Muzea i inne publiczne jednostki kulturalne mimowolnie uczestniczą w rynku sztuki. Są nabywcami dzieł, niekiedy pozwalają sobie również na zbycie prac. W kontekście rynku przede wszystkim promują sztukę, mogą zatem być kompasem tego, co będzie poszukiwane przez kolekcjonerów w kolejnych latach, dekadach a nawet stuleciach. Dlatego też obiekt autora, który zdobi przestrzenie szanowanej instytucji jest nie lada gratką dla prywatnego kupca.
Przyjrzyjmy się zatem na jakie obiekty sztuki współczesnej oraz czyje postawy artystyczne zwróciły uwagę specjalistów instytucjonalnych w ubiegłych dwóch latach. Kwoty przedstawione w artykule są wyłącznie reprezentacją środków przeznaczonych z funduszy ministerialnych. Mogą być uzupełniane o fundusze innego pochodzenia, należy uwzględnić także koszty operacyjne zakupu np. transportu lub ubezpieczenia.
Rok 2017. Zakupy krakowskiego Muzeum Narodowego i Bunkrze Sztuki oraz w Miejskiej Galeria Sztuki w Łodzi
Ekspozycja pracy Marii Pinińskiej-Bereś; źr. Muzeum Narodowe w Krakowie, fot. Bartosz Cygan
W tym roku instytucje wzmacniały swoje kolekcje sztuki współczesnej o dzieła twórców związanych z regionem, w którym jednostka ma siedzibę. Oczywiście są to również twórcy znani w całym kraju, a ich dzieła są dostępne w ofertach polskich domów aukcyjnych.
Dla przykładu krakowskie jednostki przeznaczyły środki na dzieła rodziny Beresiów, a szczególnie Marii Pinińskiej-Bereś. Tak się stało w przypadku tamtejszego Muzeum Narodowego, które asygnowało 85 tys. złotych na rzeźbę autorki zatytułowanej “Płonąca żyrafa”. W tym samym okresie również Bunkier Sztuki zakupił dzieła Marii Beresiowej, a dokładniej szkice koncepcyjne artystki. Natomiast na liście zakupowej galerii znalazł się również Jerzy Bereś i jego koncepcja performansu Manifestacja Romantyczna. Kwotę tego zakupu trudno sprecyzować, ponieważ z całej puli dofinansowania wynoszącego 120 tys. złotych nabyto również efemeryczne prace Karoliny Breguły, Wincentego Dunikowskiego-Duniko, Wojciecha Gilewicza, Zdzisława (Ghislava) Sosnowskiego, Artura Tajbera, i Jacka Tylickiego.
W Łodzi zaś lokalna Miejska Galeria skorzystała z dofinansowania 50 tys. złotych na zakup obrazu olejnego Magdaleny Moskwy – malarki urodzonej w 1967 roku oraz dwóch rysunków Andrzeja Grendy wykładowcy rysunku w Akademii Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego w Łodzi (ur. 1955)
Rok 2018. Nowe nabytki w Muzeum Narodowym we Wrocławiu oraz w Krakowie. Współcześni artyści w stołecznych instytucjach
Ekspozycja dzieł Magdaleny Abakanowicz; źr. Muzeum Narodowe we Wrocławiu, fot. Arkadiusz Podstawka
Zeszły rok to imponujące zakupy znakomitych Muzeów Narodowych, które postawiły na twórczość kobiet. Rok ten rozpoczął się rekordowym zakupem przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu czternastu, pełni wymiarowych prac Magdaleny Abakanowicz. Na nowe dzieła rzeźbiarki do kolekcji przeznaczono 2 miliony złotych dotacji. Mimo, iż ta kwota wydaje się imponująca, to przypatrując się rynkowi sztuki można powiedzieć, że była okazyjna. Zapewne nie bez wpływu na ostateczną cenę spadkobierców Abakanowicz pozostały przyjacielskie stosunki artystki z byłym dyrektorem muzeum Mariuszem Hermansdorferem, które zapewniło również prawo pierwokupu wrocławskiemu muzeum.
Zofia Kulik, Motyw ludzki (I); źr. Muzeum Narodowe w Krakowie, fot. Bartosz Cygan
Drugim znaczącym zakupem muzealnym w 2018 roku był ten w Krakowie. Tam, 180 tys. złotych dotacji wspomogło zakup monumentalnego fotokolażu Zofii Kulik, który miał być kluczowym dziełem na nowo aranżowanej ekspozycji tj. Nowej Galerii Polskiej Sztuki Współczesnej XX i XXI w.
Nieco mniej, bo 160 00 złotych zapłaciło Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku za rzeźbę „Hypothetisches Gebilde” z 2016 roku, artystki prezentującej już nowe pokolenie twórców – Alicji Kwade (ur. 1979). Prace tej urodzonej w Polsce artystki prezentowane były na indywidualnej wystawie w słynnych nowojorskich 303 gallery oraz Metropolitan Muzeum.
Alicja Kwade, Hypothetisches Gebilde; źr. strona internetowa artystki, fot. Roman März
W tym samym roku stołeczne muzea postanowiły przeznaczyć swoje środki na dzieła twórców najbardziej nam współczesnych. Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski stało się zatem właścicielem wideo autorstwa trio Marcusa Kaisera (ur. 1967), Andree Korpysa (ur. 1966) i Markusa Löfflear (ur. 1963) a także pracy Bartosza Zaskórskiego (ur. 1987) oraz duetu C.T. Jasper (ur. 1971) / Joanna Malinowska (ur. 1972). Z tych samych środków zakupiono również odbitki autorstwa Krzysztofa Zarębskiego (ur. 1939) i trzy plastelinowe rzeźby Jadwigi Sawickiej (ur. 1959). Na liście zakupowej znalazła się również instalacja Joanny Rajkowskiej „Satysfakcja gwarantowana”. W tym samym czasie obiekty z tej instalacji znalazły się w ofercie Desy Unicum i zostały wylicytowane za 3200 złotych. CSW na zakup wszystkich dzieł wykorzystało 100 tys. złotych.
Joanna Rajkowska, Satysfakcja gwarantowana; wł. Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski; źr. Desa Unicum
Muzeum Sztuki Nowoczesnej w stolicy do rozdysponowania miało aż 2 mln złotych, z których kupiono 28 bardziej klasycznych w formie dzieł sztuki. W nowo powstającej siedzibie muzeum powinno naleźć się zatem malarstwo Agaty Bogackiej, Jarosława Flicińskiego, Łukasza Korolkiewicza, Karola Radziszewskiego i Jana Dobkowskiego a także Ludmiły Popiel. Do kolekcji nabyto również rzeźby Jerzego Jarnuszkiewicza, Piotra Łakomego, Vlassisa Caniaris, Daniela Rychtalskiego i instalację Megan Rooney oraz duetu Honoraty Martin i Maksymiliana Podleśnego. Całość dopełni wideo Ewy Zarzyckiej oraz fotografie Birgit Jürgenssen, Danwen Xing czy Natalii LL.
Ludmiła Popiel, Labirynty XII; źr. Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie
fot. góra: ekspozycja dzieł Magdaleny Abakanowicz; źr. Muzeum Narodowe we Wrocławiu, fot. Arkadiusz Podstawka
Adam Radtke
