W tym tygodniu analizujemy wyniki sprzedaży aukcyjnych prac malarza i pedagoga, członka tzn. drugiej Grupy Krakowskiej – Tadeusza Brzozowskiego.
Na początku lat 90. praktycznie nie dochodziło do żadnych transakcji na aukcyjnym rynku prac Brzozowskiego. Jednak od 1997 co roku sprzedawana była co najmniej jedna praca. Przez cały okres 1997-2013 dokonywano przeważnie 2-4 zakupów rocznie. Wyjątkiem był rok 2003, kiedy sprzedało się aż 21 obiektów – głównie dzięki kilku, zorganizowanym w krótkim odstępie przez Agrę aukcjom. Ponadprzeciętny był również kolejny rok, gdy nabywców znalazło 9 prac. Na uwagę zasługuje fakt, iż to właśnie w tych latach zawarto wiele z rekordowych pod względem cen transakcji (patrz tabela „Najdroższe prace”). Średnia liczba sprzedanych prac dla lat 1997-2013 (wyłączając „nietypowe” lata 2003 i 2004) wynosi ok. 3 prac rocznie. Łącznie w ciągu ostatnich 23 lat sprzedało się 80 prac malarza.
Całkowita wartość prac Tadeusza Brzozowskiego sprzedanych w latach 1991-2013 to około 2,23 mln złotych. Początek lat 90. ze względu na znikomą liczbę transakcji cechował się również bardzo niską wartością obrotów. Na początku XXI w. wartość ta nieznacznie urosła – do około 60-70 tys. złotych rocznie, by w 2003 za sprawą dużej liczby transakcji wzrosnąć chwilowo do 630 tys. złotych. Kolejne lata to znów wyniki poniżej 100 tys. złotych rocznie – z dwoma jednak wyjątkami. W roku 2005 wartość obrotów wyniosła 326,5 tys., a w 2013 do 362 tys. złotych. Ubiegły rok można zaliczyć do udanych głównie za sprawą dwóch poważnych transakcji – pierwsza o wartości 152 tys., a druga 120 tys. złotych.
Z 80 prac autorstwa Tadeusza Brzozowskiego, które sprzedane zostały na aukcjach w latach 1991-2013 niemal połowa, bo aż 38 zmieniło swoich właścicieli za pośrednictwem domu Agra-Art. Ten imponujący wynik to w dużej mierze efekt rekordowego roku 2003, kiedy na kilku kolejnych aukcjach firma ta sprzedała 14 prac malarza. Drugie miejsce pod względem liczby sprzedanych obiektów zajmuje Remepx, który sprzedał ich 11. Trzecie miejsce ex aequo należy z kolei do Desy Unicum i Polswiss Art, które dokonały po 7 transakcji. Pojedyncze prace sprzedawały się również w domach: Nautilus (4), Okna Sztuki, Sztuka Kraków i Sztuka Warszawa (po 3).
Podobnie jak w przypadku liczby sprzedanych prac, pod względem ich wartości zdecydowanym liderem jest Agra-Art. Z wynikiem 1,37 mln złotych dom ten odpowiadał za niemal 62% wartości całego rynku Brzozowskiego. Pozostałe domy aukcyjne osiągnęły zdecydowanie niższe obroty. Drugi Rempex sprzedał pracę za 264,3 tys. złotych, a trzecia Desa Unicum za 227,7 tys. złotych. Wyniki powyżej stu tysięcy złotych osiągnęły jeszcze tylko Polswiss Art (145,6 tys.) i Sztuka Warszawa (109,8 tys.).
Biorąc pod uwagę wyniki analizy przytoczonych tu już zestawień dominacja Agry na liście najdroższych prac Tadeusza Brzozowskiego nie powinna być zaskoczeniem. Warszawski dom aukcyjny sprzedał 7 z 10 najdroższych obiektów autorstwa tego malarza. Ceny uwzględnionych w zestawieniu obrazów wahają się między 80 a 190 tys. złotych. Na uwagę zasługuje fakt, iż większość (7 z 10) transakcji zostało dokonanych na przestrzeni lat 2002-2005. Przez kolejne lata, żaden poważny zakup nie miał miejsca – dopiero do roku 2013 prace Brzozowskiego znów zaczęły sprzedawać się drożej i w ciągu ostatnich kilkunastu miesięcy byliśmy świadkami 3 istotnych sprzedaży. Warto zwrócić uwagę również na fakt, iż jedna z prac – „Sukurs” z 1981 r. znalazła się na liście dwukrotnie. Po raz pierwszy w roku 2003, gdy w sprzedano ją za 91,5 tys. złotych i po raz kolejny, gdy w 2005 nabytą ją za 110 tys. złotych. Obie transakcje miały miejsce na aukcjach organizowanych w Agra-Art.
Jeżeli chodzi o prace Brzozowskiego sprzedawane na aukcjach w latach 1991-2013 to zdecydowanie najwięcej było tych o niskich lub umiarkowanych cenach. Aż 68 z 80 (czyli 85%) prac sprzedało się za kwoty poniżej 50 tys. złotych. Jedynie 12 osiągnęło wyższe ceny – 6 prac znalazło się w przedziale 50 – 100 tys. złotych (średnim) i 6 w przedziale 100 – 200 tys. złotych (wysokim). Sytuację tę po części tłumaczy struktura liczby sprzedanych prac pod względem zastosowanej techniki twórczej. Przedstawiona ona została na kolejnym wykresie.
Jak widać najwięcej sprzedanych w analizowanym okresie prac to obrazy olejne, które stanowiły 46,3 % ogólnej ich liczby. O wiele bardziej interesujący jest jednak fakt, iż bardzo podobny udział (41,3%) przypadł pracom wykonanym tuszem. Duża liczba sprzedanych obiektów tego typu może w pewnym stopniu tłumaczyć dlaczego tak wysoki jest odsetek prac Brzozowskiego, które osiągnęły stosunkowo niskie ceny. Prace wykonane tuszem są bowiem z reguły niewielkie i wykonane na papierze – oczywiste jest więc, że osiągają niższe ceny, aniżeli większość prac malarskich. Oprócz obrazów olejnych i prac tuszem w latach 1991-2013 sprzedało się również kilka prac wykonanych ołówkiem, akwarelami i pozostałymi technikami (łącznie 12,5%).
Więcej analiz cyklu Rynek sztuki pod lupą znajdziecie tutaj.
Michał Barcik
Fot. (góra) Tadeusz Brzozowski „Precyzer” (1980), źródło: Agra-Art