Ze względu na fakt, iż listopad i grudzień to zawsze dwa najbardziej intensywne miesiące w roku, tak na międzynarodowym, jak i na polskim rynku sztuki, następujący po nich pierwszy kwartał nowego roku jest zazwyczaj okresem względnego spokoju. Tym razem jednak styczeń, luty i marzec okazały się czasem dość dynamicznym i zaskakującym, zwłaszcza jeśli chodzi o organizowane wówczas aukcje.
ŚWIAT
Pablo Picasso, Femme au béret et à la robe quadrillée (Marie Thérèse Walter), 1937, źródło: Sotheby’s
Jeżeli mowa o aukcjach, na międzynarodowym rynku najlepsze rezultaty sprzedażowe przyniosła końcówka lutego oraz początek marca. Dobrą passę rozpoczął wieczór sztuki impresjonistycznej i nowoczesnej, który odbył się 28 lutego w londyńskiej siedzibie Sotheby’s. Jego największą atrakcją okazał się jeden z najsłynniejszych portretów Pabla Picassa– obecny po raz pierwszy w historii na rynku wtórnym, pochodzący z 1937 roku wizerunek Marie-Therese Walter nazywanej „złotą muzą” hiszpańskiego artysty. Obraz, który stanowił część prywatnej kolekcji, uzyskał kwotę 49,8 milionów funtów (69,2 milionów dolarów), stając się tym samym drugim– zaraz po wartym 58 milionów funtów „L’homme qui marche I” Alberto Giacomettiego- najdroższym dziełem, jakie sprzedano do tej pory na aukcji w Europie.
Imponująca kwota za dzieło Picassa to jednak nie jedyne sukcesy londyńskich domów aukcyjnych w pierwszym kwartale 2018 roku. Zorganizowana 6 marca w Christie’s aukcja sztuki współczesnej i powojennej wygenerowała wynoszący 138 milionów funtów, a więc rekordowy, jeśli chodzi o organizowane na terenie Europy licytacje XX- i XXI-wiecznej twórczości wizualnej, wynik sprzedażowy. Spośród 65 oferowanych przez Christie’s obiektów, aż 17 przekroczyło górną granicę swojej estymacji. Do najdroższych sprzedanych tego wieczora dzieł należał zmultiplikowany portret Andy’ego Warhola (22,6 milionów funtów), wielkoformatowa realizacja Jean-Michela Basquiata pt. „Multiflavors” (12 milionów funtów) oraz pejzaż pt. „Charley’s Space” Petera Doiga (10,9 milionów funtów).
Gerhard Richter, Gelbgrün, 1982, źródło: Sotheby’s
Dobrą passę londyńskich sprzedaży podtrzymała zorganizowana dzień później- tym razem w Sotheby’s- aukcja sztuki współczesnej. 58 oferowanych przez dom obiektów wygenerowało dobry łączny rezultat na poziomie 109,3 milionów funtów. Najdroższe dzieło aukcji- obraz Petera Doiga pt. „The Architect’s Home in The Ravine”- osiągnęło wartość 13,4 milionów funtów, a więc sumę nieznacznie tylko przekraczającą dolną granicę jego estymacji. Druga najwyższa sprzedaż wieczoru należała do rzadkiego, barwnego, abstrakcyjnego płótna Gerharda Richtera pt. „Gelbgrün” (10,8 miliony funtów), trzecia natomiast- do wielkoformatowej pracy Christophera Woola z 2007 roku (10,4 miliony funtów). Ogólny przychód marcowej aukcji Sotheby’s to czwarty najwyższy wynik w historii londyńskich licytacji tego domu.
MIĘDZYNARODOWE TARGI
W pierwszej części roku odbyły się również istotne międzynarodowe targi sztuki. Pod koniec lutego ruszyła 37. edycja dedykowanych sztuce współczesnej, madryckich targów ARCOMadrid, które zgromadziły około 200 czołowych wystawców z całego świata, w tym berlińską König Galerie, paryska galerię Lelong czy wiedeńską Crone Galerie. W marcu natomiast centrum międzynarodowej sztuki przeniosło się poza granice Europy- najpierw za sprawą The Armory Show 2018 stał się nią Nowy Jork, później natomiast Hongkong, gdzie odbyły się targi Art Basel Hong Kong 2018.
ARCOMadrid 2018, źródło: materiały prasowe organizatora
NIEZWYKŁE ODKRYCIA
Pierwszy kwartał 2018 roku obfitował również w niezwykłe odkrycia. W lutym media poinformowane zostały o odnalezieniu w północnym Londynie zaginionego od dziesięcioleci portretu nigeryjskiej księżniczki autorstwa Benedicta Chukwukadibia Enwonwu nazywanego mianem afrykańskiej Mona Lisy. W miesiącu tym świat obiegła również wiadomość o odkryciu nieznanego wcześniej dzieła Salvadora Dalego z 1932 roku, a także skradzionego z muzeum w Marsylii ponad 8 lat temu obrazu Edgara Degasa pt. „Chórzyści”. W marcu natomiast upubliczniono informację o odnalezieniu w jednym z magazynów Luwru zaginionego podczas II wojny światowej we Francji obrazu Claude’a Moneta pt. „Lilie wodne: Odbicie wierzb”, a także oodkryciu rzadkiej kopii „Madonny Sykstyńskiej” Rafaela.
Pierwsze trzy miesiące roku to okres niezwykle interesujących wystaw organizowanych na terenie Europy. Podczas gdy na początku miesiąca w amsterdamskim Rijksmuseum wystartował pokaz zrealizowanych przez Rembrandta portretów ślubnych Martena Soolmansa oraz Oopjen Coppit zestawionych z innymi portretami holenderskiego mistrza, pod koniec marca w Luwrze otworzyła się retrospektywa Eugène Delacroix prezentująca 180 dzieł francuskiego malarza. 28 lutego natomiast w londyńskim Tate Britain rozpoczęła się wystawa pt. „All too Human. Bacon, Freud and Century of Painting Life”, przedstawiające sztukę brytyjskich artystów, których istotą był człowiek oraz relacje międzyludzkie.
POLSKA
Podobnie jak w przypadku międzynarodowego rynku sztuki, również sytuacja w pierwszym kwartale roku w polskim wtórnym obiegu twórczości wizualnej przedstawiała się wyjątkowo pozytywnie. Pomimo iż w porównaniu z analogicznym okresem w 2017 roku rodzime domy aukcyjne oferowały mniej obiektów, licytujący skłonni byli płacić za dzieła sztuki więcej niż przed rokiem. Najważniejsze sprzedaże miały miejsce pod koniec kwartału. To właśnie na zrealizowanej 6 marca aukcji w warszawskim domu aukcyjnym Polswiss Art pochodzący z 1916 roku „Autoportret – Życie i śmierć” Jacka Malczewskiego uzyskał wysoką wartość ponad 1,4 miliona złotych. Dobre wyniki cenowe wygenerowała także sprzedaż instalacji pt. „Furgon II” autorstwa Magdaleny Abakanowicz z 1993 roku (767 tysięcy złotych), „Portretu damy w wieczorowej sukni” Meli Muter z ok 1930 roku (696,2 tysięcy złotych) czy też zrealizowanej na desce pracy Ryszarda Winiarskiego pt. „Próba penetracji przestrzeni industrialnej” z 1979 roku (649 tysięcy złotych). Zaraz po wspomnianym obrazie Malczewskiego, na drugim miejscu, jeśli chodzi o najdroższe polskie dzieła pierwszego kwartału 2018 roku, uplasował się pejzaż Alfreda Wierusz-Kowalskiego pt. „Ścigani przez wilki. Wilka poczuły!” z ok. 1885, który na zorganizowanej 25 marca w Agra-Art aukcji zdołał uzyskać wartość 1,19 miliona złotych. O ile dwa pierwsze miejsca na liście najdroższych sprzedaży kwartału zajęli klasycy polskiego malarstwa dawnego i młodopolskiego, na trzeciej pozycji znalazł się jeden z najwybitniejszych przedstawicieli sztuki nowoczesnej, a mianowicie Wojciech Fangor. Jego abstrakcyjna realizacja z 1972 roku pt. „SU 13” 1 marca w DESA Unicum wylicytowana została za ponad 802 tysiące złotych. Na tej samej aukcji za pokaźną kwotę niemal 543 tysięcy złotych sprzedało się jeszcze inne dzieło klasyka- tym razem pochodząca ze słynnej serii „Obrazów telewizyjnych” realizacja pt. „Panocek 3”.
Joanna Rajkowska, Born in Berlin – Swim 01, 2015, źródło: DESA Unicum
WYSTAWY
Wraz z początkiem roku otworzyło się także sporo interesujących wystaw, w szczególności indywidualnych. I tak podczas gdy od 15 stycznia w warszawskiej Galerii Studio Ewa Zarzycka w ramach pokazu „Nie jestem Zofią Rydet” mierzyła się z ikoną polskiej fotografii, nawiązując do jej słynnego „Zapisu socjologicznego”, od 22 marca szczecińska Trafostacja Sztuki prezentowała publiczności nowy cykl Joanny Rajkowskiej poświęcony kobietom-samobójczyniom. Dużym wydarzeniem okazała się również otwarta 2 marca w warszawskim Muzeum Sztuki Nowoczesnej monograficzna wystawa obrazów i szkiców albańskiego artysty współczesnego, Edi Hili.
Z pełną świadomością stwierdzić należy, że pierwszy kwartał 2018 roku przełamał wyobrażenie o pełnym stagnacji, nieco nudnym zazwyczaj okresie na rynku sztuki, który ma raczej przygotować kolekcjonerów do długo oczekiwanych, ważnych, majowych sprzedaży. Miejmy nadzieję, że tę wyjątkową dynamikę pierwszych miesięcy roku będziemy mogli obserwować również w następnych latach.
Katarzyna Zahorska
Rynekisztuka.pl
