Czy emocja może być logiczna? – relacja z wystawy współczesnej sztuki japońskiej w krakowskim MOCAK-u

Czy emocje mogą być logiczne? Czy w ogóle można próbować zbadać logikę emocji i mechanizm ich powstawania? To pytanie postawili kuratorzy Kenjiro Hosaka, Sabine Schaschl i Delfina Jałowik – a efektem ich rozważań jest wystawa Logiczna emocja. Współczesna sztuka japońska, która otworzyła się 12 lutego w murach Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK w Krakowie.

Wnętrze Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK w Krakowie

Pomysł wystawy narodził się, aby uczcić już 150. rocznicę nawiązania stosunków dyplomatycznych pomiędzy Japonią a Szwajcarią, bowiem zanim przyjechała do Polski, można było oglądać ją w muzeum Haus Konstruktiv w Zurychu. Do współpracy zaproszono 13 japońskich artystów reprezentujących różne dziedziny sztuk wizualnych, a zatem proponowana ekspozycja to okazja do zapoznania się z malarstwem, fotografią, rysunkiem, rzeźbą, instalacjami, sztuką wideo, ceramiką, plakatem, designem, a nawet i mangą czy architekturą. Odpowiednio zabezpieczone prace przypłynęły do Europy statkiem, a kontrolę nad ich prawidłowym montażem, oprócz kuratorów, sprawowali przedstawiciele Japan Foundation.

Wernisaż wystawy „Logiczna Emocja. Współczesna sztuka japońska” w MOCAK-u, 12 lutego 2015 r.

Tytuł wystawy Logiczna emocja to tylko pozorny oksymoron. Okazuje się jednak, że te dwa stojące w opozycji pojęcia można łączyć, zwłaszcza gdy mamy do czynienia z jedyną w swoim rodzaju umiejętnością operowania pojęciami ostrymi, na pierwszy rzut oka kontrastujących ze sobą, zaznaczającą się w widoczny sposób w kulturze Japonii. Sprzeczności wzajemnie przenikają się i tworzą płynne granice. Tutaj forma i metoda obrana przez artystę jest logiczna i podlegająca obiektywnej ocenie, jest empirycznie sprawdzalna. Natomiast emocja wypływająca z treści dzieła to sfera subiektywna, odbierana indywidualnie, a zatem trudna do opisania czy zamknięcia w naukowe ramy. Taki sposób postrzegania rzeczywistości odzwierciedla również japońska sztuka współczesna.

Kenjiro Hosaka – kurator wystawy „Logiczna Emocja”

Kenjiro Hosaka – kurator Narodowego Centrum Sztuki w Tokio obecny podczas wernisażu w Krakowie – twierdzi, że: „Logiczna emocja to postawa konieczna nam do życia i mierzenia się ze światem. Czy też ściślej – jest to próba godzenia własnego ja ze światem poprzez doświadczenie i rozpoznanie płynącego procesu, w którym emocja wywołuje logikę, z kolei logika rodzi emocję, gdzie logika i emocja nie wykluczają się nawzajem”. Kurator, podejmując decyzję o udziale artystów, dokonał selekcji dzieł nie tylko pod kątem stricte tematycznym – jego celem było również zaprezentowanie różnych technik, stylów i materiałów. Dzięki temu odbiorca może otrzymać pełniejszy obraz na temat najnowszych trendów w japońskiej sztuce współczesnej.

Na wystawie obejrzymy wybitnych japońskich twórców, znanych i rozpoznawalnych na rodzimym rynku sztuki i za granicą. Będą to: Noe Aoki (rzeźba), Koji Enokura (fotografia, malarstwo), Kazunari Hattori (grafika, plakat), Akihisa Hirata (architektura), Ryoji Ikeda (instalacja komputerowa), Teppei Kaneuji (instalacja, rzeźba), Taiji Matsue (fotografia), Masayasu Mitsuke (ceramika), Tatsuo Miyajima (instalacja komputerowa), Shinji Ogawa (rysunek z kolekcji muzeum MOCAK), Hiroshi Sugito (malarstwo), Go Watanabe (modelowanie komputerowe) i Yuichi Yokoyama (manga).

Żelazna miękkość – Noe Aoki

Noe Aoki przy rzeźbie Tateyama 2014

Na wystawie obecna była artystka Noe Aoki, rdzenna tokijka urodzona w 1958 roku. W swojej twórczej pracy chętnie wykorzystuje żelazo nawiązujące do początków ludzkiej cywilizacji. Jej dzieła, choć wykonane z ciężkiego metalu, sprawiają wrażenie miękkości i lekkości – zwłaszcza rzeźba Tateyama z 2014 roku, która weszła w skład polskiej edycji Logicznej Emocji. Powstała z mydła i żelaza. Podchodząc do obiektu, już czujemy wszystkim znany zapach mydła, używanego przez większość ludzi na świecie niemal codziennie. Mydło przynależy do obu sfer cielesności człowieka – brudu, który zbiera się na naszej skórze co dnia, i czystości, którą możemy osiągnąć po dokładnym umyciu.

Pustka inaczej – Teppei Kaneuji

Teppei Kaneuji, Ghost Ship in a Storm #3, 2014

Na uwagę szczególną zasługuje również pokaźnych rozmiarów instalacja Teppeia Keneujiego (rocznik 1978) zatytułowana Ghost Ship in a Storm #3 z 2014 roku. Do jej zbudowania artysta wykorzystał plastikowane naczynia – pojemniki, wiadra, miski, które zalał gipsem. Gips w twórczości Keneujiego jest wielozadaniowy. Nie tylko stanowi on warstwę powierzchniową dzieła, ale również – jak w tym przypadku – jest wypełnieniem całej formy symbolizujących pustkę, a nawet emocjonalny chłód. Co ciekawe, artysta uczestniczył w przygotowywaniu wystawy i ta wersja dzieła jest inna niż ta, którą wystawiano w Zurychu.

Architektoniczna filozofia organiczna Akihisy Hiraty

Rzeźba Akihisy Hiraty

Oryginalną konstrukcję zaprezentował architekt Akihisa Hirata z urodzenia osakańczyk (1971 rok), który obecnie mieszka i pracuje w stolicy Japonii. Do 2005 roku kształcił się pod okiem Toyo Ito – wyróżnionego najbardziej prestiżową nagrodą w dziedzinie architektury Nagrodą Pritzkera w 2013 roku. Podstawą filozofii twórczej młodego architekta jest znalezienie wspólnego dialogu ze społeczeństwem, dlatego swoje projekty stara się osadzić właśnie w kontekście społecznym i budować w ten sposób relacje. Zauważyć można zatem wpływy fantazyjnego metabolizmu, a co za tym idzie nieco idealistyczną postawę twórcy wobec swojego dzieła. Na wystawie w MOCAK-u będzie można obejrzeć jego nietypowy pomysł – ogromną rzeźbę wykonaną z czerwonych plastikowych słomek, stanowiącą coś w rodzaju naczyń połączonych, gdzie każde ogniwo – jak w pozytywistycznym organicyzmie – ma swoje miejsce w systemie.

„Logiczna emocja” w MOCAK-u to efekt ogromnego nakładu pracy ze strony polskiej, japońskiej i szwajcarskiej. Stanowi ona ważny przyczynek do zrozumienia japońskiej sztuki współczesnej, którą nierzadko odsuwa na dalszy plan, lepiej zakorzeniona w stereotypowej świadomości zachodniego odbiorcy, sztuka tradycyjna czy pop-art. Dzięki tej wystawie polska publiczność będzie miała okazję zbliżyć się do odległej kulturowo Japonii, poznać ją z nieco innej strony i być może odnaleźć podobieństwa. Ekspozycja jest dokładnie przemyślana, nie ma w niej mowy o przypadku, dlatego warto zastanowić się nad każdą z prezentowanych prac chwilę dłużej.

Konferencja prasowa z udziałem Dyrektorki Muzeum MOCAK Marii Anny Potockiej, kuratorki Delfiny Jałowik, przedstawicielki Goethe Institute Doroty Krakowskiej, kuratora Kenjiro Hosaki, której przewodniczyła rzecznik prasowa MOCAK-u Justyna Kuska:

Fotorelacja z wernisażu wystawy Logiczna emocja. Współczesna sztuka japońska, 12 lutego 2015 roku, MOCAK:

Karolina Przybylińska

Portal Rynek i Sztuka