Nie żyje Shigeko Kubota – japońska artystka i pionierka wykorzystywania video w sztuce

Shigeko Kubota to pionierka wykorzystywania video w sztuce, słynna ze swojego performance’u „Vagina painting”, na której twórczość silne wrażenie wywarła sztuka Marcela Duchampa i muzyki Johna Cage’a. Artystka zmarła 23 lipca  w wieku 77 lat w Nowym Jorku na Manhatanie po latach zmagania się z chorobą.  

Kubota urodziła się w 1937 roku w Niigata, w Japonii. Od lat 50 należała do międzynarodowej grupy artystycznej Fluxus wraz z Yoko Ono czy swoim przyszłym mężem – Nam June Paikem, za którego wyszła w 1977 roku. Największą popularność przyniósł jej wykonany w 1965 roku performance pt. „Vagina Painitng”. Artystka przyczepiła do swojej spódniczki pędzel i kucając malowała na rozłożonym na podłodze płótnie czerwoną farbą, mającą symbolizować cykl menstrualny kobiety, a wszystko to na oczach widzów. Choć „Vagina Painting” przyniósł jej sławę, sama artystka nie uważała swojej najbardziej rozpoznawalnej pracy za nic istotnego. W jednym z wywiadów w 2014 roku powiedziała: „Nie byłam jakoś specjalnie zainteresowana tworzeniem tego perfromance’u. Wystąpiłam, ponieważ mnie o to poproszono”.

Choć dla wielu ludzi „Vagina Painting” jest swego rodzaju manifestem feminizmu, sama artystka, choć faktycznie wspierała ruch feministyczny, to jednak nigdy do niego nie dołączyła oficjalnie. Na temat swojego rzekomego feminizmu wypowiedziała się w 2007 roku dla „Brooklyn Rail”, twierdząc że męska czy damska, sztuka to wciąż sztuka. Ludzie mogą zaszeregować mnie jako artystkę feministyczną, nie sądzę jednak, by można było znaleźć na to jakieś większe potwierdzenie prócz tego, co prezentuję działalnością artystyczną.

Shigeko Kubota,Duchampiana: Nude Descending Staircase, 1976, źródło: Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku

Rok 1967 okazał się być przełomowym dla twórczości Kuboty. To właśnie wtedy firma Sony wypuściła na rynek pierwszą przenośną kamerę, co otworzyło dla Shigeko Kuboty drogę do sztuki video. W latach 1973-1975 artystka nakręciła film pt. „My Father”. Na taśmie przedstawiła walkę jej ojca z rakiem, a także to jak wyglądało życie samej artystki po jego śmierci.

Niedługo później Kubota zaczęła eksperymentować z łączeniem rzeźb ze sztuką filmu. W ten sposób powstała na przykład instalacja „Duchampiana: Nude Descending Staircase” z 1976 roku. Znajdująca się w MoMA video rzeźba przedstawia pnące się do góry brązowe schodki. Na każdym z nich wyświetla się film przedstawiający nagą osobę.

O fascynacji filmem Shigeko Kubota wypowiedziała się w jednym z wywiadów w 2009 roku, kiedy stwierdziła, że: w video czas płynie klatka po klatce. Jeśli połączę to z nieruchomym obiektem, skutkiem będzie otrzymanie przestrzeni niczym z muzeum, jak z panteonu. Jeśli dodatkowo zostanie przeniesiona ta forma sztuki do przestrzeni publicznej można naprawdę dać wytchnienie ludzkim umysłom– nawet na głośnym lotnisku. Video daje wiele możliwości. 

Przez wiele lat zarzucano artystce brak oryginalności. Naśladowanie Jacksona Pollocka, inspiracja Duchampem, to czynniki, które powodowały, że dla wielu artystka nie miała własnego stylu, powielała dokonania innych twórców. Jej położenia nie ułatwiał fakt, że razem z mężem należeli do tej samej grupy artystycznej. Często posądzano ją o kopiowanie sztuki Nam June Paika. Jednakże, według samej artystki opinie takie był krzywdzące. Kubota uważała, że jej sztuka zupełnie różni się od sztuki jej męża, a ich prywatna relacja nie ma znaczenia dla procesu twórczego obojga.

Lara Malan Woodgate

Fotografia (góra): Shigeko Kubota, My Father, 1973-1975, źródło: Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku

Portal Rynekisztuka.pl