25 kwietnia w madryckim Muzeum Narodowe Centrum Sztuki Królowej Zofii rozpocznie się wystawa pt. „Katarzyna Kobro i Władysław Strzemiński. Prototypy awangardy”, pierwsza organizowana poza granicami kraju tak obszerna ekspozycja poświęcona dwójce wybitnych polskich artystów. Jej celem jest nie tylko popularyzacja efektów działalności twórczej awangardzistów na świecie, ale również nakłonienie do ponownych rozważań nad pojęciem modernizmu.
Katarzyna Kobro, Kompozycja przestrzenna (4), 1929, fot. msl.org.pl
Pokaz współorganizowany przez Muzeum Narodowe Centrum Sztuki Królowej Zofii w Madrycie oraz Muzeum Sztuki w Łodzi gromadzi ponad 150 dzieł Katarzyny Kobro oraz Władysława Strzemińskiego, w tym rzeźby, kompozycje przestrzenne, rysunki, obrazy, a także projekty mebli. Prace pochodzą z kolekcji Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Narodowego w Krakowie, Rosyjskiego Muzeum Państwowego w Petersburgu, a także z licznych polskich i zagranicznych zbiorów prywatnych.
Na potrzeby wystawy „Katarzyna Kobro i Władysław Strzemiński. Prototypy awangardy” w Muzeum Narodowe Centrum Sztuki Królowej Zofii zrekonstruowana zostanie, zaprojektowana w 1947 roku przez Strzemińskiego dla Muzeum Sztuki w Łodzi, Sala Neoplastyczna. Przestrzeń odwołująca się zarówno do założeń nurtu neoplastycyzmu, jak i do wczesnych kompozycji przestrzennych Kobro, samoistnie kieruje ruchem zwiedzającego, który podąża zgodnie z matematycznym porządkiem zgeometryzowanych płaszczyzn kolorystycznych ścian, sufitu i podłogi.
Władysław Strzemińsk, Rzeźba grecka III, Rysunek na Konkurs Olimpijski, 1948, źródło: DESA Unicum
Celem madryckiej ekspozycji jest również uwypuklenie postępującego od lat 30. procesu stopniowego przenoszenia zainteresowania Strzemińskiego z konstrukcji obrazu na fenomen widzenia. W opublikowanej już po śmierci artysty „Teorii widzenia” widoczne są przeobrażenia w postrzeganiu go pierwotnie przez twórcę w kategoriach zjawiska foto-optycznego, a później z kolei jako procesu angażującego ludzkie ciało i zanurzonego w historię, a więc ulegającego modyfikacjom wraz ze zmianami w obrębie warunków życia.
Kobro i Strzemiński uznawani są obecnie za kluczowe postaci środkowoeuropejskiej awangardy. Swoją unikatową estetykę artystyczną wypracowali poprzez kontakt z rosyjskim konstruktywizmem, a później natomiast – z zachodnioeuropejską awangardą. Twórcy współtworzyli najważniejsze grupy polskiej awangardy, takie jak „Blok”, „Praesens” oraz „a.r.”. Małżeństwo artystów było także odpowiedzialne za zainicjowanie pierwszego pokazu polskiego konstruktywizmu, który odbył się w Wilnie w 1923 roku.
Twórczość Kobro i Strzemińskiego opierała się na przekonaniu, iż dzieło sztuki powinno być wewnętrznie spójne oraz skonstruowane według praw właściwych dla danej dziedziny. Określali sztukę mianem eksperymentu w zakresie formy, który niepozbawiony jest jednak znaczenia społecznego. W konsekwencji, teoria unizmu głoszona przez Strzemińskiego, według której należy odrzucić wszystko, co zakłóca wewnętrzną logikę dzieła oraz opracowana przez Kobro idea rzeźby jako elementu kształtowania przestrzeni, połączone zostały na przełomie lat 20. i 30. w całościowy, teoretyczny system.
Wystawa „Katarzyna Kobro i Władysław Strzemiński. Prototypy awangardy” w madryckim Muzeum Narodowe Centrum Sztuki Królowej Zofii potrwa do 18 września.
fot. (góra) Sala Neoplastyczna Muzeum Sztuki w Łodzi, projekt: Władysław Strzemiński, 1947
Rynekisztuka.pl
