Milionowe rekordy orientu – indyjski rynek sztuki współczesnej
12.01.2015
Analiza rynku sztuki, Trendy inwestycyjne
W grudniu 2013 roku Christie’s otworzyło swój oddział w Bombaju, 17-milionowej indyjskiej metropolii, a tym samym był to pierwszy oddział zagranicznego domu aukcyjnego w barwnych i multikulturowych Indiach.
Inauguracyjna sprzedaż przyniosła 15 mln dolarów dochodu, czyli dwa razy więcej niż się spodziewano, oraz – co ważne – 98% prac zostało z sukcesem wylicytowanych. Był to strzał w dziesiątkę, ponieważ popyt na dzieła sztuki na rynku indyjskim okazał się ogromny, a wręcz nienasycony. Najwięcej publiczności i kolekcjonerów przyciągają aukcje dzieł sztuki współczesnej.
Rok później, czyli pod koniec 2014 roku, nadszedł czas oceny zysków i strat w bombajskim Christie’s. Decyzja władz Christie’s o stworzeniu oddziału w tym miejscu okazała się nie tylko słuszna, ale i rentowna. 11 grudnia odbyła się The Indian Sale, będąca drugą edycją inauguracyjnej sprzedaży. Choć dochód był o 3 mln niższy niż w roku poprzedzającym (12 mln dolarów), to należy zwrócić uwagę na fakt, że sprzedało się 90% prac, z czego ponad 70% sprzedało się po cenie wyższej niż estymowana. Można to uznać za znaczący sukces speców Christie’s.
Tak duże zainteresowanie rynkiem indyjskim wynika z lat zaniedbywania zarówno indyjskich artystów jak i indyjskich kolekcjonerów. W ostatnim czasie środek ciężkości przesunął się w kierunku Chin i dalekowschodniej twórczości. Kolekcjonerzy najbardziej cenią sobie prace artystów urodzonych w latach 20., których szczytowe osiągnięcia przypadają na latach 50.-80. ubiegłego stulecia, i to właśnie te dzieła osiągają milionowe kwoty na aukcjach współczesnej sztuki indyjskiej. Przedstawiamy listę nazwisk, które warto zapamiętać.
1. Tyeb Mehta
(ur. 1925, zm. 2009)
Urodził się w północno-zachodniej części Indii w miasteczku Kapadvanj, choć wychowywał się w Bombaju. Tam też uzyskał wykształcenie plastyczne na Sir J. J. School of Art i podjął się pracy artystycznej. Stał się również częścią Grupy Bombajskich Artystów Progresywnych, jednego z najbardziej wpływowych ugrupowań artystycznych tamtych lat. Pod koniec lat 50. przeprowadził się na pięć lat do Londynu, gdzie zetknął się ze sztuką Francisa Bacona. W tym czasie odbywał liczne wyprawy zamorskie do Nowego Jorku. W latach 90. jego prace sprzedawały się w granicach 5-10 tys. dolarów. Mehta był artystą, do którego należy również pierwszy rekord za najdroższą indyjską pracę w historii (sprzedaż tryptyku Celebration miała miejsce w 2002 roku w Christie’s i przyniosła 317 tys. dochodu). Untitled (Falling Bull) sprzedany w marcu 2014 roku poprzez nowojorski Christie’s osiągnął pół miliona dolarów, a sprzedany po raz kolejny 9 miesięcy później w bombajskim oddziale – 2,4 mln.
2. Francis Newton Souza (ur. 1924, zm. 2002)
Urodził się w małej wiosce na zachodnim wybrzeżu Indii. Został osierocony przez ojca, a małym Francisem zajmowała się matka – uboga szwaczka. Jej maszyna do szycia stała się jednym z najbardziej rozpoznawalnych obrazów malarza. W latach 40. wstąpił na akademię Sir J. J. School of Art, choć już w 1945 roku z powodów politycznych został usunięty ze szkoły. Nie zniechęciło go to i pierwszą wystawę otworzył trzy lata później w Londynie. Tam też rozpoczęła się jego dynamiczna kariera. Był zauważany, zapraszany, wystawiany i chętnie sprzedawany. W latach 60. przeniósł się do Nowego Jorku i był obok Mehty najmodniejszym indyjskim malarzem. W 2005 roku doczekał się wystawy w Tate Britain, co można uznać za ogromny sukces. Prace Souzy nierzadko osiągały milionowe kwoty. 11 czerwca 2008 roku jego wymowne dzieło Birth, powstałe w 1955 roku, na aukcji w nowojorskim Christie’s uzyskało 2,5 mln dolarów. W tym roku natomiast sporych rozmiarów praca Rzeźnik sprzedała się za 1,4 mln dolarów, również w Christie’s w Nowym Jorku.
3. Syed Haider Raza
(ur. 1922–)
Urodził w północno-wschodnich Indiach na początku lat 20. Ukończył dwie szkoły artystyczne w Indiach Nagpur School of Art oraz prestiżową bombajską Sir J. J. School of Art. Nie wystarczało mu to jednak, więc kiedy ukończył 30. rok życia postanowił na stałe zamieszkać we Francji. Nie próżnował, lecz od razu wstąpił w szeregi École nationale supérieure des Beaux-Arts, dzięki stypendium rządu francuskiego dla młodych i zdolnych. Szybko rozpoczął pracę twórczą i równie szybko posypały się pierwsze nagrody i wyróżnienia, w tym nagroda krytyki francuskiej w 1956 roku. Charakteryzują go wibrujący kolor i siła ekspresji. W 2010 roku praca La Terre sprzedała się za niemal 2 mln dolarów. W marcu 2014 roku inne dzieło o tym samym tytule La Terre uzyskało w Nowym Jorku ponad 3 mln dolarów.
4. Vasudeo S. Gaitonde
(ur. 1924, zm. 2001)
Urodził się w Nagpur w środkowych Indiach. Pod koniec lat 40. otrzymał dyplom J. J. School of Art w Bombaju. I został zaproszony do ugrupowania Bombajskich Artystów Progresywnych. Zauważalny stał się najpierw w ojczyźnie, gdzie doczekał się wielu wystaw indywidualnych i grupowych. W latach 50. miał okazję pokazać swojej prace na wystawach w Europie Wschodniej, a prawdziwa światowa sława przyszła w momencie zaprezentowania swojej twórczości w murach Museum of Modern Art w Nowym Jorku, w Tokio i w Londynie. Jego praca artystyczna została wyróżniona licznymi nagrodami, a w 2014 roku to on stał się autorem najdroższej indyjskiej pracy w historii.
W grudniu 2014 roku Christie’s zorganizowało kolejną aukcję sztuki indyjskiej w Mumbaju. TOP 10 najdroższych prac przedstawiało się następująco:
Biorąc pod uwagę rosnące znaczenie Indii na arenie międzynarodowej pod względem gospodarczym, politycznym i militarnym, zauważa się coraz większe zainteresowanie kolekcjonerów sztuką artystów z tego regionu. Następna aukcja indyjskiej sztuki współczesnej zapowiadana jest na 21 marca 2015 roku w nowojorskim oddziale Christie’s, a na jej rezultaty czekamy z niecierpliwością.
Fot. Taj Mahal, źródło: Wikipedia
Karolina Przybylińska
Portal Rynek i Sztuka