Constantin Brâncuși rzeźbiarz, malarz i fotograf, twórca „Niekończącej się kolumny” czy „Śpiącej muzy” zmarł 16 marca 1957 roku w Paryżu. Uchodzący obecnie za jednego z najważniejszych artystów XX wieku był pionierem modernistycznej rzeźby wyprzedzając swoją epokę o całe pokolenie.
Urodzony w małej wiosce Hobita w Rumunii 19 lutego 1876 roku Brâncuși podjął studia artystyczne w 1894 roku najpierw w Szkole Sztuki i Rzemiosła w Krajowej, a następnie w Narodowej Szkole Sztuk Pięknych w Bukareszcie. W roku 1905 rozpoczął naukę w paryskiej École nationale supérieure des beaux-arts, która poprzedzona była kilkuletnią pieszą podróżą po Europie, w trakcie której zwiedził Budapeszt, Wiedeń, Monachium oraz Paryż, z którym związał się na stałe.
Studio Brancusiego w Paryżu, na pierwszym planie „Niekończąca się kolumna” wersja z około 1918 r.
Jego wyjątkowo oryginalne podejście do materii rzeźbiarskiej zwróciło uwagę samego Augusta Rodina, ówcześnie czołowej i zasłużonej postać paryskiego środowiska artystycznego. Choć we wczesnej działalności Brâncușiego widoczne były wpływy naturalistów i rzeźby klasycznej, szybko odszedł od tradycyjnego pojmowania tego medium kierując się w stronę syntetyzmu i uproszczonych organicznych lub zgeometryzowanych form. Jako jeden z pierwszych, już w pierwszej dekadzie XX wieku zaczął odchodzić od elementów realistycznych na rzecz rozwiązań niefiguralnych i bardziej abstrakcyjnych, skonceptualizowanych.
W 1909 roku stworzył jedną z lepiej rozpoznawalnych rzeźb tego okresu „Śpiącą muzę”, wykonaną w brązie, która stała się nie tylko punktem początkowym nowoczesnej rzeźby, ale także zapoczątkowała nurt abstrakcji organicznej, nawiązując wprost do form biologicznych. W tej realizacji rzeźbiarz zwracał uwagę na samą specyfikę rzeźbiarskiego materiału, stosując doskonałą obróbkę, podkreślając plastyczne walory brązu jak świetlistość, twardość czy jego gramatura.
W historii sztuki Brâncuși zapisał się jako rewolucjonista nowoczesnej rzeźby, którą pozbawił postumentu i ustawił wprost na ziemi. Jego słynne dzieło „Niekończąca się kolumna” (1938) jest najdoskonalszym przykładem oryginalnej myśli artystycznej łączącej w sobie chęć stworzenia dzieł pełnych prostoty, jasności przekazu i nowoczesnego podejścia do formy.
Constantin Brâncuși, Portret Mademoiselle Pogany, 1912
„Kolumna” będąca częścią zbioru trzech rzeźb, z których dwie pozostałe to „Stół milczenia” oraz „Brama pocałunków”, stworzonych dla upamiętnienia bohaterów I wojny światowej, są obecnie uznawane za najważniejsze XX-wieczne rzeźby w przestrzeni publicznej.
W latach 20.-40. Brâncușiego zafascynował motyw ptaka w locie, którego przez lata próbował oddać w trójwymiarowych, statycznych pracach. Wykonał łącznie około 27 takich przedstawień, z których najważniejsze znajduje się obecnie w nowojorskim Metropolitan Museum of Art. W 1913 roku pięć prac artysty włączonych zostało do słynnej Armory Show – pierwszej wystawy sztuki nowoczesnej w Stanach Zjednoczonych. Od tamtego czasu Brâncuși pokazywał swoje realizacje na ekspozycjach w całej Europie i za oceanem. Zmarł w Paryżu w 1957 roku, swoją pracownię przepisując paryskiemu Muzeum National d’Art Moderne.
Rzeźby Brâncușiego zaliczane są do jednych z najbardziej pożądanych na rynku sztuki. Dwie spośród jego prac znajdują się na liście 20 najdroższych rzeźb świata, są to: „Madame LR” (1914-17) sprzedana za 41 mln dolarów w 2009 r., należąca do kolekcji Yves Saint Laurenta i Pierre’a Bergé oraz „Ptak w przestrzeni” (1922-23) warta 33 mln dolarów.
W 2009 roku Królikarnia Oddział Muzeum Narodowego w Warszawie przygotowało indywidualną wystawę fotografii Brâncușiego pt. „Constantin Brâncuși – fotograf”.
Fotografia (góra): Constantin Brâncuși, Śpiąca muza, 1909
