Salvador Dali, jeden z najbardziej znanych przedstawicieli surrealizmu, znajduje się obecnie w czołówce najlepiej rozpoznawalnych artystów XX wieku. W związku z faktem jego 113 urodzin, pragniemy przypomnieć Państwu sylwetkę tego ekscentrycznego twórcy.
Salvador Dali, Płonąca żyrafa
Talent plastyczny katalońskiego malarza ujawnił się już w latach jego dzieciństwa. W związku z tym w wieku 10 lat zaczął on uczęszczać na lekcje rysunku, natomiast 4 lata później z powodzeniem wystawiał już swoje prace. W 1921 roku artysta rozpoczął studia w Królewskiej Akademii Sztuki w Madrycie, z której dwukrotnie został wydalony. Ze względu na fakt, iż uważał się on za osobę lepiej wykwalifikowaną niż jego wykładowcy, nigdy nie przystąpił również do egzaminów końcowych. Pierwsze artystyczne poszukiwania autora wiązały się z zauroczeniem impresjonizmem, a następnie malarstwem prerafaelitów czy metafizycznym malarstwem Giorgia de Chirica. Związki Dalego z surrealizmem rozpoczęły się w 1928 roku, kiedy to przeprowadził się on do Paryża i za wstawiennictwem Joana Miró stał się pełnoprawnym członkiem grupy. Wtedy też powstał pierwszy obraz twórcy utrzymany w estetyce surrealistycznej – „Miód jest słodszy od krwi”.
Salvador Dali, Portret Paula Eluarda, 1929,
Wielki wpływ na życie Dalego miała poznana w 1929 roku Gala, czyli Helena Diakonova – rosyjska imigrantka, wówczas żona poety Paula Eluarda o 10 lat starsza od malarza. Biorąc w 1934 roku ślub z katalońskim artystą, stała się nie tylko jego towarzyszką, ale również muzą, modelką i osobą kierującą jego karierą. To właśnie Gala koordynowała przebieg wystaw Dalego w 1930 roku w Europie i w Stanach Zjednoczonych, które zakończyły się sukcesami. W 1933 roku odbyła się pierwsza indywidualna wystawa twórcy w Nowym Jorku. W tym samym czasie został on jednak wydalony z grupy surrealistów, która zarzucała mu popieranie faszyzmu i chciwość. André Breton, twórca teorii surrealistów oraz autor trzech „Manifestów surrealizmu”, z powodu zachłanności Dalego utworzył nawet pogardliwy anagram z imienia i nazwiska katalońskiego twórcy – „Avida Dollars”, a więc „chciwy na dolary”. Ponadto kataloński malarz powszechnie znany był ze swojego wielkiego poparcia dla konserwatyzmu, elitaryzmu i monarchii, a także ostrej krytyki pacyfizmu. Również w sztuce optował za postawą antymodernistyczną.
Czasy jego największej popularności przypadły jednak na okres II wojny światowej, kiedy to wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Wówczas stał się on niezwykle modny wśród amerykańskich wyższych sfer. Realizował zamówienia na portrety dla największych sław, wziął udział w filmie Alfreda Hitchcocka, projektował odzież i biżuterię dla Coco Chanel. W 1948 roku Dali wraz z Galą powrócił do Europy, gdzie zaczął rozwijać swoje zainteresowania psychologią i historią, co znalazło odzwierciedlenie w jego twórczości. 10 lat później namalował on swój pierwszy obraz historyczny, który dał początek kolejnym. W okresie królującego abstrakcjonizmu, utrzymane w estetyce przesadnego realizmu ówczesne realizacje Dalego, nie znajdowały zrozumienia wśród publiczności.
Salvador Dali,Trwałość pamięci, 1931
Lata 70. to okres bardzo jałowy dla sztuki Katalończyka. W tym czasie nie zajmował się on już malarstwem, ale w swojej rodzinnej miejscowości, Figueres, organizował zaprojektowane przez siebie muzeum – Teatro Museo Dali. Obok jego własnych realizacji znalazły się w nim dzieła Ernesta Fuchsa, Arna Brekera czy Antoniego Pitxota.
Obecnie Salvador Dali jest jednym z najlepiej rozpoznawalnych, a przy tym najbardziej cenionych twórców surrealizmu. Do 2011 roku jego praca pt. „Portret Paula Eluarda”, wylicytowana w londyńskim Sotheby’s za 21,6 milionów dolarów, znajdowała się na szczycie listy najdroższych dzieł surrealizmu. Obecnie, choć aukcyjną kwotę realizacji Dalego przekroczyły obrazy Joana Miró, „Portret Paula Eluarda” nadal stanowi sprzedażowy rekord katalońskiego artysty.
fot. (góra) Philippe Halsman, Salvador Dali, 1941
Rynekisztuka.pl
