Dwie grupy związane z budynkiem wystawowym Secesji w Wiedniu sprzeciwiają się zwrotowi jednej z prac spadkobiercy jej dawnego właściciela.
W ciągu ostatniej dekady Austria poczyniła znaczące postępy w kwestii przywracania dzieł sztuki i majątków zrabowanych ich właścicielom podczas II Wojny Światowej przez nazistów. W tym roku rząd austriacki zobowiązał się zwrócić jedno z najbardziej znanych dzieł mistrza okresu secesji, Gustava Klimta, zatytułowane „Beethoven Frieze”.
Dzieło z 1902 roku przebywa obecnie w wiedeńskim budynku wystawowym Secesji, w przygotowanym specjalnie dla niego, klimatyzowanym pomieszczeniu.
Co ciekawe, spór dotyczący dzieła nie ma już związku z grabieżami dokonanymi podczas II Wojny Światowej, a jedynie z powojennymi losami pracy.
„Beethoven Frieze” był własnością rodziny Lederer, bogatych austriackich Żydów, którzy przez wiele lat byli ważnymi patronami Klimta. Gdy naziści najechali na Austrię w roku 1938, rodzina uciekła do Szwajcarii, na miejscu pozostała jednak wartościowa kolekcja dzieł sztuki, która została skonfiskowana przez Niemców. Wiele z cennych dzieł należących do Ledererów, w tym 18 prac Gustava Klimta, zostało zniszczonych w ostatnich dniach wojny.
Ogromny fryz przetrwał, po czym oficjalnie powrócił do spadkobiercy rodziny, Ericha Lederera, w latach powojennych. Pod naciskami austriackiego rządu Lederer zgodził się jednak sprzedać dzieło, będące „dobrem narodowym” za 750 tysięcy dolarów (cenę o połowę niższą od szacowanej w tamtym okresie, według obliczeń Christie’s). Od 1986 roku dzieło stało się częścią wystawy w budynku Secesji, gdzie po raz pierwszy odsłonięte zostało w 1902 roku.
Rodzina Ledererów, spadkobiercy pierwotnych właścicieli pracy postanowili jednak ponownie rozpocząć walkę o prawa do fryzu. Erich Lederer został zmuszony do sprzedaży fryzu w związku z zakazem wywozu dzieł sztuki poza granice kraju. W 2009 roku austriacki rząd zmienił prawa związane z restytucją nieruchomości i w odwołaniu do tej decyzji, spadkobiercy dzieła złożyli wniosek o jego odzyskanie.
Zwrot w całej sprawie nastąpił w zeszłym tygodniu, kiedy przedstawiciele dwóch ugrupowań: Association of Visual Artists Vienna Secession oraz Friends of the Secession złożyli oświadczenia sprzeciwiające się zwrotowi dzieła spadkobiercom. Złożą oni również wniosek w sprawie restytucji do austriackiego ministra edukacji, kultury i sztuki, który posiada uprawnienia by zdecydować, w czyich rękach dzieło pozostanie.
Fot. Gustav Klimt, „Beethoven Frieze”, 1902. Źródło: Österreichische Galerie
Źródło: nytimes.com
Oprac. Eliza Ortemska
Portal RynekiSztuka.pl
