Koszty postępowania sądowego w przypadku naruszenia praw autorskich

11.03.2020

Dla artystów, Prawo

Jak można dochodzić roszczeń w przypadku naruszenia praw autorskich, jak wygląda takie postępowanie oraz jakie koszty są z tym związane?

Sposoby dochodzenia roszczeń: sądowe, ugodowe/mediacyjne

Jeżeli doszło do naruszenia praw autorskich, zarówno majątkowych jak i osobistych, można wszcząć postępowanie sądowe. Można też starać się zawrzeć ugodę, omijając w ten sposób drogę sądową. Jesteśmy zwolennikami ugód. W tym celu należy wpierw przeanalizować całą sprawę, ocenić czy doszło do naruszenia praw autorskich, czy dysponujemy odpowiednimi dowodami na to, oraz czy i jak wiarygodnie można wycenić straty. Daje to możliwość oceny, czy sprawa ma szansę na wygraną w sądzie i jak długo powinna trwać. Dodatkowo, szacujemy jakie są koszty dochodzenia roszczeń po obu stronach (opłaty sądowe i adwokackie). Nadto, naruszenie praw autorskich może stanowić jednocześnie przestępstwo, czyli naruszenie prawa karnego, a także być związane z naruszeniem dóbr osobistych autora oraz pociągać za sobą zniesławienie.

Zatem, całościowa analiza sprawy oraz przepisów prawnych może doprowadzić do wniosku, że dochodzenie roszczeń przez osobę, której prawa autorskie zostały naruszone, może być na tyle uciążliwe i kosztowne dla naruszyciela, że opłaca się mu bardziej zawrzeć ugodę.

Ugodę można zawrzeć na każdym etapie, także po wszczęciu sprawy przed sądem. Wówczas sąd zatwierdza treść takiej ugody, bez przeprowadzania dalszego postępowania, bez badania dowodów. Sprawa sądowa kończy się na rozprawie, na której obie strony podpisały ugodę. Gdyby naruszyciel nie stosował się do jej treści, można sprawę przekazać komornikowi, który ma prawo wszcząć postępowanie egzekucyjne na podstawie ugody.

Z w/w względów zachęcamy do prób ugodowych w postępowaniach, które prowadzimy i z sukcesami je przeprowadzamy. Oczywiście należy odpowiednio takie postępowanie ugodowe przeprowadzić, w tym przekonać drugą stronę do tego, iż lepszym rozwiązaniem będzie zawarcie ugody i zrzeczenie się późniejszych roszczeń, oraz przeprowadzić je w odpowiednim momencie.

Koszty postępowania

W postępowaniu sądowym występują następujące koszty:

opłata sądowa (wpis)
koszty adwokacki/radcowskie
ewentualnie koszty opinii biegłego

Wysokość wpisu sądowego zależy od wartości przedmiotu sporu (zwanego dalej: „WPS”), czyli łącznej kwoty dochodzonego roszczenia. Taka sytuacja jest w przypadku dochodzenia roszczeń majątkowych z tytułu naruszenia praw autorskich (roszczenie o odszkodowanie, wydanie uzyskanych korzyści oraz zadośćuczynienie). Jeśli dochodzimy roszczeń niemajątkowych (wnosimy o zaniechanie naruszeń, usunięcie ich skutków, jednokrotne lub wielokrotne ogłoszenie w prasie odpowiedniego oświadczenia lub podanie wyroku do publicznej wiadomości), opłata sądowa jest stałą kwotą i wynosi 300 zł od każdego roszczenia.

Wpis co do zasady wynosi 5 % od WPS, jeśli WPS jest wyższy niż 20.000 zł, a jeśli jest równy tej kwocie lub niższy – kwotę wpisu określa ustawa. Opłatę tę wnosi się wraz z pozwem. Musi ona być opłacona na początku postepowania. Jest to warunek formalny, aby sąd merytorycznie zajął się naszą sprawą, aby sędzia zapoznał się z naszym pozwem i wyznaczył rozprawę. Jeśli o uiszczeniu opłaty zapomnimy, lub uiścimy ją w niewłaściwej wysokości, sąd wezwie nas do korekty, a jeśli nie wpłacimy odpowiedniej kwoty w określonym, zazwyczaj 7-dniowym terminie, wówczas sąd zwróci pozew i sprawa nie zostanie wszczęta. Tak samo sąd postąpi, jeśli pozew zawiera inne braki formalne, warto zatem pozew na samym początku dobrze sformułować i zawrzeć wszystkie dowody, bo potem może być za późno.

Na WSP składa się: kwota odszkodowania, uzyskane w wyniku naruszenia korzyści, kwota zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, jeśli naruszenie było zawinione.

Wysokość zadośćuczynienia jest uznaniowa, zależy od poniesionej krzywdy. Nie ma prostych przeliczeń. Im większą krzywdę autor potrafi wykazać, tym większej kwoty może się domagać. Mieliśmy ostatnio do czynienia z zapłatą 60.000 zł., Sąd Apelacyjny w Krakowie ostatnio przyznał kwotę 50.000 zł jako zadośćuczynienie za naruszenie praw autorskich do programu komputerowego.

Jeśli sprawa wymaga wiadomości specjalnych, powołany będzie w sprawie biegły sądowy. W przypadku naruszeń praw autorskich będzie to zazwyczaj historyk sztuki, który jest wpisany na listę biegłych prowadzoną przez Sąd Okręgowy. Powołanie biegłego będzie konieczne m.in. gdy potrzebna jest ocena, czy dzieło jest autentyczne, w celu wyceny dzieła sztuki – jeśli inne dowody są niewystarczające – oraz oszacowania jakie korzyści uzyskał naruszający cudze prawa autorskie. Jest to niezbędne dla ustalenia, czy powód odpowiednio określił i wycenił swoje roszczenia. Biegły sporządza pisemną opinię, a następnie każda ze stron postępowania może zadawać mu pytania na piśmie i przesłuchać go na rozprawie, jeśli nie zgadza się z opinią. Biegły za swoje czynności wystawia rachunek. Kwota na nim podana nie może być dowolna, lecz wynika z rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości. Nie są to jednak wielkie kwoty i zależą od nakładu pracy. Wynagrodzenie biegłemu wypłaca strona postępowania, która wnosiła o jego powołanie, jednak tylko jeśli nie została zwolniona z kosztów sądowych, gdyż jeśli została zwolniona – koszty biegłego ponosi Skarb Państwa.

Warto też zaznaczyć, że nie w każdej sprawie o naruszenie praw autorskich biegły będzie powołany. Może się okazać, że jesteśmy w stanie wykazać np. wysokość poniesionej szkody za pomocą innych dowodów.

Wiedza o dowodach w postepowaniu sądowym i zasadach ich przeprowadzania, m.in. jak zbierać dowody, co może być dowodem, jaka jest hierarchia dowodów, jest niezmiernie istotna. Ponadto, trzeba wiedzieć kiedy, w tym do którego momentu można składać dowody, lub co zrobić gdy dowód znajduje się w posiadaniu innej osoby, bądź instytucji. Zgodnie z jedną z podstawowych zasad procesu strona jest zobowiązana przedstawić odpowiednie dowody na poparcie swoich twierdzeń. Sąd nie będzie jej w tym wyręczał, ani uczył co ma to robić.

Rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie i radców prawnych określają minimalne stawki wynagrodzenia profesjonalistów i zależą od wysokości dochodzonych kwot. Jeśli sprawa jest bardziej skomplikowana i wymaga większego nakładu pracy, stawki muszą być odpowiednio wyższe. Należy pamiętać jednak, że przy wygranej sprawie, strona przegrana jest nam zobowiązana zwrócić koszty zastępstwa procesowego, czyli całość lub część kosztów adwokata lub radcy prawnego.

Jak obniżyć koszty sądowe

Jeśli opłata sądowa jest za wysoka, jeśli nie możemy ponieść jej w całości, lub choćby w części, bez uszczerbku dla utrzymania siebie lub rodziny, możemy wnosić o zwolnienie z tej opłaty. Wówczas składamy specjalny formularz, w którym opisujemy swoją sytuację finansową. Formularz ten musi być złożony wraz z pozwem.

Powyższe wskazuje, że warto sprawdzić, czy nasza sprawa ma szansę na wygraną i skonsultować ją ze specjalistą.

Informacje prawne zawarte w na niniejszym artykule nie stanowią porady prawnej, lecz mają charakter jedynie ogólnoinformacyjny. Przed podjęciem jakichkolwiek działań prawnych zaleca się uzyskanie pomocy prawnej dostosowanej do indywidualnego stanu prawnego i faktycznego.

Adwokat Izabela Jasińską prowadzi Kancelarię Adwokacką Jasińska & Partners oraz pracuje w kancelarii rodzinnej Jasińscy i Partnerzy. Zajmuje się głównie prawem autorskim, medialnym, odszkodowaniami oraz procesem cywilnym. Jest absolwentką Centrum Prawa Amerykańskiego. Współpracuje z podmiotami zajmującymi się obrotem dziełami sztuki oraz artystami. Prowadzi szkolenia prawnicze. W sferze jej zainteresowań pozostaje także prawo rodzinne. Interesuje się historia sztuki. Prowadzi patronat merytoryczny działu „Prawo na rynku sztuki”.