
W kontakcie z odbitką graficzną bardzo często spotykamy się z niekoniecznie oczywistymi dla nas skrótami. Postanowiliśmy więc przybliżyć nieco system opisywania prac, jak i wyszczególnić skróty literowe niektórych technik graficznych, które – mimo, że rzadko – w dalszym ciągu stosowane są przez artystów.
Zanim jednak przejdziemy do samych skrótów warto poznać podstawowe sposoby opisu odbitki graficznej. W Polsce grafika opisywana jest najczęściej według jednej zasady: technika, numer odbitki/nakład edycji, sygnatura, rok. Czasem jednak możemy odnaleźć bardziej skomplikowane skróty, które mimo wszystko warto kojarzyć. Poniżej przedstawiamy wykaz najczęściej stosowanych opisów.
Arabic Numerals – odnoszą się do naszego systemu 0-9. Zapisem ułamkowym np. 1/150 oznacza się kolejność w edycji oraz liczbę odbitek.
Roman Numerals – rzymskie numery również zapisywane są w postaci ułamków np. II/C, gdzie pierwsza liczba oznacza numer edycji, a następna całkowitą liczbę odbitek w danej edycji.
AP (Artist Proof) – odbitka autorska, druk dodatkowy, który może być dołączony do normalnej edycji ale może też być przeznaczony na użytek artysty. Zazwyczaj prace te różnią się od odbitek wypuszczonych w określonej edycji. Prace te mogą być oznaczone AP z/lub bez numeru. Przykład AP lub AP 1/50 lub AP I / L.
HC (Hors d’Commerce) – francuski termin oznaczający „przed biznesem”. Pierwotnie odbitki Horse d’Commerce były wykorzystywane jako rodzaj wzoru pod względem kolorystycznym dla drukarza. Oznaczenie HC może być stosowane z/lub bez numeru. Przykład HC lub HC 1/100 lub HC I / C.
TP (Trial Proofs) – prace oznaczone TP miały pierwotnie podobne zastosowanie do Hors d’Commerce – a więc jako forma wzoru dla drukarza, jak wyglądać ma cała edycja. Odbitki oznaczone TP mogą być także inne pod względem kolorystycznym, niż cała edycja – tego typu prace spotykamy głównie u Andy’ego Warhol’a, który prace oznaczone TP dodawał do wydawanych edycji. Należy zaznaczyć, że odbitki te znacznie różniły się od pozostałych, gdyż zazwyczaj stosowane były różne wariacje barwne – szczególnie tło i motyw główny – odznaczające się od całej edycji. Oznaczenie TP mogą być używane z/lub bez numeru. Przykład TP lub TP 1/50 lub TP I / L.
BAT (Bon a Tirer) – francuski termin, który oznacza ostatnią przykładową (press proofs)odbitkę przed zaakceptowaniem i do zaakceptowania przez artystę wzoru do druku całej edycji.
Cancellation Proof (CP) – ostatnia, kończąca edycję odbitka, której matryca została uszkodzona przez artystę, przez co zostało poświadczone, że nigdy więcej nie zostanie użyta.
PP (Printers Proofs) – odbitki przeznaczone specjalnie dla drukarzy pracujących nad daną edycją. Prace oznaczone PP wyłączone są z ogólnej numeracji edycji. Podobnie dzieje się w przypadku Publisher’s proofs.
I na przykład przeglądając teczki Andy’ego Warhola w opisach możemy odnaleźć następujące kombinacje, które oceniają samą pracę, jak i jej wartość:
200 Arabic – 1/200 through 200/200
25 Artist Proofs – AP 1/25 through AP 25/25
30 HC (Hors d’Commerce) – HC 1/30 through HC 30/30
5 M (Museum Edition) – M 1/5 through M 5/5
3 PP (Printers Proofs) – PP 1/3 through PP 3/3
Total Edition Size for print „X” is 263
Warto też zaznajomić się z symbolami, które odnoszą się do konkretnych technik graficznych. Zazwyczaj odbitki opisywane są słownie – co oznacza, że pod samą ryciną odnajdziemy napis np. litografia, mezzotinta czy akwaforta. Może jednak zdarzyć się tak, że na miejscu wyrazu odnajdziemy symbol, który podobnie jak wyraz, stosunkowo dokładnie informuje nas o zastosowanej technice. System znakowy używany jest głównie do opisu ekslibrisów, jednakże nie jest to zasada. Symbole technik graficznych oprócz pojedynczych znaków mogą także występować w zestawieniach symboli – oznaczają wówczas techniki mieszane i kombinacja wyglądała będzie następująco: C2+C3+C5, natomiast w przypadku odbitki barwnej L/3 – litografia trójbarwna (symbol/cyfra oznaczająca liczbę kolorów)
A poniżej znajduje się dokładny opis poszczególnych technik wraz z odpowiadającymi im technikami:
Druk wklęsły – jest to jeden z podstawowych typów druku, zwany także drukiem wgłębnym. Charakteryzuje się tym, że wszystkie uzyskane w trakcie trawienia, bądź rycia rowki, tzw. wklęsłości wypełniane są farbę drukarską. Pod wpływem dużego ciśnienia walca wydobywa z owych wklęsłowci farba przenosząc się na papier.
- C – druk wklęsły
- C1 – staloryt
- C2 – miedzioryt
- C3 – akwaforta
- C4 – sucha igła
- C5 – akwatinta
- C6 – miękki werniks
- C7 – mezzotinta
- C8 – ryt wklęsły na linoleum, plastiku i innych podłożach
Druk wklęsły – techniki reprodukcyjne:
- P3 – heliograwiura, fotogalwanografia
- P4 – wielkonakładowa fotograwiura, rotograwiura
- P10 – druk akwafortowy z płyt stalowych
Druk wypukły – jedna z najstarszych i najtrwalszych jednocześnie technik graficznych, która polega na tym, iż odbitka powstaje poprzez odbicie farby pokrywającej elementy wypukłe matrycy.
- X – druk wypukły
- X1 – drzeworyt wzdłużny (langowy)
- X2 – drzeworyt poprzeczny (sztorcowy)
- X3 – linoryt
- X4 – druk wypukły z płyty metalowej ciętej lub trawionej, metaloryt
- X5 – druk wypukły z płyt metalowych przygotowanych do druku wklęsłego
- X6 – druk wypukły z płyt z innych materiałów, np. syntetycznych
- X7 – stempel kamienny, kamienioryt
Druk wypukły – techniki reprodukcyjne:
- T – typografia (z użyciem znaków drukarskich)
- T1 – linotypia (wykorzystanie czcionek drukarskich)
- T2 – fotoksylografia – fotochemiczna metoda reprodukcji matryc drzeworytowych
- T3 – wielkonakładowe odbitki gumowe (pieczęć)
- P1 – cynkotypia kreskowa
- P2 – cynkotypia siatkowa
Druk płaski – jedna z trzech podstawowych technik druku. W przypadku druku płaskiego forma drukowa jest płaska, co w praktyce oznacza, że miejsca drukujące i niedrukująca są umiejscowione na jednym poziomie. W typie tym możemy wyróżnić dwa warianty: metodę bezpośrednią i metodę pośrednią druku.
- L – litografia
- L1 – autolitografia (litograficzne odbitki autorskie)
- L2 – autografia (przedruk litografii)
- L3 – cynkografia0
- L4 – algrafia
Druk szablonowy, sitowy:
- S – druk z szablonu
- S1 – serigrafia
- S2 – mimeografia – druk z szablonów z batiku
- S3 – katazome – druk szablonami z natłuszczonego papieru
Techniki elektroniczne:
- CGD – grafika komputerowa
Druk płaski, szablonowy, sitowy, techniki elektroniczne – techniki reprodukcyjne:
- P – reprodukcje fotograficzne
- P5 – światłodruk (kollotypia)
- P6 – fotolitografia
- P7 – offset
- P9 – reprodukcja serigraficzna
- CRD – reprodukcja komputerowa
- Y – fotokopia
Pozostałe symbole:
- /mon. – monotypia
- /col. – ręcznie kolorowane
- G – Gipsoryt
- H – Hektografia, papier światłoczuły
- K – Kserotypia, ksero
- N – Odbitka negatywowa
- NITR. – Nitroxylografia
- R, RS – Risografia
- rel. – relief
- TK – Technika komputerowa [oznaczenie dawniejsze]
- W, wyc. – Wycinanka
- TW – Technika własna
- TM – Technika mieszana
- ST – Suchy tłok
W przypadku, gdyby ktoś był szczególnie zainteresowany oznaczeniami technik graficznym odsyłam do publikacji Grafika artystyczna. Podręcznik warsztatowy. Wydział Grafiki, ASP w Poznaniu, 2007, z którego pochodzi prezentowany powyżej spis symboli znakowych.
Kama Wróbel
Portal Rynek i Sztuka
Witam.Posiadam litografię oznaczoną ”DPSZ-10” . Co dokładnie to znaczy. Czy może mi ktoś na to odpowiedzieć.Osobiście nie znam się w tym temacie. Pozdrawiam .
K – Kserotypia, ksero– moim zdaniem właściwą nazwą jest Elektrofotografia lub Elektrofotografiotypia
Sprzedam bardzo rzadki i unikatowy ” SET ” 18 litografii Salvadora Dali – ” The Horses ”
Pięknie opakowany welurową, wiązaną okładką z złotymi napisami.
W ” Set ” znajduje się 18 litografii koni, certyfikat Autentyczności, opis wraz z krótką historią
Stan idealny, potwierdzona autentyczność , pełen komplet.
Portfolio 18 Lithographs „Les Chevaux de Dali” („The Horses of Salvador Dali”)
Rok : 1983
Sprzedam bardzo rzadki i unikatowy ” SET ” 18 litografii Salvadora Dali – ” The Horses ”
Pięknie opakowany welurową, wiązaną okładką z złotymi napisami.
W ” Set ” znajduje się 18 litografii koni, certyfikat Autentyczności, opis wraz z krótką historią
Stan idealny, potwierdzona autentyczność , pełen komplet.
Portfolio 18 Lithographs „Les Chevaux de Dali” („The Horses of Salvador Dali”)
Rok : 1983
Karol tel.668 664 888
Nie sądzą Państwo, że częściej spotykanym opisem odbitek autorskich niż „AP” jest skrót „E/A” o którym Państwo nie wspominają ?