Rynek sztuki pod lupą: Tadeusz Dominik

Tadeusz Dominik był malarzem, który wypracował sobie swój własny, niepowtarzalny styl malowania pejzaży. Jak na przestrzeni ostatnich 23 lat na polskim rynku aukcyjnym radziły sobie prace tego zmarłego w maju wybitnego artysty? Zapraszamy do lektury przygotowanej przez nas analizy.

 Liczba prac Tadeusza Dominika sprzedanych na aukcjach w latach 1991-2013

oprac. Rynek i Sztuka

Na aukcjach w latach 1991-2013 sprzedano 127 prac autorstwa Tadeusza Dominika, z których aż 120 oferowanych było w jednym z czterech największych warszawskich domów aukcyjnych. Przez całe lata 90. prace artysty w ogóle nie pojawiały się w obiegu aukcyjnym lub były to pojedyncze obiekty. Sytuacja zaczęła się zmieniać dopiero począwszy od roku 2001, kiedy to po raz pierwszy sprzedało się więcej prac tego artysty. W kolejnych latach liczba ta wahała się między czterema a dziesięcioma pracami rocznie. Ponadprzeciętną liczbę transakcji odnotować można było przez trzy lata z rzędu w okresie 2007-2009, jednak w kolejnych latach liczba prac znów się obniżyła. Rekordowy za to okazał się być rok ubiegły, gdy właściciela zmieniło aż 17 obiektów autorstwa malarza.

Wartość prac Tadeusza Dominika sprzedanych na aukcjach w Polsce w latach 1991-2013

oprac. Rynek i Sztuka

W latach gdy dopiero kształtował się polski rynek aukcyjny wartość obrotów, ze względów na bardzo rzadko zawierane transakcje oscylowała w okolicach zera. Od roku 1998 rozpoczął się bardzo powolny, trwający jednak do dziś trend wzrostowy, jeżeli chodzi o łączną wartość prac Dominika sprzedanych na aukcjach w kolejnych latach. Kolejne rekordy były ustanawiane mozolnie, a różnica w stosunku do poprzednich lata nie była duża (zazwyczaj o kilka tysięcy złotych więcej). Absolutnie wyjątkowy okazał się być jednak rok 2013. Nie tylko sprzedano aż 17 prac Tadeusza Dominika, ale także udało się osiągnąć niespotykanie wysoki, jak do tej pory obrót – 485 tysięcy złotych. To ponad 2,5-krotnie więcej niż w roku 2012 i więcej niż w latach 2010-2012 razem wziętych. Ostatni rok odpowiada również za około 25% całego obrotu pracami Dominika w całym analizowanym okresie od 1991 r. do 2013 r. – łącznie sprzedały się prace za ok. 1,85 mln złotych.

Pozycja w rankingu „Kompas Sztuki”

oprac. Rynek i Sztuka

W przypadku Tadeusza Dominika pozycja w rankingu „Kompas Sztuki” jest wyjątkowo dobrze skorelowana z wartością sprzedanych prac danym roku. W latach, gdy artysta znajdował się na stosunkowo dalekich pozycjach wskaźnik ten spadał. Z kolei lata, gdy plasował się wyżej w rzeczywistości były okresami wzrostu. Dlatego też spektakularne rezultaty ubiegłego roku zaowocowały awansem artysty do czołowej piętnastki rankingu.

Obecny rok powinien nam natomiast dostarczyć odpowiedzi, czy wyniki z 2013 r. można uznawać za początek długotrwałej tendencji, czy może były one jedynie skutkiem mniejszego lub większego zbiegu okoliczności. Dowiemy się również, czy niedawna śmierć malarza wpłynie jakkolwiek na rynkową wartość jego prac. W ciągu minionych sześciu miesięcy do żadnych szczególnie spektakularnych transakcji nie doszło. Jedynie Dom Aukcyjny Polswiss Art zdołał sprzedać Pejzaż z 2000 r., który zmienił właściciela za 35 tys. złotych, a to oznacza, że jest obecnie siódmym najdroższym dziełem Dominika sprzedanym na aukcji. Jednak to wciąż mało w porównaniu z 2013 r., z którego to roku na liście figuruje aż pięć transakcji. Powinniśmy jednak zachować cierpliwość, ponieważ analiza rekordów aukcyjnych jasno pokazuje, że najwyższe ceny za prace tego malarza (podobnie zresztą jak i wielu innych) osiągane są na aukcjach jesienno-zimowych.

Najdroższe prace Tadeusza Dominika na aukcjach w Polsce

oprac. Rynek i Sztuka

Ceny najdroższych prac autorstwa Tadeusza Dominika wahają się między 30 a 90 tysięcy złotych. Połowa z nich została sprzedanych w roku ubiegłym, a jedynie dwie transakcje zawarto wcześniej niż w ciągu ostatnich trzech lat. To, co widać na pierwszy rzut oka, to dominacja domu aukcyjnego Polswiss Art w kategorii najdroższych prac artysty. Pięć z dziesięciu obiektów zostało wylicytowanych właśnie w tym domu. Agra-Art sprzedała tylko trzy prace, jednak dwie z nich uplasowały się na wysokich miejscach – trzecim i czwartym (podczas gdy prace z Polswissu to raczej środek zestawienia). Desa Unicum, która wprawdzie pośredniczyła jedynie w dwóch tak drogich transakcjach może się natomiast pochwalić rekordową kwotą 90 tys. za którą został sprzedany właśnie w tym domu obraz Płonąca Warszawa z 1962 r.

Uwagę zwraca, że wszystkie pierwsze miejsca rankingu zajmowane są przez prace z początku lat 60. (jedna praca z lat 50.). Te najbardziej pożądane przez kolekcjonerów obrazy z wcześniejszych lat twórczości malarza stanowią większość w powyższym rankingu (6 z 10 obiektów).
Analizując zestawienie można dojść do wniosku, że nawet rekordowe ceny za prace Dominika nie są szczególnie wysokie. Żadna z nich nie przebiła „magicznego” progu 100 tys. złotych, a jedynie dwie prace sprzedano za więcej niż 50 tys. złotych. Podobnie bowiem jak w przypadku Henryka Stażewskiego mamy tu do czynienia z dosyć z dużą ilością prac o bardzo zbliżonych do siebie, średniej wielkości cenach. Tadeusza Dominika w kontekście cen na rynku sztuki uznać więc można za artystę bardzo „równego”.

Najwięcej, bo 31 jego obiektów kupionych zostało za kwoty między 5 a 10 tys. złotych. Niewiele mniej, bo 27 prac miało ceny między 15 a 20 tysięcy. Łącznie do przedziału 5-20 tys. kwalifikuje się 77 obiektów, a więc około 60% spośród wszystkich sprzedanych na aukcjach. Równo po 20% przypada zarówno na prace najtańsze (poniżej 5 tysięcy), jak i te droższe (powyżej 20 tysięcy). Średnia cena ze 127 sprzedanych prac to około 14,5 tysiąca złotych za jedną pracę.

Liczba sprzedanych praw w poszczególnych przedziałach cenowych

oprac. Rynek i Sztuka

Warto przy okazji podkreślić, że podobny rozkład cen nie jest wcale tak często spotykany. Mimo iż wydawać by się mogło, że zawsze prac o średnich cenach jest najwięcej, to jest to założenie błędne. Często bowiem bywa tak, że wysokie kwoty uzyskiwane za obrazy zachęcają domy aukcyjne do wystawiania na licytacje również innych przejawów twórczości odnoszącego sukcesy artysty (patrz rysunki Romana Opałki). Siła rzeczy dysproporcja między jednym i drugim rodzajem obiektów musi być duża – obiektów o względnie średnich cenach po prostu wtedy nie ma.

Domy aukcyjne według liczby sprzedanych prac Tadeusza Dominika

oprac. Rynek i Sztuka

Jeżeli chodzi o liczbę sprzedanych prac autorstwa Tadeusza Dominika w poszczególnych domach aukcyjnych, to podobnie jak w przypadku wielu innych malarzy liderem jest Agra-Art. W latach 1991-2013 sprzedał aż 63 obiekty, czyli niemal dokładnie tyle samo, ile wszystkie pozostałe domy aukcyjne razem wzięte (również te, które nie są uwzględnione na wykresie). Na drugim miejscu w zestawieniu znalazł się z 27 pracami Rempex, natomiast trzeci Polswiss Art zdołał sprzedać 17 obiektów.

Domy aukcyjne według wartości sprzedanych prac Tadeusza Dominika

oprac. Rynek i Sztuka

Sytuacja wygląda trochę inaczej, gdy weźmiemy pod uwagę wartość sprzedanych prac. Agra-Art w dalszym ciągu znajduje się na pierwszym miejscu, jednak do ciekawych zmian dochodzi na kolejnych miejscach. Będący drugi pod względem liczby sprzedanych obiektów Rempex znajduje się teraz na miejscu czwartym – średnia wartość zawartych za jego pośrednictwem transakcji była zdecydowanie niższa niż w pozostałych domach aukcyjnych. Gdy spojrzymy na tabelę „Najdroższe prace” zauważymy dodatkowo, że nie figuruje tam żaden inny obiekt sprzedany poprzez Rempex. Drugie miejsce pod względem wartości zajmuje Polswiss Art, a trzecie Desa Unicum, która – biorąc pod uwagę wartość sprzedanych prac – wypada w porównaniu z Polswissem trochę korzystniej, niż w przypadku ich liczby.

Michał Barcik
Portal Rynek i Sztuka