania telewizja, 2005; Muzeum społeczne, od 2010).

Źródło: Narodowa Galeria Sztuki Zachęta