Początek działalności rodzinnego przedsięwzięcia, które z czasem rozrosło się do potężnej, znanej na całym świecie marki wytwarzającej naczynia i akcesoria stołowo-dekoracyjne, jest ściśle związany z przemianami polityczno-gospodarczymi wieku XIX.
W wyniku dążeń narodowościowych, niemieckie księstwa zjednoczyły się pod rządami Otto Bismarcka tworząc w rezultacie nowe państwo o silnej gospodarce. Nie bez znaczenia w budowaniu sukcesu późniejszego WMF były również przeobrażenia wywołane rewolucją przemysłową i zmianą podejścia do procesu produkcji. Dotychczasowa organizacja rzemiosła skupiała się najpierw wokół cechów, następnie drobnych manufaktur by dopiero w XIX wieku przejść na masową produkcję. Dostępność materiałów, znajomość nowych technologii oraz modyfikacja metod pracy umożliwiły zwiększenie wytwórczości przy jednoczesnym zachowaniu walorów artystycznych przedmiotu. Nowym odbiorcą towarów luksusowych, produkowanych w sposób masowy, stało się przede wszystkim coraz liczebniejsze mieszczaństwo.
Wszystkie te czynniki stworzyły podatny grunt do podejmowania inicjatyw gospodarczych. Jedną z najważniejszych fabryk w Niemczech, powstałych w II połowie XIX wieku, była Württembergische Metalwarenfabrik. Początki tego przedsiębiorstwa sięgają 1853 roku i związane są z osobą Daniela Strauba, którego wczesna działalność przemysłowa koncentrowała się na sektorze kolejowym. Natomiast w 1856 roku połączył własną firmę z fabryką braći Schweizer, tworząc w miejscowości Geislingen – Metal-Waaren-Fabrik Straub & Schweizer. Po wycofaniu udziałów przez wspólników, Straub kontynuował działalność wraz z swoim synem Heinrichem pod nazwą Straub & Sohn.
Świeczniki, WMF, ok. 1910 r.cyna – metal Britannia, srebrzone,
wys. 15,2 cm fot. ARTYKWARIAT
Funkcjonowanie tej rodzinnej firmy z roku na rok przynosiło większe zyski, zmieniając tym samym oblicze Geislingen, które z nieco sennej miejscowości przekształciło się w nowoczesne, rozwijające się miasto. W 1868 roku, gdy pozycja fabryki była już ugruntowana Straubowie otworzyli pierwszy oddział handlowy w Berlinie. Z czasem, w późnych latach 70 XIX wieku, obok produktów dekoracyjnej zastawy stołowej oferowanej przez firmę, prezentowano również katalogi dostępnych produktów. Na ich podstawie klienci zamawiali wybrany wzór, a obiekt dostarczano im do domu. Dzięki tak rozwiniętemu systemowi sprzedaży WMF pozyskiwała większe grono nabywców.
W 1880 roku nastąpiło połączenie Staraub & Sohn z firmą Ritter & Co. W ten sposób powstała Wȕrttembergische Metalwarenfabrik Geislingen-Steige, której dyrektorem został Daniel Straub. Znakiem firmowym fabryki był struś (znak heraldyczny rodziny Straub) oraz litery WMF. Szczególna dbałość o jakość materiałów oraz ich wysoki poziom artystyczny spowodował, że około 1900 roku rodzinna firma Wȕrttembergische Metalwarenfabrik, była największym na świecie producentem i eksporterem domowych wyrobów metalowych.
W pierwszym okresie działalności wytwarzano przedmioty, w modnym, secesyjnym stylu. Głównym projektantem tego czasu był – Albert Mayer, zdobiący naczynia i akcesoria stołowe za pomocą plastycznych dekoracji, które miękko opływały powierzchnię obiektów. Inspiracje dekoracyjne czerpał bezpośrednio z natury. Były to często motywy kwiatów, drzew a także postaci kobiecych wplecionych w roślinne arabeski. Jednym z najbardziej popularnych wzorów wykorzystywanych przez artystę był bluszcz oplatający sztućce i zastawę stołową.
Wazon Ikora, WMF, 1920 – 1930 r., wys. 19 cm, fot. ARTYKWARIAT
Wraz z rozwojem WMF wdrożono nowe metod produkcji, m.in. galwanizację, polegającą na wytwarzaniu trwale przylegających cienkich powłok metalicznych poprzez osadzanie jednego metalu na innym. W dalszym etapie rozszerzania działalności firmy wirtemberska fabryka przejęła w 1886 roku zakład Plewkiewicz & Co z Warszawy. Od tego momentu zasadniczą działalnością warszawskiej filii było posrebrzanie, montowanie i oksydowanie półfabrykatów dostarczanych z Geislingen oraz ich dalsza dystrybucja. W 1900 roku wirtemberska fabryka powiększyła się o wiedeńską Albert Köhler u. Cie produkującą wyroby WMF pod znakiem AK & Cie. Okres między rokiem 1900 a 1914 był bardzo korzystny dla firmy Straubów, która przejęła, kolejne znane już na rynku wyrobów metalowych fabryki Orvit AG i ORION. Dzięki temu zaczęto korzystać z istniejących już rynków zbytu.Po I wojnie światowej, w wyniku postępującej inflacji, nastąpiło spowolnienie produkcji. Dopiero od 1922 roku WMF wznowiła działalność i za pomocą nowych technologii wytwarzała ornamenty w technice tłoczenia i odlewu.
W tym czasie zaproponowano również nowy produkt tzw. Cromargan – nierdzewną stal, wytwarzaną w Essen, gdzie rozwinęła się również produkcja szkła. Dzięki zatrudnieniu technologa szklarskiego – Karla Wiedmanna możliwe było wytwarzanie szkieł typu Ikora. Powstające tam obiekty charakteryzowały się zróżnicowaną kolorystyką, pęcherzykami powietrza w masie oraz siatką wewnętrznych spękań, dających w rezultacie efekt oszronienia. W ramach serii Ikora powstawały również wyroby metalowe patynowane na kolor zielony ze złotym ornamentem. Były to głównie tace i wazony dekorowane motywami roślinnymi lub geometrycznymi. Głównymi projektantami tych wzorów byli Richard Riemerschmid oraz Paul Hastein.
W okresie międzywojennym, pod wpływem nowych prądów estetycznych, WMF rozpoczęła współpracę z artystami tworzącymi w duchu modernizmu m. in. z Fritzem Augustem Breuhans de Grootem, architektem i projektantem przedmiotów użytkowych. Stworzył on dla wirtemberskiej fabryki przedmioty oparte na prostych formach geometrycznych, których największą siłą estetyczną była ich purystyczna forma.
Komplet 6 kieliszków do jajek, WMF Fritz August Breuhans de Groot (1883-1960), lata 30. XX w.
wys. 5 cm fot. ARTYKWARIAT
W okresie powojennym Wȕrttembergische Metalwarenfabrik wznowiła działalność i z powodzeniem funkcjonuje do dziś. Na niebywały sukces firmy wpłynęła nie tylko charyzmatyczna postać jej założyciela – Daniela Strauba, który dzięki swej przedsiębiorczości sukcesywnie wzmacniał pozycję własnej fabryki, lecz także dbałość o walory artystyczne przedmiotów dzięki rozwiniętej współpracy z wybitnymi artystami. W rezultacie produkty WMF są wysmakowane estetycznie oraz doskonale spełniają swoje funkcje użytkowe.
Literatura:
Modern Art. of Metalwork, Bröhan-Museum, Leipzig, 2001
Barbara Kokoska, Fabryka wyrobów posrebrzanych I pozłacanych R. Plewkiewicz & Co w Warszawie na bazie opisu niemieckiego przemysłowca H. Debacha z pocz. XX wieku, Rocznik Muzeum Mazowieckiego w Płocku 16, 51-57, Płock 1996
Daniel Straub Ein Unternehmer verändert seine Welt http://www.dobrick.de/Geislingen-wmf-1.pdf
Joanna Hübner-Wojciechowska, Art Deco – przewodnik dla kolekcjonerów, Warszawa 2009
fot. (góra) Cukiernica z mlecznikiem na tacce, WMF, Britannia metal, „Old Silver”, złocone wnętrze, ok. 1905 r. cuk. wys. 6,7 cm, ml. wys. 6,9 cm, tacka dł. 29,9 cm katalogowana numer 208 : Art Noveau Domestic Metalworkfrom Wurttembergische Metallwarenfabrik 1906, s. 235 fot. ARTYKWARIAT
Artykuł sponsorowany
Autor: Maria Kondracka
