Jeszcze inspiracja czy już plagiat – kontrowersyjna twórczość Jeffa Koonsa

Paryski sąd zadecydował – artysta i rzeźbiarz Jeff Koons, zapłaci 168 tys. dolarów za plagiat „Fait d’Hiver”. To nie pierwsza tego typu afera w jego dorobku artystycznym.

Czy rzeźba bardzo wyraźnie inspirująca się zdjęciem jest plagiatem? Okazuje się, że to częsta przypadłość Jeffa Koons’a. Wszystko z powodu fotografii Francka Davidoviciego – Fait d’Hiver, która przedstawia leżącą kobietę i spieszącą jej z pomocą świnię. Ta nieco kontrowersyjna i nieoczywista scena została wykorzystana w kampanii marki odzieżowej Naf w połowie lat 80-tych.

W 2014 roku Koons wystawił w Centrum Pompidou porcelanową rzeźbę o tym samym tytule. Pomijając kilka dodatkowych elementów, kompozycją oraz treścią łudząco przypominała fotografię Davidoviciego. W tym samym roku fotograf pozwał rzeźbiarza o naruszenie praw autorskich i plagiat, żądając 352 tys. dolarów. Na początku listopada sprawa znalazła swój finał w paryskim sądzie – co prawda mniejsza, ale została ustalona kwota odszkodowania w wysokości 168 tys. dolarów. Z tego 153 tys. dolarów musi zapłacić Koons wraz ze swoją firmą, a także z francuskim muzeum, które zdecydowało się na wystawienie pracy. Jakby tego było mało – 11 tys. dol. to kara jaka należy się za upowszechnianie wizerunku pracy Davidoviciego oraz 2 tys. dol. za wydrukowanie w albumie reprodukcji zdjęcia bez zgody autora.

Inny głośny plagiat jakiego dopuścił się artysta, to jego rzeźba Naked z 1988 roku. Sąd orzekł, że była to jawna kopia czarno-białego zdjęcia Enfants z 1975 roku, wykonana przez zmarłego fotografa Jean-Francos Baureta. Choć porcelanowa figurka także została wyposażona w kilka dodatkowych szczegółów, mimo wszystko „pozwala bezbłędnie rozpoznać postaci i pozę” – wynika z orzeczenia sądu.

Innymi głośnymi sprawami toczącymi się wokół twórczości artysty, to choćby domniemane skopiowania przez niego pracy ukraińskiej artystki – Oksany Zhnikrup. Około 14-metrowa, nadmuchiwana Siedząca balerina, jaka stanęła nowojorskim Rockefeller Center, była uderzająco podobna do porcelanowej figurki rzeźbiarki o, niespodziewanie, tym samym tytule. Amerykański fotograf Mitchel Gray oskarżył Koonsa twierdząc, że w obrazie z 1986 roku w całości wykorzystał jego zdjęcie wykonane 10 lat wcześniej. Z kolei w 1990 roku został uznany winnym skopiowania fotografii Arta Rogersa. Odszkodowanie było niezwykle wysokie, co, jak możemy się przekonać, nie zraziło artysty do dalszego balansowania na granicy plagiatów. Co ciekawe, był to pierwszy i jedyny raz, kiedy faktycznie przyznał, że świadomie posłużył się cudzym zdjęciem.

il. góra: Jeff Koons, Fait d’Hiver, 2017; Franck Davidovici, Fait d’Hiver, 1985

PS