Rynek sztuki pod lupą: Tadeusz Makowski

W tym tygodniu analizujemy rynek aukcyjny prac Tadeusza Makowskiego, przedstawiciela szkoły paryskiej, jednego z ważniejszych polskich malarzy początku XX wieku, znanego głównie z malowania charakterystycznych, geometrycznych sylwetek dzieci.

Liczba prac Tadeusza Makowskiego sprzedanych na aukcjach w latach 1991-2013

Na przestrzeni lat 1991-2013 łącznie sprzedano 147 prac autorstwa Tadeusza Makowskiego. W latach 90. i na początku obecnego stulecia prace Makowskiego cieszyły się na rynku dużym zainteresowaniem. Od roku 1993 do 2004 (z dwoma wyjątkami: 1995 – zero prac, 2000 – cztery prace) zawierano powyżej siedmiu transakcji. W pięciu przypadkach ich liczba przekraczała dziesięć – na szczególną uwagę zasługuje tutaj rok 1998, kiedy sprzedano 15 prac (w tym aż 7 za ceny powyżej 100 tys. złotych). Po roku 2004 zauważyć można wyraźny spadek liczby transakcji – w latach 2005-2008 łącznie sprzedano jedynie 8 obiektów. Od roku 2009 sytuacja nieznacznie się poprawiła, jednak w dalszym ciągu sprzedaży nie przekracza siedmiu. Wykres ten dobrze pokazuje jak mająca swoje początki w latach 2003-2005 moda na współczesnych artystów doprowadziła do zmniejszenia się rynku sztuki dawnej. Równocześnie długi horyzont inwestycyjny w przypadku sztuki sprawia, że coraz mniej kolekcjonerów jest gotowych pozbywać się prac tak uznanego malarza – stąd rzadko pojawiają się na aukcjach.

Wartość prac Tadeusza Makowskiego sprzedanych na aukcjach w Polsce w latach 1991-2013

Wartość rocznej sprzedaży prac Makowskiego podlegała w badanym okresie znaczącym wahaniom. Na początku lat 90. wynosiła średnio około 200 tys. złotych, by w 1997 urosnąć do niemal 400 tys. złotych, a już w 1998 do 1,912 mln złotych. Potem w latach 1999-2000 sprzedaż znów wróciła do poziomu kilkuset tysięcy złotych rocznie. Absolutnie rekordowe okazały się jednak lata 2001-2004, kiedy zawarto transakcje za łączną kwotę 6,373 mln złotych. Przez cztery kolejne lata wartość rynku przekraczała znacząco milion złotych, a w roku 2003 zanotowano rekordową sprzedaż – 1,925 mln złotych. Kolejne lata to znów całkowita wartość rocznych transakcji na poziomie kilkuset tysięcy. Wyjątkiem, głównie za prawą dwóch bardzo drogich prac (patrz tabela „Najdroższe prace”) sprzedanych na jednej aukcji w Agrze okazał się rok 2011 z wynikiem 1,446 mln złotych. Łączna wartość prac Tadeusza Makowskiego na aukcjach w latach 1991-2013 wynosiła 14,5 mln złotych.

Domy aukcyjne według liczby sprzedanych prac Tadeusza Makowskiego

Liderem jeżeli chodzi o liczbę prac Tadeusza Makowskiego sprzedanych w latach 1991-2013 jest Polswiss Art, który zdołał w tym okresie zdołał przeprowadzić 35 transakcji. Kolejne w zestawieniu Desa Unicum, Agra-Art i Rempex osiągnęły bardzo zbliżone do siebie wyniki – odpowiednio 27, 27 i 26 sprzedanych prac. Ogółem w warszawskiej „wielkiej czwórce” sprzedała się zdecydowana większość, bo aż 115 ze 147 prac Makowskiego, które zmieniły właściciela w tym okresie. Pewnej liczby transakcji dokonano jednak również mniejszych domach aukcyjnych, takich jak Sztuka Warszawa (9 obiektów), czy Altius (7 obiektów). Pozostałych domy aukcyjne, które sprzedały jedną, dwie lub trzy prace nie zostały uwzględnione na wykresie, by zachować jego czytelność. Warto jednak zauważyć, że w przypadku Tadeusza Makowskiego było ich wyjątkowo dużo, bo aż dziewięć.

Domy aukcyjne według wartości sprzedanych prac Tadeusza Makowskiego

Pod względem wartości sprzedanych prac na pierwszym miejscu plasuje się Agra Art z obrotem 4,06 mln złotych. Zaraz za nią Polswiss Art, który sprzedał prace o łącznej wartości ok. 3,9 mln złotych. Ta dwójka odpowiada za blisko 55% całkowitej wartości rynku Makowskiego w latach 1991-2013. Ze sprzedażą o połowę niższą niż Agra i Polswiss (1,97 mln złotych) na trzecim miejscu znalazł się Rempex. Co ciekawe Desa Unicum, która pod względem liczby sprzedanych prac ex aequo znajdowała się na drugim miejscu osiągnęła sprzedaż na poziomie zaledwie 561 tys. złotych i w tym zestawieniu zajmuje odległe ósme miejsce. W rzeczywistości w przypadku tego malarza Desa sprzedawała jedynie drobne prace, z reguły na papierze, które osiągały niskie ceny (między 2 a 66 tys. złotych). W odróżnieniu od innych analizowanych wcześniej malarzy, w przypadku Makowskiego sporo ważnych transakcji przeprowadzono również w mniej znanych domach aukcyjnych, czy galeriach. Niekiedy sprzedawano za ich pośrednictwem nawet bardzo drogie, warte kilkaset tysięcy złotych obrazy.

Najdroższą sprzedaną na aukcji pracą Tadeusza Makowskiego był pochodzący z roku 1928 obraz „Przechadzka”, który wylicytowano w roku 2004 w domu aukcyjnym Polswiss Art za 1 105 000 zł. Jedną z największych transakcji zawarto w krakowskim oddziale domu aukcyjnego Sztuka, gdzie za 970 tys. złotych sprzedano zestaw ośmiu obrazów ze zbiorów znanego kolekcjonera, historyka i mecenasa sztuki Andrzeja Ciechanowieckiego.

Rozkład cen osiąganych przez prace Tadeusza Makowskiego na aukcjach w lata 1991-2013

Ciekawie w przypadku Makowskiego prezentuje się rozkład cenowy sprzedanych na aukcjach prac. Choć największa ich liczba (50 obiekty) osiągnęła niewysokie, należące do przedziału 10-50 tys. złotych ceny, to drugą najliczniejszą (43 obiekty) kategorią okazały się prace najdroższe – powyżej 100 tys. złotych. Stosunkowo niewiele (20 obiektów) sprzedało się natomiast średnio drogich prac. Tak duża liczba prac kupowanych po wysokich cenach dobitnie świadczy o uznaniu i zainteresowaniu jakim wśród rodzimych kolekcjonerów cieszy się twórczość Tadeusza Makowskiego.

Michał Barcik

Fot. (góra) Tadeusz Makowski, „Palacze fajek” (1931), Muzeum Narodowe we Wrocławiu

Portal Rynek i Sztuka