Unikatowość i jakość – Russian Art Week w Londynie

Od jutra stolica Wielkiej Brytanii zamieni się w małą Moskwę ze względu na rozpoczynający się Russian Art Week. I choć cała impreza budzi wiele kontrowersji, artyści i domy aukcyjne liczą na prezentowanie sztuki ponad politycznymi podziałami. Pojawiają się jednak problemy, których nie da się uniknąć…

Brytyjskie domy aukcyjne Sotheby’s, Christie’s, Bohnams, Chiswick Auctions, MacDougall’s w ciągu najbliższego tygodnia będą gościć specjalne aukcje tematyczne, tym razem w całości poświęcone rosyjskim dziełom sztuki z różnych okresów – od realizmu, przez impresjonizm, aż po czasy najnowsze. Analitycy spodziewają się świetnych wyników, ponieważ znaczna część dzieł należy do najwybitniejszych przedstawicieli rosyjskiej sztuki współczesnej. Zwykle cieszy się ona popularnością, jest rozpoznawalna i co najważniejsze – bardzo chętnie kupowana nie tylko przez rodzimych kolekcjonerów, lecz przez obcokrajowców. Przykładem mogą być genialne zyski z prac Kazimierza Malewicza czy Natalii Gonczarowej, która do tej pory plasuje się na pierwszym miejscu najdroższych malarek na świecie. Jej kubofuturystyczny obraz Kwiaty z 1912 roku sprzedano za 9,6 mln dolarów poprzez Christie’s w 2008 roku. Ale nie tylko nazwiska o nieprzemijającej międzynarodowej sławie sprzedają się za grube miliony, dlatego domy aukcyjne wyceniają wystawiane przez siebie prace bardzo wysoko.

Propozycje Sotheby’s

Sotheby’s przygotowało doskonałą selekcję dzieł, ten dom aukcyjny uznawany jest też za lidera w dziedzinie sztuki rosyjskiej, przez co wieczorna aukcja zaplanowana na 24 listopada Important Russian Art może przynieść nawet kilkadziesiąt milionów dolarów dochodu, mimo faktu że pod młotek trafi zaledwie 37 prac. Gwiazdą programu jest praca artysty przełomu XIX i XX wieku Konstantina Makowskiego będąca jedną z ostatnich jego obrazów. W okresie twórczości dojrzałej artysta zwrócił się ku malarstwu historycznemu i namalowany w 1914 roku (zaledwie w rok przed śmiercią) obraz przedstawia Iwana Susina – rosyjskiego bohatera narodowego, wieśniak, który – według legendy – nie chcąc zdradzić kryjówki cara, został zamordowany przez polskich żołnierzy w XVII wieku. Praca po raz ostatni pojawiła się publicznie 80 lat temu, dlatego dzisiaj jego szacowana wartość przekracza 4 mln dolarów, a kwota ostateczna może być jeszcze wyższa.

Oprócz Makowskiego Sotheby’s wystawi pracę Borysa Kustodijewa, członka ugrupowania artystycznego Świat Sztuki, które przełamywało konserwatywne konwencje, odżegnując się od malarstwa historycznego i przedstawiającego trudy prac niższych warstw społecznych. Prace Kustodijewa charakteryzują się żywą kolorystyką. Na aukcji będzie można zakupić jedną z nich, pt. Bakczysaraj datowany na 1917 rok prezentujące orientalne miasto, perłę XIX-wiecznego Krymu. Obraz jest pamiątką z podróży po tatarskich krainach, gdzie dominuje muzułmańska tradycja. Szacuje się, że dzieło sprzeda się za ok. 3 mln dolarów.

Trzecie najdroższej wyceniane dzieło to praca Aleksandra Dejneki powstała ok. 1949 roku pt. Wieczór w kołchozie (herbata na tarasie) utrzymana w stylistyce socrealistycznej. Pod koniec lat 40. ubiegłego stulecia władze komunistyczne rozpoczęły kolektywizację społeczeństwa, a co za tym szło, zabierano rolnikom ich ziemię, tworząc państwowe gospodarstwa rolne. W dziele Dejneki, które twórczość wpisywała się w program sowieckiej propagandy, widać atletycznych, rumianych i przede wszystkimi młodych pracowników, którzy odpoczywają na tarasie po ciężkiej pracy. Wartość obrazu szacuje się na 2,5 mln dolarów.

Propozycje Christie’s

Dla domu aukcyjnego czerwcowy Russian Art Week był okresem prawdziwych żniw, dlatego w listopadowej edycji również selekcjonerzy postawili na jakość i unikatowość prezentowanych dzieł. Aukcja Important Russian Art również zaplanowana jest na 24 listopada i stanowi poważną konkurencję dla Sotheby’s. W siedzibie Christie’s pod młotek trafi aż 400 różnych dzieł i obiektów kolekcjonerskich – w tym antyków i sztuki dekoracyjnej.

Prawdopodobnie najdroższym obrazem aukcji będzie portret Marii Zetlin z 1910 roku autorstwa Walentina Sierowa. To właśnie jemu przypisuje się zapoczątkowanie rosyjskiego impresjonizmu, znany jest głównie z malarstwa portretowego, więc dzieło prezentowane na licytacji zalicza się do najważniejszych w twórczości, a estymowana kwota wynosi blisko 4 mln dolarów. Innym z highlightem aukcji sztuki rosyjskiej w Christie’s jest obraz Abrama Archipowa, malarza-realisty XIX wieku, pt. Wiejska dziewczyna w zielonym sarafanie pozostająca od początku w rękach jednej rodziny. Praca wyceniana jest na ponad 800 tys. dolarów.

Propozycje Bonhamsa

W czerwcowym Russian Art Week to właśnie w murach Bonhamsa padła rekordowa kwota 7,9 mln funtów za dzieło Nikołaja Roericha pt. Niespodziewanie. W tej edycji dom aukcyjny Bohnams przygotował również ciekawą selekcję prac. Wszystkich łącznie jest aż 181, a do najbardziej wartościowych zaliczają się dzieła Iwana Ajwazowskiego, malarza rosyjskiego ormiańskiego pochodzenia, w którego twórczości dominują pejzaże marynistyczne o mistycznym, chłodnym wydźwięku. Będzie można nabyć m. in. pracę przedstawiającą przybycie do brzegu Ameryki floty Krzysztofa Kolumba, wycenianą na 1,4 mln dolarów. W ofercie są też inne dzieła tego artysty, równie doskonałe pod względem warsztatu, jednakże ich cena nie przekracza kwoty szacunkowej 1 mln.

Ivan Konstantinovich Aivazovsky, ARRIVAL OF THE COLUMBUS FLOTILLA TO THE AMERICAN COAST, źródło: Bohnams

Listopadowa edycja Russian Art Week stoi na wysokim poziomie. Sprzedawcy liczą na spore zyski, choć według Iwana Lindsaya – rosyjskiego handlarza dziełami sztuki – w tym okresie przeszkodą może być 40-procentowy spadek wartości rosyjskiego rubla, co zdecydowanie obniża wartość nabywczą zarabiających w tej walucie, a tym samym osłabi reprezentację rodzimych kolekcjonerów. Dodatkową kwestią mogącą mieć znaczny wpływ na przebieg Russian Art Week w tym konkretnym czasie jest eskalacja konfliktu zbrojnego na Ukrainie, wobec którego wielu zagranicznych kolekcjonerów ma zamiar zaprotestować, nie biorąc udziału w aukcjach. Dla przypomnienia w lecie wśród nabywców dominowali niemieccy oraz amerykańscy kolekcjonerzy i to oni zapłacili najwięcej. Pomimo oczywistych problemów domy aukcyjne mają wysokie oczekiwania wobec swoich klientów i nie obawiają się spadku zysków, ponieważ rosyjska sztuka jest ceniona na całym świecie ponad podziałami politycznymi.

Karolina Przybylińska

Portal Rynek i Sztuka