W dzisiejszej edycji czwartkowych „dziesiątek” prezentujemy ponadczasowe fotografie kobiet – pięknych, delikatnych, radosnych, zmysłowych… Te znane i te mniej ikoniczne. Za to wszystkie niezwykle intrygujące.
1. Edward Weston
Edward Weston, Akt
Edward Weston to jeden z najdroższych i najbardziej pożądanych fotografów na świecie. Mieć jego odbitkę w kolekcji to znaczy być bogatym, nie tylko pod względem materialnym… Eksperymentował z motywem i sposobem jego przedstawienia, skupiał się na formie oraz na detalu. W jego twórczości przeważają akty i portrety. Kobieta na zdjęciach Westona jest delikatna i bardzo kobieca. Fotograf wydobywa z niej naturalne piękno bez dodatkowych zabiegów – modelki nie mają mocnego makijażu, nie noszą wymyślnych kostiumów. Kobieta Westona nie epatuje seksem i nie prowokuje, jest „everywoman”, każdą”, choć nie jest ona kobietą masową i nie stanowi towaru na sprzedaż. Podobne podejście autor miał do swoich fotografii. Nie chciał, aby były produkowane masowo i krążyły jak tanie odbitki. Miały być jednostkowe, unikatowe i piękne…
2. Nobuyoshi Araki
Nobuyoshi Araki, From Winter to Spring
Jest być może najbardziej znanym fotografem na świecie. Nobuyoshi Araki to tokijski artysta –kontrowersyjny, budzący ambiwalentne emocje u odbiorców jego sztuki. Wpisuje się on w nurt fotografii erotycznej, a niekiedy i pornograficznej. Odważne, ostre, czasem wulgarne, a nawet i przedmiotowe przedstawienia kobiet budzą sprzeciw środowisk feminizujących. Skrępowana linami drobna kobieta, bynajmniej nie jest u Arakiego delikatna. Jest w pełni świadoma własnego ciała i sposobu, w jaki oddziałuje ono na widza. Kinbaku, bo tak nazywa się japońska sztuka wiązania, to chętnie podejmowany znany od setek lat motyw w japońskich sztukach wizualnych. Japońskie spojrzenie na tę „sztukę” różni się od zachodniego, gdzie kojarzy bondage kojarzy się z fetyszyzmem. W Japonii główny nacisk kładzie się na wrażenia estetyczne – związane ciało musi być piękne. Jednakże stwierdzenie, że twórczość Arakiego to jedynie skrępowane kobiety byłoby zbyt dużym uogólnieniem, a tym samym nieprawdą…
3. Sarah Moon
Sarah Moon, Yoji Yamamoto
W 1970 roku Sarah Moon – a właściwie Marielle Hadengue – zwróciła się ku fotografii mody. Jako pierwsza kobieta dostąpiła zaszczytu fotografowania do kalendarza Pirelli. Po tym przełomowym wydarzeniu zarówno w jej karierze jak i w historii tego wyjątkowego wydawnictwa, posypały się zlecenia od takich marek jak Cacharel, Chanel, Dior. Opublikowała też swoje sesje na łamach magazynu „Vouge”. Jej fotografie przedstawiają kobiety nieco odrealnione, żyjące w innym wymiarze, innej rzeczywistości, nieprzystającej do tej, w której obecnie przebywa odbiorca. Ma się wrażenie, że znajdują się po drugiej stronie lustra, a tylko dzięki fotografce możemy uchylić rąbka tajemnicy.
4. Anders Petersen
Anders Petersen, Portret
Szwedzki fotograf kojarzony głównie z charakterystyczną, skrajnie intymną, czarno-białą fotografią dokumentalną. Jeden z najważniejszych żyjących Europejskich twórców. Zaczynał fotografować przed 50-ciu laty, kiedy po zdobyciu solidnego warsztatu pod okiem samego Christera Stormholma (nazywanego ojcem szwedzkiej fotografii i prawdopodobnie największego jej popularyzatora w krajach skandynawskich) zaczął fotografować zaułki Hamburga. To wtedy zaczął zbierać materiał do projektu Café Lehmitz, który na kartach historii zapisał się jako książka przełomowa (obok Americans Roberta Franka). Petersen spędził trzy lata w barze o tej samej nazwie, uwieczniając bawiące tam prostytutki, alkoholików, transwestytów i narkomanów na celofanowej kliszy. Rezultatem nocnych wypadów była wydana w 1978 roku książka fotograficzna, uważana za jedno z najoryginalniejszych spojrzeń na fotografię dokumentalną. Przejmujące wizerunki osób ze społecznych nizin szybko przeniknęły do kultury masowej, dając początek kolejnym dziełom (po zdjęcia Petersena sięgał m.in. Tom Waits). Petersen nie zachowuje bezpiecznej odległości obserwatora, fotografuje ludzi, których w normalnych okolicznościach balibyśmy się spotkać gdziekolwiek. Mimo tego jego zdjęcia pełne są piękna oraz typowo ludzkiej potrzeby zrozumienia, bliskości i szacunku. Petersen znany jest także ze swoich zdolności pedagogicznych i krasomówczych.
5. Helmut Newton
Helmut Newton, Elsa Peretti
Fotografował głównie kobiety, a przede wszystkim nagie kobiety. Jego zdjęcia zabarwione erotyzmem, często podszyte są sadomasochizmem i fetyszem. Podobnie jak Araki budził kontrowersje, sprzeciw i protesty niektórych środowisk. Mimo tego wypracował własny styl, w którym był niezwykle konsekwentny. W jego fotografiach odnajdziemy kobiety nieskrępowane, wyzwolone, emanujące erotyzmem uwodzicielki, mające władzę nad słabszymi mężczyznami. Do jednych z najsłynniejszych przedstawień zalicza się portret Elsy Peretti z 1975 roku, która pozuje w kostiumie króliczka na tle nowojorskiej scenerii.
6. Fred Stein
Fred Stein, Little Italy
Fred Stein to wybitny żydowski fotograf uliczny, który zmuszony do opuszczenia rodzinnego Drezna w czasach nazizmu, portretował przedmieścia Paryża, a po emigracji do Stanów Zjednoczonych – Nowego Jorku. Posługiwał się głównie średnioformatową lustrzanką Rolleiflex, którą uwieczniał wydarzenia rozgrywające się w mieście. Choć portretował spontanicznie, a modelami były przypadkowo napotykane osoby, jego fotografie nie były dziełem przypadku. Wszystkie zdają się odtwarzać mikrokosmos i wewnętrzny świat otaczający ludzi na jego zdjęciach, zwykle europejskich imigrantów żydowskiego pochodzenia, i ich codzienność. Portretował kobiety takimi, na jakie same się kreowały. Nie wychodził ponadto, co zostało mu dane i właśnie to powoduje zmniejszenie dystansu pomiędzy odbiorcą, a przedstawianą osobą. Pytanie tylko jak bardzo naruszał jej prywatność?
7. Richard Avedon
Richard Avedon, Veruschka
Richard Avedon dał kobietom wolność i swobodę ekspresji. Jako pierwszy fotograf w historii fotografii modowej odszedł od sztywnego, manekinowego przedstawienia modelek. Wprowadził do swoich zdjęć dynamizm i ruch. Widać w nich dużą dozę dystansu i nietuzinkowe poczucie humoru. W portfolio Avedona znajdziemy najbardziej prestiżowe magazyny i portrety wielkich gwiazd kina jak Judy Garland czy Marylin Monroe. I niezależenie od tego jak dużego formatu była portretowana przez niego osobistość, pozwalał im na odrobinę szaleństwa. Dzięki temu pokazywał je w sposób naturalny, odsłaniający ich prawdziwą osobowość.
8. Spencer Tunick
Spencer Tunick, Munich 6.2 (Bayerische Staatsoper)
Autor monumentalnych instalacji fotograficznych złożonych z ludzkich ciał. Rozgłos zdobył już na początku lat 90′, kiedy to konserwatywne środowiska ówczesnych Stanów Zjednoczonych podjęły walkę w obronie ulic Nowego Yorku, gdzie fotograf rozpoczynał fotografowanie grup nagich ludzi. Kilkanaście lat później w instalacjach uczestniczyły już tysiące osób. 6 maja 2007 roku do jednego z projektów, nieodpłatnie i dobrowolnie, przystąpiło 18 tys. osób. Tunick znany jest z obdarowywania wszystkich współpracowników fotografiami, których stali się częścią. Ich wartość na aukcjach sztuki sięga czasem kilku tys. dolarów. Fotografia ta stanowi podróż do czasów przedindustrialnych, kiedy ciało człowieka stanowiło jedność z naturą. Mimo tego że fotografie angażują setki nagich osób, w żaden sposób nie próbują operować erotyką sensu stricte. Z tego też powodu działalność artystyczna Tunicka nieprzerwanie elektryzuje.
9. Robert Doisneau
Robert Doisneau, Sabine Azéma et le bandagiste
Wraz z Henrim Cartier-Bressonem Robert Doisneau był pionierem francuskiej fotografii ulicznej. Do codziennej pracy wykorzystywał Leicę. Uchwycił nią najbardziej znaną scenę rozgrywającą się na paryskiej ulicy – całującą się młodą parę, która szybko stała się ogólnoświatowym symbolem Paryża jako miasta miłości. Do 1992 roku tożsamość tych dwojga była nieznana, jak się okazało, nie była to spontaniczne uchwycona scena… Na prośbę fotografa 20-letnia Françoise Delbart i 23-letni Jacques Carteaud – studenci szkoły teatralnej – pocałowali się ponownie i wtedy powstało to historyczne zdjęcie. Na jego fotografiach kobiety są radosne, pełne życia i wigoru, aktywne, często uśmiechające się. Na tej z 1985 roku widać Sabine Azémę – francuską aktorkę, która w przyszłości nakręci film o twórczości Doisneau.
10. Kishin Shinoyama
Kishin Shinoyama, Bliźniaczki
Jest on jednym z najbardziej oryginalnych japońskich fotografów. Wypracował własny, unikalny styl zwany slangowo po japońsku gekisha. Tłumacząc dosłownie, jest to „namiętna fotografia”, polega na uchwyceniu zmysłowego momentu. Wiązało się to oczywiście z erotyką, dlatego bardzo często do jego studia fotograficznego zaglądali policjanci w poszukiwaniu wyuzdanych zdjęć, które naruszałyby prawo, a jednocześnie pozwoliłyby na zamknięcie pracowni Shinoyamy. Po długich poszukiwaniach i węszeniu wokół, oficjele zdobyli dowody obciążające fotografa. W procesie sądowym z 2008 roku o zdjęcie przedstawiające dwie nagie kobiety został skazany na karę grzywny w wysokości 300 tys. jenów (ok. 9 tys. złotych). Choć w twórczości tego artysty przeważały portrety nagich kobiet, nie były one prezentowane w sposób wulgarny. Kobiety Shinoyamy są surrealistyczne, przerysowane, a jednocześnie piękne i niezwykle intrygujące.
Karolina Przybylińska, Joanna Mazur
Portal Rynek i Sztuka
