szukaj w portalu Rynek i Sztuka MENU
Galeria Stalowa „Fragments of Reality” Bożenna Biskupska

Świąteczne pocztówki na rynku sztuki

20.12.2013

Ciekawostki

Szybkie tempo życia sprawia, że ludzie coraz częściej rezygnują z wysyłania pocztówek świątecznych, składając życzenia za pomocą smsów  lub poczty elektronicznej. Wraz z zanikaniem pięknej tradycji kartki świątecznej, jednocześnie rośnie jej popularność na rynku sztuki: oryginalne stare kartki pojawiają się na aukcjach i są chętnie kupowane przez kolekcjonerów.

Wiktoriańska kartka bożonarodzeniowa 1870, źródło: wikimedia.org

Wiktoriańska kartka bożonarodzeniowa 1870, źródło: wikimedia.org

Narodziny kartki świątecznej

Prototypy kartki świątecznej niektórzy historycy sztuki upatrują już w rycinach i litografiach na temat Bożego Narodzenia, bardzo popularnych w średniowieczu.  Inni odnajdują pierwowzór dopiero w wizytówkach, które pojawiły się w Paryżu w połowie XVIII wieku i były osobiście transportowane do wszystkich miejsc przeznaczenia w Wigilię. Najczęściej jednak mówi się o narodzinach oryginalnej kartki bożonarodzeniowej na  początku wieku XIX. Stało się to dzięki  angielskiemu malarzowi  Dobsonowi, który pierwszy zaczął wysłać do swoich bliskich kartki, pokazujące zimowy krajobraz i rodzinę w pobliżu choinki, jako prezent na Boże Narodzenie.

Życzenia na sprzedaż

Wiktoriańska kartka bożonarodzeniowa 1885, źródło: wikimedia.org

Wiktoriańska kartka bożonarodzeniowa 1885, źródło: wikimedia.org

Pierwsze kartki wykonane na sprzedaż były zrobione przez  angielskiego artystę Johna Horsley’a na zamówienie przedsiębiorcy Henry Cole’a,  któremu zabrakło czasu na pisanie listów z gratulacjami dla wszystkich znajomych. Na kartkach artysta umieścił rysunek rodziny pana Cole’a przy stole wigilijnym oraz podpis „Wesołych Świąt i Szczęśliwego Nowego Roku”. Wykonano 1000 egzemplarzy techniką litografii  i część z nich sprzedawano przypadkowym chętnym. Atmosfera wielkiego szacunku do rodziny i do święta Bożego Narodzenia, która panowała w wiktoriańskiej Anglii, sprzyjała sprzedaży kartek. Z każdym rokiem liczba tylko się zwiększała, i już w roku 1880 osiągnęła  ponad 11,5 mln wysłanych pocztówek.

Aukcyjne rekordy pierwszych  pocztówek

Koperta od pocztówki 1843, źródło: sothebys.com

Koperta od pocztówki 1843, źródło: sothebys.com

Od czasu wydrukowania pierwszej kartki świątecznej minęło ponad 100 lat i nagle znów jest ona w centrum uwagi. W listopadzie 2001 roku na aukcji w Devizes (Wiltshire, Wielka Brytania)  wylicytowano najdroższą bożonarodzeniową kartkę na świecie.  Anonimowy nabywca zapłacił za nią  28158 dolarów. Jest to właśnie jedna z pierwszych pocztówek o wymiarach 13x8cm, która była ręcznie kolorowana przez Johna Horsley’a specjalnie dla  pana Henry Cole’a, który wysłał tę kartkę do swojej babci w 1843 roku. Pocztówka pokazuje rodzinę Cole’a za stołem: rozmawiają, piją, jedzą. Ciekawostką jest, że jedne dziecko na obrazie jest nauczane jak  spożywać wino – właśnie dlatego projekt kartki był nie raz krytykowany za promowanie pijaństwa.

Obecnie uważa się, że z tysiąca tych pierwszych wydrukowanych w 1843 r. świątecznych kartek na świecie pozostało tylko 18.  Dlatego między innymi są takie cenne. W  grudniu 2010 r. trzy takie kartki wystawił na swojej aukcji w Nowym Yorku dom aukcyjny Sotheby’s. Jedną z tych pocztówek z napisem „Dla mojej żony miss Rusby od H.Vernona” sprzedano za 5313 dolarów. Drugą, z dedykacją „Dla  drogich matki i ojca od kochającego syna Joe”, kupiono za 8750 dolarów. Najdrożej (za 13125 dolarów) sprzedano naprawdę unikatowy lot – pocztówkę razem z oryginalną dekorowaną  kopertą, wysłaną przez samego ilustratora pocztówek Jona Horsley’a  „Dla starych przyjaciół Emmie i Agnes”.

Kolejna kartka  Henry Cole’a z 1843 r. została sprzedana już w tym roku (14 grudniu 2013) przez brytyjski dom aukcyjny Henry Aldridge&Son. Zapłacono za nią  6846 dolarów.

Z różnych krajów…

Pierwsze i najbardziej zresztą rozpowszechnione są świąteczne rysunki pochodzenia brytyjskiego. Najczęściej

Duńska kartka bożonarodzeniowa Carla Roginda 1919, źródło: wikimedia.org

Duńska kartka bożonarodzeniowa Carla Roginda 1919, źródło: wikimedia.org

pojawiają się na nich tematy religijne lub bożonarodzeniowe zwyczaje Anglii: rodzina naokoło choinki, bluszcz lub gałązką jemioły.

Bożonarodzeniowe kartki Elizawety Boem 1,2, 3, źródło: cultandart.ru

Bożonarodzeniowe kartki Elizawety Boem 1,2, 3, źródło: cultandart.ru

Zupełnie inaczej podchodzą do aranżacji kartek w innych krajach. Na pocztówkach z krajów skandynawskich często ukazują się gnomy, w Szwecji wolą rysować dzieci, a w Etiopii można znaleźć kartkę, która przedstawia czarnoskórego świętego Mikołaja w szarym szlafroku, który siedzi w wózku z zaprzęganymi mułami. Jednak że, takie pocztówki praktycznie nie wystawia się na aukcjach, więc kolekcjonerzy najczęściej kupują je w sklepach z antykami, na targach staroci lub przez Internet.

Dużą popularnością nabywców cieszą się też stare rosyjskie,  prawosławne bożonarodzeniowe pocztówki. Do

Rosyjska bożonarodzeniowa pocztówka 1910, źródło: museumoflondonprints.com

Rosyjska bożonarodzeniowa pocztówka 1910, źródło: museumoflondonprints.com

Rosji pierwsze kartki świąteczne przyszły z Anglii w 1890 roku, i już wkrótce po tym Rosjanie sami zaczęli tworzyć coś własnego. Pojawiły się na pocztówkach „rosyjskie trojki”, śnieżne zimy, kolędujące na wsi dzieci, zamarznięte rzeki, kopuły cerkiew. Po rewolucji 1917 roku drukowanie pocztówek jako „element  życia społeczeństwa burżuazyjnego” został wycofany. W czasach sowieckich zabroniono nie tylko tworzyć, ale też przechowywać bożonarodzeniowe pocztówki. Jednakże niektóre przetrwały, i właśnie za tymi przedrewolucyjnymi dziełami polują kolekcjonerzy. Wielką rolę oczywiście odgrywa oryginalność rysunków. Dlatego cenne są pocztówki według szkiców rosyjskiej artystki Elizawety Boem, która rysowała na pocztówkach różne scenki z dziećmi i dodawała do tego ciekawe napisy (przysłowia ludowe, wróżby, dowcipy). Popularne są również  pocztówki z wykorzystaniem obrazów Ivana Bilibina – w 2009r. małą serii pocztówek według rysunków tego artysty kupiono na aukcji domu Bloomsbury Auctions za 1200 dolarów.

Kartka z podpisem w cenie

Wielką rolę na rynku sztuki „pocztówkowej” odgrywa to, kto był właścicielem pocztówki i czy się na niej podpisał. Wielką aukcyjną popularność mają bożonarodzeniowe kartki ze zdjęciami angielskiej królewskiej rodziny. Tak, na przykład, w grudniu 2011 r.  dom aukcyjny Duke’a w Dorset sprzedał  za 4,052 dolarów  kolekcję składającą się z 17 świątecznych kartek, na których ukazały się zdjęcia różnych członków brytyjskiej królewskiej rodziny.

Pocztwka z podpidem księcia Karola i księżnej Diany 1986, źródło: liveauctioneers.com

Pocztówka z podpisem księcia Karola i księżnej Diany 1986, źródło: liveauctioneers.com

Obecnie  na aukcji Paul Fraser Collectibles  zgłoszono na licytację  kartkę świąteczną z 1982 r., podpisaną przez księcia Karola i księżną Dianę na odwrocie.

Pocztówka z podpisem Baby Rutha 1920, źródło: liveauctioneers.com

Pocztówka z podpisem Baby Rutha 1920, źródło: liveauctioneers.com

Rośnie zapotrzebowanie na podpisane kartki przez różnych celebrytów. Wśród rekordów aukcyjnych – bożonarodzeniowa pocztówka z roku 1920. z podpisem Babe Ruth’a, legendarnego amerykańskiego baseballisty. Sprzedano ją w 2010r. na grudniowej aukcji Sotheby’s w Nowym Yorku za  6500 dolarów.

Minęło ponad 150 lat od czasu pojawienia się pierwszej pocztówki świątecznej. Niewątpliwie zajęła ona już swoje miejsce zarówno w historii sztuki, jak i na rynku sztuki. Teraz już tylko od nas zależy, czy w przyszłości tradycja tworzenia oryginalnej, artystycznej bożonarodzeniowej kartki będzie się rozwijać, czy  pójdzie w niepamięć, jak na przykład, odeszła tradycja pisania listów.

fot. (góra) Pierwsza kartka bożonarodzeniowa 1843 wikimedia.org

Ganna Melnyk

Portal Rynek i Sztuka

portal_rs_adres_www_wb

 

 

 

 

 

szukaj wpisów które mogą Cię jeszcze zainteresować:

Dodaj komentarz:

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Magazyn

Kursy online

Odwiedź sklep Rynku i Sztuki

Zobacz nasze kursy Zobacz konsultacje dla artystów

Zapisz się do naszego newslettera

Zapisując się na newsletter zgadzasz się z regulaminem portalu rynekisztuka.pl Administratorem danych osobowych jest Media&Work Agencja Komunikacji Medialnej (ul. Buforowa 4e, p. 1, p-2-5, 52-131 Wrocław). Podanie danych jest dobrowolne. Zgoda na otrzymywanie informacji handlowych może zostać wycofana w każdym czasie. Więcej informacji na temat danych osobowych znajduje się w Polityce prywatności.