Wystawa „Sztuka wszędzie. Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie 1904–1944” po raz pierwszy w tak szerokim ujęciu pokazuje zjawisko przenikania się sztuki i życia w okresie II Rzeczypospolitej. To duży projekt badawczo-historyczny pomyślany w nowoczesny sposób. Wystawa stawia pytanie, czy i jak można przywrócić zdrowe relacje między światem sztuki i produkcją przemysłową.
Tak dawniej, jak i obecnie powszechne były głosy krytykujące poziom oraz jakość otoczenia, w jakim żyjemy. Zaradzić temu miałoby szerokie wprowadzanie do produkcji dobrych, oryginalnych, rodzimych projektów. Przykład obszarów o wysokiej kulturze materialnej, jak Beneluks czy Skandynawia, dowodzi nie tylko możliwości współistnienia „sztuki i życia”, ale mówi też o wymiernych skutkach takiej integracji, z których pierwszym jest podniesienie poziomu wymagań konsumenckich wobec oferty rynku.
Miejscem, gdzie sztuki programowo nie dzielono na „czystą” i „użytkową” była warszawska Szkoła Sztuk Pięknych, założona w 1904 roku jako uczelnia prywatna, od 1923 funkcjonująca pod zarządem odrodzonego państwa – bezpośrednia poprzedniczka obecnej ASP. Już w aktach założycielskich i pierwszych programach przykładało się szczególną wagę do sztuki stosowanej, której nauczaniu miało towarzyszyć wdrażanie wypracowanych wzorów do produkcji. Czyniło to z uczelni rodzaj doświadczalnego instytutu czy „wzorcowni” – rzecz w owym czasie niespotykana w wyższym szkolnictwie artystycznym.
Pierwszym wystąpieniem Szkoły, od razu na forum światowym, był udział w Międzynarodowej Wystawie Sztuk Dekoracyjnych w Paryżu w 1925 roku. Bezpośrednim skutkiem odniesionego tam sukcesu i zdobytych nagród było powstanie Spółdzielni Artystów Ład, która odtąd na wiele dziesięcioleci stała się synonimem dobrego gustu i jakości polskiego wzornictwa. Z kolei w dwóch pracowniach graficznych uczelni powstały Stowarzyszenie Artystów Grafików Ryt i Koło Artystów Grafików Reklamowych, poprzednicy „polskich szkół” grafiki, ilustracji i plakatu. Podobnie w pracowniach malarskich i rzeźbiarskich przenikały się zagadnienia czysto studyjne z zadaniami konkursowymi oraz konkretnymi zamówieniami państwowymi i prywatnymi.
Na wystawie szczególne miejsce zajmują projekty i dzieła do dziś obecne w przestrzeni miasta, jak Pomnik Lotnika, i tak aktualne, jak budowa Świątyni Opatrzności. Obrazu dopełnia szeroko pojęta reklama (plakaty, ulotki, szyldy i dekoracje witryn) oraz grafika książkowa. Bardzo efektownym punktem ekspozycji jest rekonstrukcja atrium Pawilonu Polskiego na wystawie paryskiej w 1925, jak również prezentacja wybranych fragmentów wnętrz polskich transatlantyków.
Hasło Sztuka wszędzie było i pozostaje pełne treści. Dziś, tak jak przed kilkudziesięciu laty, jest wołaniem o kulturę dnia codziennego – w najbliższym otoczeniu, w przedmiotach powszechnego użytku, w przestrzeni publicznej i prywatnej. Zależy na tym artystom, ale nie mniej zwykłym ludziom, odbiorcom i użytkownikom ich sztuki.
Zachęta Narodowa Galeria Sztuki
wystawa czynna: 5.06.12 – 26.08.12
Źródło: Zachęta Narodowa Galeria Sztuki
