szukaj w portalu Rynek i Sztuka MENU
Galeria Stalowa „Fragments of Reality” Bożenna Biskupska

Krótko o meblach gdańskich

19.09.2012

Magazyn

Sień gdańska wg. sztychu J.K. Schultza z roku 1857, źródło: wikipedia

Sień gdańska wg. sztychu J.K. Schultza z roku 1857, źródło: wikipedia

Meble Gdańskie to typ późnorenesansowych i barokowych mebli, które charakteryzują się przede wszystkim ciężkimi proporcjami oraz bogatą dekoracją. Wyrabiane były przede wszystkim w Gdańsku, Elblągu  Toruniu w okresie od XVI-XVIII w.

W kontekście produkcji mebli gdańskich stosunkowo istotna jest historia samego miasta, które pod  koniec XVII wieku w. osiągnęło szczyt swej zamożności. Gdańsk stał się wówczas jednym z ważniejszych portów europejskich, jak i też głównym ośrodkiem meblarstwa w Europie.

Istniały  wówczas liczne zakłady stolarskie, które produkowały wiele odmian mebla cieszącego się wielką popularnością na terenie całego kontynentu. Inspiracji dostarczała początkowo bogata pod względem ornamentalnym sztuka niderlandzka, która następnie ustąpiła wypracowanemu, indywidualnemu stylowi.

Wzrost potęgi miasta – dzięki kontaktom handlowym z zachodem – decydował o rozwoju gospodarczym, a także prestiżowym Gdańska, dzięki czemu w bogacącym się mieszczaństwie wzrastało zapotrzebowanie na towar luksusowy.

W kontekście rozwoju meblarstwa  warto wspomnieć, że po 1489 roku magistrat powołał do istnienia nowych cech stolarzy, który tak naprawdę powstał w wyniku wyłączenia grupy rzemieślników z dotychczasowego cechu zbiorowego. W 1555 roku połączono cech stolarzy i snycerzy, dzięki którym meblarstwo mogło rozwijać się  na bardzo wysokim poziomie.

Cechy charakterystyczne mebli gdańskich to:

  • szafy o wysokich, profilowanych i łamanych gzymsach,
  • stoły posiadające nogi o formie spiralnej,
  • wysokie oparcia i siedziska krzeseł obijane skórą

Najpopularniejsze typy mebli:

Szafa sieniowa

Szafa sieniowa to chyba najwspanialszy rodzaj mebla, który charakteryzuje się przede wszystkim masywną konstrukcją, silnie podkreślonymi gzymsami i bogatą dekoracją rzeźbiarską. Mebel prawdopodobnie wykonywany był na zamówienie. Szafa sieniowa była obiektem ogromnym, bowiem jej wysokość dochodziła do 260 cm, a szerokość często przekraczała 190 cm. Drzwi zdobione były zazwyczaj eleganckimi pilastrami, które pokrywał bogaty ornament – głównie arabeska. W polu kartusza w załamaniu gzymsu umieszczano  dekoracje alegoryczne i biblijne, tworzące zawiły program ikonograficzny dotyczący  wpływu przyrody  na los człowieka  i zależności dobrobytu od obfitości plonów. Szafy wykonywano z drewna dębowego, fornirowano orzechem, wzbogacając kolorystykę płytkami z hebanu lub dębu barwionego na czarno. Na wewnętrznej stronie drzwi pojawiała się także intarsjowana dekoracja obrazująca rycerzy ujętych wypełnioną arabeską arkadą. Motyw ten pojawiał się już na początku XVII w i został zaczerpnięty z meblarstwa holenderskiego.

Stoły

Również stoły i krzesła cieszyły się sporą popularnością. Szczególnie masywny stół gdański, który posiadał wiele  majestatu i reprezentatywności. Stoły gdańskie najczęściej posiadały prostokątne blaty, które podtrzymywane były systemem podpór lub toczonymi, połączonymi wiązaniami nogami. Stół można było powiększyć dzięki wysuwanej dolnej płycie. Pośrodku wiązania łączącego nogi stołu umieszczano zazwyczaj motyw szyszki, kuli, ula lub leżącego lwa. Obok reprezentacyjnych stołów, produkowano także niewielkie stoliki przyścienne oraz stoły posiadające  odkładane blaty.

Krzesło

Wydaje się, to właśnie krzesło posiada najbardziej charakterystyczny typ dla mebla gdańskiego. Otóż w  XVII w wykształcił się  typ krzesła o  wysokim oparciu, bogato zdobionych ramach i wyplatanym lub obitym kurdybanem siedzisku.

Łóżko

O meblu tym wiemy najmniej, gdyż zachowało się niewiele mebli reprezentujących ten typ. Na podstawie opisów i rycin można stwierdzić, że  w Gdańsku wytwarzano łoża nawiązujące do renesansowych.

 Od połowy XVIII wieku zauważa się wyraźny wpływ rokoka. Meble straciły charakterystyczną dla siebie masywność i stały się bardziej wygodne.  Najpopularniejszym meblem z tego okresu było krzesło, które posiadało teraz trapezowe siedzisko, esowato wygięte nogi i ażurowe oparcie.

Schyłek gdańskiego meblarstwa przypada na koniec XVIII wieku. W okresie tym Gdańsk stracił swoją wysoką pozycję, a także wyraźnie osłabił się poziom produkcji artystycznej. W połowie XIX wieku meble gdańskie stały się obiektem zainteresowania kolekcjonerów, a na przełomie wieku XIX i XX zaczęły być skupowane przez muzealników.

Kama Wróbel
Portal Rynek i Sztuka

Portal Rynek i Sztuka

szukaj wpisów które mogą Cię jeszcze zainteresować:

Dodaj komentarz:

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Magazyn

Kursy online

Odwiedź sklep Rynku i Sztuki

Zobacz nasze kursy Zobacz konsultacje dla artystów

Zapisz się do naszego newslettera

Zapisując się na newsletter zgadzasz się z regulaminem portalu rynekisztuka.pl Administratorem danych osobowych jest Media&Work Agencja Komunikacji Medialnej (ul. Buforowa 4e, p. 1, p-2-5, 52-131 Wrocław). Podanie danych jest dobrowolne. Zgoda na otrzymywanie informacji handlowych może zostać wycofana w każdym czasie. Więcej informacji na temat danych osobowych znajduje się w Polityce prywatności.