16 marca 2015 roku we wrocławskim Muzeum Narodowym miało miejsce otwarcie wyjątkowej wystawy ze względu na tematykę i ze względu na ogrom pracy, który jej przygotowaniom towarzyszył. Stwórcze ręce prezentuje osiągnięcia XX-wiecznego rzemiosła artystycznego na Dolnym Śląsku, Opolszczyźnie i w Czechach, które do niedawna było tematem słabo znanym i często pomijanym przez historyków sztuki.
Inspiracją do badania obszaru złotnictwa początku wieku była broszura pod niemieckim tytułem Schaffende Hände des Kirchen, czyli właśnie tytułowe Stwórcze ręce wydawana przez wrocławskiego złotnika tworzącego głównie na zamówienie kościołów katolickich. Wraz z tym odkryciem uświadomiono sobie, że temat wrocławskiej metaloplastyki, czyli wyrobów ze złota, metalu, żelaza, doby modernizmu nie jest usystematyzowany, nie istnieje też zbyt wiele opracowań naukowych, które mogłyby stanowić punkt odniesienia. Z tego względu kurator wystawy i redaktor obszernego katalogu wystawy Jacek Witecki wraz z cały zespołem rozpoczęli poszukiwania przedmiotów, wyrobów, ale także i kolekcjonerów oraz rodzin wrocławskich złotników zarówno na terenie Polski jak i Czech.
Efektem tej pracy jest 200 obiektów prezentowanych na wystawie autorstwa najwybitniejszych przedstawicieli – Ericha Adolfa (nazywanego też „złotnikiem kościelnym”), Alberta Greinera (rywalizującego z Adolfem o uznanie wśród hierarchów kościoła), Tillmanna Schitza (wybitnego secesjonisty), Gebharda Utingera (malarza i projektanta, który stworzył m.in. bramę do wrocławskiej Piwnicy Świdnickiej odnalezionej w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie) oraz Jaroslava Vonki – wyjątkowego złotnika i metaloplastyka, któremu wystawa poświęca sporo miejsca.
Scenografia do ekspozycji jest nowoczesna i angażująca odbiorcę do poznawania i odkrywania zgromadzonej na wystawie przedmiotów. W pierwszej sali można zapoznać się z tematyką złotnictwa kościelnego, będzie to zatem wybór precjozów sakralnych jak monstrancje, fragmenty ołtarzy, rzeźby, kielichy liturgiczne. W kolejnych salach oprócz artefaktów kościelnych można podziwiać również elementy dekoracyjne wpisane niegdyś w architekturę i pejzaż miasta. Ostatnia część wystawy poświęcona jest Jaroslavowi Vonce – czeskiemu artyście, którego przedmioty wypożyczyła Muzeum Narodowemu jego rodzina. Są to odlewy z brązu, kute żelazo oraz interesujące figury trytonów należące do budynku elektrowni wodnej. Warto też zwrócić uwagę na „twarz” wystawy, którą reprezentuje zachowana figura będąca fragmentem zegara ze szpitala Allerheiligen Hospital dzisiaj Wojewódzkiego Szpitala im. Józefa Babińskiego. Przedstawia ona mężczyznę stojącego na kuli mogącej symbolizować świat, trzymający w ręce gałązkę będącą odwołaniem do narodzin życia.
Wystawa Stwórcze ręce to też świetna lekcja historii przedwojennego Wrocławia – poznajemy historię pracowni złotniczych, które dawniej mieściły się przy pl. Nankiera, poznajemy samych rzemieślników poprzez dokumenty czy archiwalne fotografie, poznajemy również nieznane elementy architektury Wrocławia. To właśnie tu powstawały szkoły rzemiosła artystycznego kształcące przyszłych artystów, których dzisiejsza rola spychana jest na margines ze względu na dominację produktów masowych. W pewnym sensie wystawa Stwórcze ręce zwraca uwagę na tę kwestię i być może w jakimś stopniu przyczyni się do odrodzenia, a właściwie wskrzeszenia, rzemiosła artystycznego w Polsce.
Fotorelacja z wystawy Stwórcze ręce w Muzeum Narodowym we Wrocławiu, 16 marca 2015:
Karolina Przybylińska
Portal Rynek i Sztuka
