szukaj w portalu Rynek i Sztuka MENU
Galeria Stalowa „Fragments of Reality” Bożenna Biskupska

Legalny wywóz dzieł sztuki za granicę

16.10.2017

Dla galerzystów, Dla kolekcjonerów, Kolekcjonowanie, Magazyn, Poradnik, Prawo

Które obiekty sztuki można legalnie wywieźć poza granice naszego kraju, a które wymagają dodatkowych zezwoleń? Temat może wydawać się prosty, ale bez odpowiedniej wiedzy i minimalnego przygotowania może nam nastręczyć wielu problemów.

WARUNKI LEGALNEGO WYWOZU

Obecne przepisy dotyczące wywozu zabytków za granicę reguluje Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z 2003 roku i jej nowelizacje oraz Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z 2011 roku. Według ich treści zabytki ruchome dzieli się na trzy kategorie: zabytki nieobjęte zakazem wywozu, wymagające pozwolenia na wywóz oraz objęte zakazem wywozu. Dokumenty te określają przede wszystkim przedziały wieku i wartości danego zabytku, dla którego wymagane jest pozwolenie na wywóz. Załóżmy zatem, że dysponujemy olejną pracą autorstwa Jacka Malczewskiego o wartości 100 tysięcy złotych. Według tekstu Ustawy prace malarskie w technice olejnej, których wiek przekracza 50 lat, a wartość jest wyższa niż 40 tysięcy złotych wymagają specjalnego zezwolenia na wywóz wystawianego przez Ministerstwo Kultury. Należy bowiem pamiętać, że różne kategorie zabytków mają różne progi wieku i wartości. Nasza praca spełnia oba te warunki, więc musimy złożyć odpowiednie podanie i uzyskać zgodę na jej wywóz.

Warunki legalnego wywozu dzieł za granicę

WYMAGANE DOKUMENTY

Jeśli w naszym posiadaniu jest olejny obraz Zdzisława Beksińskiego z lat 90. o tej samej wartości rynkowej – 100 tysięcy złotych – zezwolenia ministerialnego nie potrzebujemy, gdyż dzieło spełnia tylko kryterium wartości. W takiej sytuacji, podczas przekraczania granicy z naszym dziełem sztuki, musimy mieć dokument poświadczający zarówno o jego wartości i czasie powstania oraz pozwalający na jego zidentyfikowanie. Dokumentem takim może być wycena wykonana przez wyspecjalizowaną instytucję lub podmiot gospodarczy, faktura zakupu, potwierdzenie wwozu zabytku na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub ubezpieczenie przewozu zabytku. W tym miejscu warto zwrócić uwagę, że „wartość” w dokumencie wyceny jest definiowana jako ostateczna kwota należna sprzedawcy obiektu (zawierająca wszelkie dodatkowe opłaty i prowizje). Jeśli wylicytowaliśmy w domu aukcyjnym obraz olejny za kwotę 35 tysięcy złotych i chcemy go przewieźć poza granice kraju, to do jego wartości należy doliczyć opłaty aukcyjne (ok. 18%), które powinny być wyszczególnione na fakturze zakupu, a wtedy nasz obraz może nie mieścić się już w granicach legalnego wywozu bez pozwolenia.

Wojciech Weiss, Pejzaż – praca wylicytowana w DA DESA UNICUM za kwotę 35.000 zł, źródło: DESA Unicum

KONTROLA CELNA

Według obowiązujących przepisów, to funkcjonariusz celny podczas kontroli granicznej musi dokonać oceny, czy dany obiekt spełnia kryterium wieku i wartości pozwalające na wywóz bez zezwolenia. W momencie kiedy cechy przedmiotu sugerują, że może on takiego pozwolenia wymagać organy celne mogą zażądać okazania wspomnianego we wcześniejszym akapicie dokumentu wyceny lub faktury. Rozszerzenie kompetencji strażników celnych znacznie usprawniło proces kontroli granicznej. Według Ustawy w jej brzmieniu przed 2010 rokiem (czyli przed wprowadzeniem opisywanych już zmian upraszczających kwestię wywozu) wywóz każdego zabytku starszego niż 55 lat wymagał urzędowego zezwolenia. Doprowadzało to do absurdalnych sytuacji, gdzie podczas kontroli granicznej zatrzymywano doniczkę stylizowaną na antyczną kupioną w markecie ogrodniczym, bo właściciel nie posiadał zgody na wywóz.

FALSYFIKAT NA GRANICY

Funkcjonariusz służby celnej w 2013 roku znalazł w paczce nadanej do Stanów Zjednoczonych obraz sygnowany „M. Gierymski” bez załączonych dokumentów wywozowych. Praca została zatrzymana i poddana weryfikacji przez biegłego w zakresie malarstwa. Opinia eksperta potwierdziła, że obraz jest świadomie postarzonym falsyfikatem, a nie zabytkiem. Służba Celna sprawę przekazała Policji, która prowadzić miała dalsze postępowanie. W latach 2008-2014 zatrzymano podczas próby wywozu na granicę ponad 40 falsyfikatów. Najczęściej powtarzające się nazwiska wśród podróbek to Juliusz Kossak, Tadeusz Makowski, Józef Chełmoński, a z twórców światowych – Pablo Picasso, Marc Chagall i Edgar Degas.

Falsyfikat pracy Maksymiliana Gierymskiego, źródło: źródło: http://www.e-deklaracje.gov.pl

CZEGO NIE WYWIEZIEMY

Za granicę nie wywieziemy zabytków, które mają szczególną wartość dla dziedzictwa kulturowego naszego kraju. Co się kryje za tym terminem? Są to obiekty, które są wpisane do rejestru zabytków, wchodzą w skład zbiorów publicznych, stanowią własność Skarbu Państwa, znajdują się w inwentarzach muzeów lub narodowym zasobie bibliotecznym. Te zabytki kwalifikują się jedynie do pozwolenia na wywóz czasowy np. na wystawę organizowaną poza granicami kraju. Warto pamiętać również o posiadaniu odpowiedniej dokumentacji przy sprowadzaniu do Polski dzieł sztuki spoza terenu Unii Europejskiej. Dla większości zabytków stawka celna jest zerowa (dla antyków powyżej 100 lat jest to 8%), więc przewiezienie dzieła sztuki przez granicę nie wiąże się z dodatkowymi kosztami. W przypadku nieposiadania dokumentów zakupowych należy zwrócić się do wyspecjalizowanych podmiotów w celu dokonania rzetelnej wyceny, gdyż zadeklarowanie nieadekwatnej wartości może także zostać ukarane. Jako przykład dotyczący zaniżania wartości obiektów można podać próbę wywiezienia czternastu fotografii autorstwa Zofii Rydet. Zgłaszający zadeklarował wartość całego zbioru na 600 zł, podczas gdy jego wartość rynkowa to 39 500 zł.

Kara za nielegalny wywóz zabytku za granicę wynosi od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności. Jeśli sprawca działa nieumyślnie podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Sąd może orzec także przepadek wywozu zabytku, nawet jeśli nie byłby własnością sprawcy.

Karolina Bańkowska

Rynekisztuka.pl

szukaj wpisów które mogą Cię jeszcze zainteresować:

8 komentarzy do “Legalny wywóz dzieł sztuki za granicę”

  1. Grzegorz

    Co ze starymi znaczkami powyżej 100 lat, które chce się wywieźć za granicę i sprzedać? Czy to też dzieła sztuki?

  2. Ewa

    Kto i gdzie wyceni Ikony i jaki dokument potrzebny by z Polski wywiesić do USA

  3. Ewa

    Co obrazami artystów żyjących jadącymi na wystawę?

  4. Jerzy

    Czy mogę wywiez obraz 25 letn namalowany przez mojego ojca.Namaliwal 2sztuki.Wywoze jeden obraz do RPA.Jako pamiątka.Obraz o małej wartości.

    1. Piotr

      Ja tez chcialbym sie dowiedziec jak wywiezc legalnie 3 obrazy z Polski do RPA. Obrazy te to sa portrety moje i moich dzieci namalowane okolo 35 lat temu.

  5. Taras

    jak przewieźć swoje obrazy z Polski na Ukrainę

  6. Anastasia

    Kto i gdzie wyceni Ikony i jaki dokument potrzebny by z Polski wywiesić do USA?

  7. Aleksander

    Kolega maluje ikony oczywiście postarza je.Chciałem wysłać w prezencie takie ,,dzieło” do Szwecji.Jakie muszę spełnić
    prawne warunki żeby nie mieć kłopotów??

Skomentuj Anastasia Anuluj pisanie odpowiedzi

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Magazyn

Kursy online

Odwiedź sklep Rynku i Sztuki

Zobacz nasze kursy Zobacz konsultacje dla artystów

Zapisz się do naszego newslettera

Zapisując się na newsletter zgadzasz się z regulaminem portalu rynekisztuka.pl Administratorem danych osobowych jest Media&Work Agencja Komunikacji Medialnej (ul. Buforowa 4e, p. 1, p-2-5, 52-131 Wrocław). Podanie danych jest dobrowolne. Zgoda na otrzymywanie informacji handlowych może zostać wycofana w każdym czasie. Więcej informacji na temat danych osobowych znajduje się w Polityce prywatności.