Francuska rodzina Jaffe podjęła prawne kroki w celu odzyskania skonfiskowanego podczas II wojny światowej obrazu Johna Constable’a „Dolina Stour” z 1814 r. Rodzina twierdzi, ze dzieło zostało zarekwirowane wraz z innymi obrazami rodzinnej kolekcji przez władze rządu Vichy.
Rodzina Jaffe prowadzi prawny spór o obraz Johna Constable’a, skonfiskowany w 1942 roku przez Rząd Vichy wraz z innymi dziełami, po śmierci Anny Jaffe, pochodzącej z rodziny niemiecko urodzonych Żydów.
John Constable, „The Lock”, 1824.
Rodzina rozpoczęła starania o odzyskanie dzieła w 2006 roku, kiedy to jeden z członków rodziny Jaffe zwrócił się do gminy La Chaux-de-Donds o oddanie obrazu prawowitym właścicielom. Miasto odmówiło twierdząc, iż obraz został ofiarowany Muzeum Sztuki przez lokalną rodzinę. Po wielu latach negocjacji rodzina Jaffe ostatecznie zdecydowała się złożyć formalny wniosek o postępowanie pojednawcze.
Nostalgiczny obraz Constable’a przedstawia przedindustrialny, angielski krajobraz doliny Stour z Kościołem Dedham z późnego XVIII i początków XIX wieku. Dzieło jest kwintesencją twórczości malarza, absolwenta Akademii Królewskiej, wzorującego się na obrazach dawnych mistrzów, z których czerpał inspirację. Na płótnie pięknie podkreślił światło i cień danej chwili, o których często mówił: nie ma dwóch dni, ani nawet dwóch takich samych godzin; nigdy nie było nawet takich samych dwóch liści, od czasu stworzenia świata. W tej oraz innych pracach starał się uchwycić będący w ciągłym ruchu świat. Wynalazł nowe techniki, aby móc zaprezentować w obrazach efekt atmosfery i zmieniającego się światła na otwartej przestrzeni, ruch chmur po niebie i zmieniającą się przyrodę.
John Constable, Beaching a Boat, 1924, Tate Gallery
Obecnie Constable jest jednym z najbardziej popularnych i cenionych malarzy Wielkiej Brytanii, a sprzedaż jego dzieł na światowych aukcjach osiąga milionowe kwoty. Obraz „The Lock” sprzedany na aukcji w 2012 roku w Londynie za ponad 31mln funtów ustanowił życiowy rekord artysty. Obraz ten powstał w najlepszym okresie twórczości autora, będąc przykładem jego wybitnych umiejętności wydobywania światłocienia, precyzyjnego odzwierciedlenia elementów natury oraz wizualizowania zmiennych stanów atmosferycznych.
„Dolina Stour” to nie jedyne dzieło artysty zrabowane podczas wojny.
Inną skradzioną przez III Rzeszę pracą Constable’a jest „Beaching a boat”, utracona przez węgierskiego kolekcjonera w 1945 roku. Obraz przez 28 lat znajdował się kolekcji londyńskiego Tate, pomimo iż od 1960 roku znajdowało się na węgierskiej liście dzieł poszukiwanych.
Katarzyna Bagińska
Fotografia (góra): John Constable, „The Stour Valley”, 1814. Źródło: Museum of Fine Arts, Boston.
