31 stycznia 2015 (sobota), o godzinie 17.00 Dyrektor Muzeum Narodowego w Szczecinie Lech Karwowski zaprasza do Gmachu Głównego Muzeum Narodowego w Szczecinie (ul. Wały Chrobrego 3) na prezentację obrazu „Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem” Rembrandta Harmenszoona van Rijna ze zbiorów Fundacji Książąt Czartoryskich.
Rembrandt w Szczecinie to pierwsza w historii Muzeum Narodowego w Szczecinie i na Pomorzu Zachodnim prezentacja jednego z dzieł najwybitniejszego holenderskiego malarza. Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem powstały w 1638 roku, wykonany techniką olejną na desce dębowej o wymiarach 42,2 x 65,5 cm obraz Rembrandta Harmenszoona van Rijna (1606 Lejda – 1669 Amsterdam) ze zbiorów Fundacji Książąt Czartoryskich w Krakowie jest jednym z zaledwie sześciu znanych na świecie pejzaży, jakie wyszły spod pędzla artysty. Dzieło jest także jednym z trzech bezspornych prac malarskich siedemnastowiecznego mistrza znajdujących się w polskich zbiorach publicznych. Pozostałe dwa, powstałe w 1641 roku, to, Dziewczyna w ramie obrazu i Uczony przy pulpicie pochodzą z kolekcji rodziny Lanckorońskich. Zostały one ofiarowane przez profesor Karolinę Lanckorońską w hołdzie Rzeczpospolitej Wolnej i Niepodległej i znajdują się w zbiorach Zamku Królewskiego w Warszawie.
Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem został zakupiony w 1774 roku na aukcji w Paryżu i przewieziony do Polski przez Jana Piotra Norblina. W 1813 roku dzieło nabyła Izabela Czartoryska i umieściła w ukończonym cztery lata wcześniej Domku Gotyckim w Puławach. Po upadku powstania listopadowego obraz wywieziono do Paryża. Powróciwszy do Polski w 1876 roku, trafił, podobnie jak cała kolekcja książąt Czartoryskich, do Krakowa. W 1939 roku obraz wraz z innymi skarbami kultury został zagrabiony przez Niemców. Po wojnie, dzięki staraniom Karola Estreichera, został rewindykowany do Polski i zwrócony Muzeum Narodowemu w Krakowie. Obecnie, stanowiąc własność Fundacji Książąt Czartoryskich, pozostaje pod opieką krakowskiego Muzeum Narodowego.
Barokowy obraz przedstawia fantastyczny krajobraz – potężne drzewa o poskręcanych konarach umieszczone na pierwszy planie, które. dzielą kompozycję na dwie asymetryczne części: z prawej strony dostrzec można leśną drogę z dwiema grupami postaci, z lewej zaś ukazany został, rozświetlony złocistymi promieniami zachodzącego słońca, rozległy pejzaż z polami opadającymi ku rzece, odległymi wzgórzami oraz miastem u ich podnóża. W oddali trwa budząca niepokój nawałnica. Całość utrzymana w lekko przytłumionym kolorycie, w którym dominują tony brunatne, zielonkawe oraz świetliste żółto-złociste. Silny kontrast fragmentów obrazu – pogrążonych w mroku oraz intensywnie oświetlonych – buduje pełen napięcia nastrój kompozycji. Operowanie światłocieniem jest wyrazem najwyższego kunsztu artysty i popisem jego warsztatowej wirtuozerii. Szkicowa, pełna swobody technika malarska została dopełniona starannym, precyzyjnym opracowaniem szczegółów w przedstawieniu bohaterów biblijnej przypowieści oraz widocznego na pierwszym planie krzewu ostu.
Dzieło Rembrandta, będące ilustracją przypowieści o miłosiernym Samarytaninie z Ewangelii św. Łukasza (Łk 10, 30–37), stanowi mistrzowskie powiązanie dramatyzmu ludzkiego losu z wywołanym burzą nastrojem grozy i tajemniczości natury. To przeciwstawienie ciemności, zła i obojętności światłu, dobru i miłosierdziu. Sens biblijnej przypowieści w obrazie holenderskiego mistrza zyskuje wymiar kosmologicznej, uniwersalnej wizji moralnej. W postaci Samarytanina, stanowiącego personifikację cnoty chrześcijańskiego miłosierdzia i miłości bliźniego, umieszczonej pośród burzy, pojmowanej symbolicznie jako pełna dramatycznych napięć zmienność ludzkiego losu, można odnaleźć metaforę conditio humanae, ludzkiego życia ocierającego się o śmierć, od której ratunkiem stać się może „Caritas”, cnota miłosierdzia – chrześcijańska miłość do bliźniego i Boga, stanowiąca istotę prawdziwej pobożności i protestanckie kryterium zbawienia duszy.
Gmach Główny Muzeum Narodowego w Szczecinie, ul. Wały Chrobrego 3
otwarcie: 31 stycznia 2015 (sobota), godzina 17.00, wstęp wolny
Fot. Rembrandt, Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem, 1638, z kolekcji Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie
Portal Rynek i Sztuka
