szukaj w portalu Rynek i Sztuka MENU
Galeria Stalowa „Fragments of Reality” Bożenna Biskupska

Jaka jest wartość pamiątki na rynku?

03.04.2014

Analiza rynku sztuki, Kolekcjonowanie od podstaw

Sprzedaż memorabiliów to niewątpliwe jeden z ciekawszych działów rynków sztuki. Mimo pozornych różnic, sprzedaż autografów gwiazdy filmowej i fotografii pracowni wielkiego malarza może mieć ze sobą wiele wspólnego…

Wartość pamiątkowa – wartość finansowa

szkicownik z Womens Museum

szkicownik z Womens Museum

Szkice, notesy, rękopisy, prywatne rzeczy i zdjęcia należące do znanych osób, to obiekty pojawiające się często na licytacjach i wzbudzające zainteresowanie nie tylko stałych uczestników aukcji. Prawdziwe kolekcjonerskie boom na tego typu przedmioty, rozpoczęła wyprzedaż magazynów hollywoodzkich wytwórni w latach 70 poprzedniego wieku. Do obiegu trafiło nie tylko wiele rekwizytów, lecz także wyposażenie prywatnych garderób gwiazd.

Do dziś największe ceny osiągają przedmioty związane z najpopularniejszymi ikonami popkultury – melonik Chaplina za 150 000 dolarów, lok Elvisa Presleya z ceną wywoławczą 20 000 (wystawiony ponad 30 lat po śmierci piosenkarza – sic!). Nowoczesna kultura napędza również zainteresowanie przedmiotami łączonymi konkretnymi postaciami i wydarzeniami historycznymi. Sensacyjnym wynikiem zakończyła się aukcja, na której skrzypce z Titanica sprzedane zostały za… 900 000 funtów.

To, co zostało po artyście

Memorabilia związane z celebrytami oraz artystami sztuki wysokiej, tylko pozornie mają ze sobą mało wspólnego i związane są z różnymi odbiorcami. Jak pokazują badania, te same mechanizmy kierują oboma zjawiskami. W ciągu ostatnich 40 lat znacznie wzrosło zainteresowanie życiem prywatnym artystów. Dowody widoczne są w każdych mniej wyszukanych mediach. Choć przewaga wartości historycznej prywatnych listów Toulouse – Lautreca nad rekwizytem ze Star Wars jest oczywista, ich wartość finansowa na rynku może niewiele się różnić. Faktem jest, że kultura popularna i jej zapożyczenia ze sztuki wysokiej (filmy, biografie artystów) znacznie wpływają na cenę dzieła sztuki.

Zabytkowy przybornik artysty

Zabytkowy przybornik artysty

Działalność twórców kultury wysokiej z założenia posiada bardziej elitarny charakter. Na aukcjach można odnaleźć przedmioty osobiste i narzędzia pracy znanych artystów sztuk plastycznych. W przypadku tych obiektów istotne są wszelkie zachowane świadectwa papierowe: szkice, listy, fotografie oraz akcydensy. W przypadku memorabiliów związanych z twórcami sztuk wizualnych najtrudniej dokonać jednoznacznego podziału na dzieło i przedmiot kolekcjonerski. O wartości decyduję więc informacja i forma dokumentu. Najwyżej cenione są ilustrowane listy (jak listy Maneta z ceną kilkuset tysięcy euro), zdjęcia z pracowni (od impresjonistów po twórców współczesnych), drobne elementy z pracowni (pędzle Picassa).

Istnieje kilka swoistych „świętych graali” kolekcjonerów. Od dłuższego czasu, przez różne media poszukiwane są jednoznaczne dowody na identyfikację Mony Lisy oraz dziewczyny z perłą, sportretowanej przez Vermeera. W ostatnich latach jednym z najbardziej pożądanych dokumentów (zapewne niemożliwym do odnalezienia jak poprzednie) stał się dowód zakupu ponoć jedynego sprzedanego za życia obrazu Vincenta van Gogha.

Wskazówki dla kolekcjonera pamiątek

Nietypowym aspektem tego typu transakcji jest to, że memorabilia dużo rzadziej traktowane są jako dalekosiężne inwestycje. Choć na rynku kolekcjonerskim można zauważyć pewne trendy, dużo trudniej ocenić gwarancję ich wysokiej pozycji. Dlatego, kupując roboczy fartuch artysty lub notes gwiazdy kina niemego, należy określić, czy nabywany jest on w celu własnej przyjemności i powiększenia kolekcji, czy jako lokata środków finansowych.

Warto zainwestować w jeden niepowtarzalny, wyjątkowy przedmiot niż w kilka drobiazgów. W końcu podstawową zasadą profesjonalnego kolekcjonerstwa jest przewaga jakości nad ilością.

W przypadku pamiątek i szkiców dużo trudniej dokonać rzetelnej ekspertyzy, a także dużo trudniej ocenić ich wiarygodność. Styl pisma oraz materiały są prostsze do podrobienia niż malarski styl. Z tego powodu również trudniej o dokładną ocenę autentyczności.

Na wielu zagranicznych aukcjach internetowych, do wyjątkowych obiektów dołączane są certyfikaty autentyczności. Jednocześnie, najprawdopodobniej nawet do 90 % historycznych druków i dokumentalnych fotografii, wystawianych na aukcjach w sieci, jest podrobionych. Na naszym portalu już nie raz wspominaliśmy o nich, ale podkreślmy raz jeszcze – prawdziwą wartość posiada poświadczenie wydane przez licencjonowanego rzeczoznawcę oraz prawowitego spadkobiercę twórczości, a nie sprzedającego!

Prywatne zdjęcie Pablo Picassa przy pracy

Prywatne zdjęcie Pablo Picassa przy pracy, Keystone

Prywatne fotografie artysty to niewątpliwy rarytas dla każdego fana i kolekcjonera. Jedynym pewnym zakupem jest ten o dobrej jakości, z rozpoznawalnymi elementami i łatwą do określenia datą powstania. Fotografia staje się również jedyną wiarygodną dokumentacją przedmiotów osobistych, bez niej wartość obiektu może stracić ponad połowę ceny. Każdy może pochwalić się posiadaniem lampy należącej do Witkacego, lecz czy każdy może to poświadczyć?

Osobiste notatniki, dzienniki i dokumenty ze studia to najbardziej cenione obiekty z życia prywatnego artystów. Najwięcej tego typu przedmiotów odnaleźć można wśród europejskich zbiorów, w których procedury inwentaryzacyjne stały się tradycyjnym postępowaniem w zabezpieczaniu dziedzictwa. Co ciekawe, dużo trudniej odnaleźć takie obiekty w przypadku artystów amerykańskich czy azjatyckich.

Rynek memorabiliów

Handel memorabiliami to zjawisko trwające setki lat, lecz w nowoczesnym wydaniu pojawił się w głównym ośrodku nowoczesnego rynku i sprzedaży nietypowych przedmiotów – Stanach Zjednoczonych. Do najczęściej poszukiwanych obiektów przez amerykańskich kolekcjonerów należą memorabila związane z przemysłem rozrywkowym – kinem, sportem, muzyką. Zainteresowanie i ilość obiektów wciąż zauważalnie rośnie. Do potrzeb rynkowych dostosowują się więc największe domy aukcyjne świata – Christie’s, Sotheby’s, Heritage, Bonham’s zabiegając o wyjątkowe przedmioty. Pozycja zachodniego rynku i dużo większa grupa kolekcjonerów sprzyja dynamice rozwoju niniejszych inwestycji, którą cechuje jednak dość duże ryzyko. W polskim środowisku sprzedaż pamiątek wciąż się rozwija – jeszcze do niedawna najpopularniejsze memorabilia związane były raczej z handlem dewocjonaliami. W ostatnich latach zauważyć można wyraźne zmiany. Warto przypomnieć aukcję stołecznej Desy Unicum, z 2012 roku, na której całkowita kwota ze sprzedaży zdjęć Marilyn Monroe wyniosła ponad 2,4 mln złotych. Wciąż jednak na lokalnych aukcjach stosunkowo rzadko pojawiają się pamiątki po polskich artystach.

Rysunek ze szkicownika Salvadora Dali, w ofercie Paul Fraser Collectibles

Rysunek ze szkicownika Salvadora Dali, w ofercie Paul Fraser Collectibles

Na zachodnim rynku powstały specjalne przedsiębiorstwa oferujące jedynie kolekcjonerskie przedmioty. Collectible Store Paula Frasera to brytyjski dom aukcyjny, zajmujący się nie tylko sprzedażą, lecz także ekspertyzami i wspomaganiem inwestycji w memorabilia. Jak mówią tamtejsi eksperci, największym powodzeniem cieszą się obiekty należące do postaci powiązanych z popkulturą i polityką (autograf Neila Armstronga – ok. 10 000 funtów, miska i sztućce Mahatmy Gandhiego za… 75 000 funtów). Organizacja zabiega także o ochronę i pamięć każdego przedmiotu należącego do wielkich artystów kultury, m.in. promując inwestycje związane z pamiątkami po Pablo Picassie.

Eksperci polecają tego typu zakupy także początkującym kolekcjonerom sztuki. Inwestycje w pamiątki po artystach, polecane są w momentach ze wzrostu zainteresowania ich dziełami. Zachętą stać się może fakt, iż wiele z tego typu zakupów jest korzystnych ze względów podatkowych, traktowane są jako inwestycje alternatywne. Unikatowe kolekcje historycznych twórców, nie tych związanych z przemijającymi modami, stają się dużo bezpieczniejszą lokatą finansową.

Poza aspektami finansowymi i zaspokojeniem chęci bliskości z twórcą, kolekcjonerstwo ma swoją wielką, niewątpliwą zaletę. Coraz więcej uwagi przykłada się do inwentaryzacji i zabezpieczania dziedzictwa kulturowego. Nie ważne ile konkretne materiały mogą być warte – ich zachowanie pozwala na ocalenie pamięci i świadectwa działalności artystycznej

fot. (góra) Karta pocztowa wysłana przez Damiena Hirsta, w ofercie Paul Fraser Collectibles

Źródła: juliensauctions.com, biznes.onet.pl, artbusiness.com, paulfrasercollectibles.com

Julia Harasimowicz

Portal Rynek i Sztuka

portal_rs_adres_www_wb

szukaj wpisów które mogą Cię jeszcze zainteresować:

Dodaj komentarz:

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Magazyn

Kursy online

Odwiedź sklep Rynku i Sztuki

Zobacz nasze kursy Zobacz konsultacje dla artystów

Zapisz się do naszego newslettera

Zapisując się na newsletter zgadzasz się z regulaminem portalu rynekisztuka.pl Administratorem danych osobowych jest Media&Work Agencja Komunikacji Medialnej (ul. Buforowa 4e, p. 1, p-2-5, 52-131 Wrocław). Podanie danych jest dobrowolne. Zgoda na otrzymywanie informacji handlowych może zostać wycofana w każdym czasie. Więcej informacji na temat danych osobowych znajduje się w Polityce prywatności.