Źródło: Dom Aukcyjny Grogon and Company
Zaginiony w czasie II wojny światowej obraz „Czaty” Józefa Brandta został przekazany przebywającemu z oficjalną wizytą w Stanach Zjednoczonych Ministrowi Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdanowi Zdrojewskiemu. Uroczystość odbyła się 15 czerwca br. w Ambasadzie RP w Waszyngtonie.
„Ten obraz niewielkich rozmiarów jest niezwykle cenny. Bardzo się cieszymy, że jesteśmy w stanie w ciągu kilku dni przekazać go do Muzeum Narodowego w Warszawie” – powiedział podczas uroczystości minister Bogdan Zdrojewski. Wyraził zadowolenie, że zbiory stanowiące część polskiego dziedzictwa narodowego wracają do kraju. Chwalił też bostoński dom aukcyjny Grogan and Company, który – po zaledwie czterech tygodniach od zidentyfikowania dzieła – oficjalnie przekazał je Polsce. Jak dodał, w ostatnim czasie współpraca z administracją amerykańską i tamtejszymi domami aukcyjnymi w tym zakresie niezwykle się poprawiła.
Miesiąc temu – 16 maja, do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego dotarła informacja, że poszukiwany przez stronę polską od 1945 r. obraz wystawiono na licytację w domu aukcyjnym Grogan and Company w Bostonie. Jego sprzedaż została wstrzymana na wniosek MKiDN we współpracy z Ambasadą RP, a do Stanów Zjednoczonych wysłano ekspertów, którzy mieli zweryfikować tożsamość płótna. Konserwator Pracowni Malarstwa Sztalugowego z Muzeum Narodowego w Warszawie Anna Lewandowska oraz Mariusz Klarecki – historyk sztuki specjalizujący się w twórczości Brandta, przeprowadzili ekspertyzy, które dowiodły, że jest to poszukiwane dzieło malarza. W świetle powyższych faktów, dotychczasowi posiadacze „Czatów”, zdecydowali się zwrócić obraz stronie polskiej.
Obraz należący do zbiorów przedwojennego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, był elementem stałej ekspozycji w gmachu galerii. W listopadzie 1939 r. zarządzeniem niemieckich władz okupacyjnych, przeniesiono go do Muzeum Narodowego w Warszawie, skąd prawdopodobnie został skradziony w czasie powstania warszawskiego, przez stacjonujące w gmachu oddziały niemieckie.
Po zakończeniu działań wojennych, rozpoczęto poszukiwania zaginionego obrazu. Publikowano go jako zaginiony w kolejnych katalogach strat wojennych, został także zarejestrowany w bazie danych dóbr kultury utraconych w wyniku II wojny światowej, prowadzonej przez Departament Dziedzictwa Kulturowego MKiDN i na stronie internetowej Ministerstwa www.mkidn.gov.pl/kolekcje. Szerokiej publiczności zaprezentowano go wśród innych poszukiwanych dzieł, podczas Nocy Muzeów w 2010 r. w ramach pierwszej edycji projektu „Muzeum Utracone”.
„Czaty” to kolejne dzieło zaginione w okresie II wojny światowej, które w ciągu ostatnich miesięcy wraca do kraju. Dzięki staraniom polskiego ministerstwa kultury odzyskano m.in. „Pomarańczarkę” Aleksandra Gierymskiego, „Murzynkę” Anny Bilińskiej-Bohdanowiczowej i dzieła Juliana Fałata „Przed polowaniem w Rytwianach” i „Naganka na polowaniu w Nieświeżu”
Józef Brandt (1841- 1915) tworzył głównie obrazy rodzajowo-batalistyczne i historyczne o tematyce związanej z walkami kozackimi, tatarskimi i wojnami szwedzkimi XVII w. Był wiodącą postacią tzw. monachijskiej szkoły malarstwa polskiego, z którą byli związani m.in. Aleksander Gierymski, Wojciech Kossak czy Leon Wyczółkowski. Obrazy Brandta znajdują się m.in. w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, Krakowie, Wrocławiu, Poznaniu oraz w Lwowskiej Galerii Sztuki i wielu polskich muzeach okręgowych. Do najsłynniejszych jego prac, oprócz „Czatów”, zaliczają się m.in. „Bitwa pod Chocimiem”, „Czarniecki pod Koldyngą”, „Fantazja”, „Jarmark na Podolu”, „Kozak i dziewczyna przy studni”, „Odbicie jasyru” i „Wesele kozackie”.
Źródło: Informacje prasowe
