Rynek sztuki współczesnej 2012-2013 – raport Artprice

25.10.2013

Magazyn

Jesienią każdego roku serwis Artprice.com przedstawia międzynarodowy raport dotyczący rynku sztuki współczesnej, sporządzany na podstawie wyników aukcyjnych sprzedaży. Tegoroczny, siódmy z kolei raport oparty jest na wynikach aukcji, które odbyły się między lipcem 2012 roku a czerwcem roku 2013, i na których sprzedawane były dzieła sztuki artystów zaklasyfikowanych jako „współczesnych” – a zatem tych urodzonych po roku 1945. Nie mniej jednak, raport ujmuje różnorodność branych pod uwagę twórców, dzieląc ich pod względem daty urodzenia na artystów, którzy dopiero debiutują na rynku sztuki oraz na tych, których prace są w obiegu od lat.

Statystyki podane przez Artprice.com, to jak co roku ceny z przybicia z wyłączeniem kosztów, jednakże, po raz pierwszy w rozszerzeniu powyższej informacji podane zostały całkowite ceny za wylicytowane prace, z uwzględnieniem premii kupujących. Zabieg ten miał na celu uświadomienie czytelników o powszechnym wzroście kosztów dzieł współczesnej sztuki, który przypadł na rok 2013.

Statystyki ogólne

W latach 2005 – 2008, mimo ogólnoświatowego kryzysu, sztuka współczesna osiągnęła kilka imponujących stawek. W okresie tym na rynku pojawiło się wielu nowych kolekcjonerów o dużej sile nabywczej, powstawać zaczęły ponadto specjalistyczne fundusze inwestycyjne. Tempo licytacji znacznie przyspieszyło, co spowodowało euforię, która zapanowała na rynku. W latach 2007 – 2008 dochód z aukcji sztuki współczesnej wzrósł aż o 50%, liczba sprzedawanych dzieł pozostała jednak stabilna. Oznaczało to nieprawdopodobny zwrot na rynku i podniesienie cen, których najwyższe stawki ogłoszone zostały w roku 2007. Zwrot ten oznaczał jednak moment znacznie bardziej przełomowy – sztuka współczesna stanęła bowiem na równi z klasyką i mistrzami sztuki nowożytnej. Kryzys nie ominął jednak także i tego obszaru – dopiero w latach 2010 i 2011 sztuka współczesna wróciła na właściwy tor. Rok 2013 przyniósł natomiast spadek zysków sztuki nowożytnej o 9%, sztuka współczesna w dalszym ciągu rosła jednak w siłę, osiągając w tym roku rekordową sumę ponad miliarda euro, co oznacza iż jej zyski od stycznia wzrosły o aż 15%. Po raz kolejny więc ceny sztuki współczesnej wyparły starych mistrzów.

Najlepsze wyniki sprzedaży

Najdroższymi przedstawicielami sztuki współczesnej w tym roku okazali się Jean-Michel Basquiat, Jeff Koons i Peter Doig. Moc rynku leży w niewielkiej ilości nazwisk, w związku z czym nacisk kładziono szczególnie na sprzedaż dzieł wybranych artystów. Wśród artystów tych zdecydowanie przodował Jean-Michel Basquiat, który po fali aukcyjnych sukcesów w poprzednich latach po raz kolejny zdublował wyniki sprzedaży prac i w tym roku. Jego twórczość łącznie osiągnęła w roku 2013 sumę 162 milionów euro, przy zaledwie 82 sprzedanych pracach. Nie jest to jednak jedyny imponujący wynik tego roku na rynku sztuki. Prace współczesnych twórców niejednokrotnie osiągały na aukcjach ceny znacznie wyższe niż prace klasyków. Przykładowo, prace Basquiata osiągały lepsze wyniki, niż dzieła Pabla Picassa czy Claude’a Moneta, Tulipany Jeffa Koonsa trzykrotnie przebiły cenę rzeźby z bronzu Giacomettiego, natomiast obraz Peter’a Doiga okazał się droższy niż dzieła Salvadora Dali. Przykładów tego typu można byłoby przytoczyć dużo więcej, takie odwrócenie hierarchii stanowi bowiem naturalną konsekwencję spadku popytu na dzieła klasyczne o niemal 10%, podczas gdy sztuka współczesna, zaraz po sztuce powojennej i nowożytnej, stanowi trzeci najbardziej dochodowy segment na rynku sztuki w ogóle.

Sztuka współczesna odniosła tego roku największy w historii swoich dziejów sukces w Stanach Zjednoczonych. Tegoroczny obrót wyniósł 353,773 miliony euro, co daje wynik wyższy o 56,6% niż w roku ubiegłym. Prace amerykańskich artystów wyceniane są jako najdroższe na świecie. Jean-Michel Basquiat, Jeff Koons i Christopher Wool to natomiast trzy najbardziej dochodowe amerykańskie nazwiska. Sprzedaż tylko ich dzieł stanowiła w tym roku aż 21,7% dochodu na rynku ogólnoświatowym, zaś dzieła samego Basquiata zdominowały aż 29% dochodu amerykańskiego. Gdyby nie tak wysokie wyniki sprzedaży jego dzieł, rynek amerykański zdominowany zostałby przez artystów pochodzenia chińskiego. W zestawieniu 100 najwyżej wycenianych artystów jedynie 20 jest rodowitymi Amerykanami, aż 42 za to jest pochodzenia chińskiego.

Miejsce na podium

Głównymi przedstawicielami rynku sztuki współczesnej stają się artyści, których nazwiska są najbardziej rozpoznawalne. Najczęściej są to twórcy, których nazwiska stają się żywą marką, a więc ci, których dzieła pojawiają się w obiegu aukcyjnym nieprzerwanie od ostatnich 15, 20 czy 30 lat. Ich obecność w aukcyjnych katalogach natychmiast podnosi rangę całego wydarzenia. Ich prace natomiast stanowią swego rodzaju trofea dla kolekcjonerów, a dla domów aukcyjnych i galerii – źródło renomy. Najbardziej reprezentatywnymi artystami współczesnej sztuki stali się zatem Jeff Koons, Takashi Murakami, Damien Hirst, Cindy Sherman i Jean-Michel Basquiat.