Philip Guston, kanadyjski malarz i grafik, twórca sztuki abstrakcyjnego ekspresjonizmu. Znany z kreskówkowych obrazów o ograniczonej palecie kolorów i egzystencjalnej naturze. Jego rysunki obejmują zarówno sceny codzienne, jak i narracyjne satyry polityczne. Wkrótce prace artysty będzie można zobaczyć podczas internetowej wystawy Hauser&Wirth, która zostanie otwarta 30 lipca. Zaplanowano również objazd wystawy w 2021 roku po muzeach w Houston, Bostonie, Waszyngtonie i Londynie.
Guston był samoukiem. Tworzył mniej więcej od lat 40 XX wieku, a początkowo przedmiotem jego twórczości były obrazy figuratywne, intymne pod względem tematyki. We wczesnych latach 50 z kolei skupił się na abstrakcji. Sam ekspresjonizm abstrakcyjny sięgał już wtedy zenitu, a artysta rozpoczął swoje eksperymenty z tą formą.
Pierwsze prace Gustona powstały w nurcie abstrakcyjnym, przedstawiały grę kolorem, niekonwencjonalne kształty i wzory, zwłaszcza na tle ulubionego błękitu i różu. W 1952 roku w Peridot Gallery w Nowym Jorku odbyła się pierwsza abstrakcyjna, indywidualna wystawa artysty. Jednak krytycy o tej działalności nie wypowiadali się w superlatywach. „Malarz ograniczony w odczuwaniu, który tak surowo ogranicza się do smukłego i wielokrotnie powtarzanego słownictwa wizualnego… jego sztuce brakuje rozległości i głębi”.
Niewiele później, bo w latach 60 Guston odszedł od abstrakcji całkowicie.
„Wojna, co się stało z Ameryką, brutalność świata. Jakim człowiekiem jestem, siedząc w domu, czytając czasopisma, wpadając w frustracyjną wściekłość na wszystko – a potem wchodzę do pracowni, żeby dopasować kolor czerwony do niebieskiego? ”– mówił.
W latach 70. Guston stworzył odrębny ‘słownik wizualny’. Papierosy, buty, powiększone gałki oczne, kończyny… Te rysunki, podobnie jak uprzednie abstrakcyjne formy, również spotkały się z krytyką. W 1970 roku opuścił Stany Zjednoczone i przebywał w American Academy w Rzymie, gdzie wykonał serię prac poświęconych włoskiemu krajobrazowi. Po powrocie, stworzył swoją pierwszą satyryczną serię rysunków z prezydentem Nixonem w roli głównej. Wskutek wywołanych kontrowersji, artysta wykonał kolejne obrazy tego typu, m. in. słynne San Clemente. Prace te przez dziesięciolecia nie były pokazywane publicznie. Dopiero po śmierci artysty jego twórczość zaczęła być doceniana.
W 2013 roku na aukcji w Christie’s, jego obraz Fellini z 1958 r. został sprzedany za rekordową kwotę 25,8 miliona dolarów. Z kolei Smoking II (1973) w 2019 roku wylicytowano w Nowym Jorku za niemal milion dolarów.
Philip Guston to nie jedyny artysta, którego twórczość spotkała się z tak dużym uznaniem dopiero po śmierci. Wybitni artyści, choć niedocenieni za życia, poprzez swoje dzieła, pozostają nieśmiertelni.
il. góra: © THE ESTATE OF PHILIP GUSTON/COURTESY THE ESTATE AND HAUSER & WIRTH
Niewielu ludzi potrafi oglądać abstrakcje. Ja, jako dziecko, potrafiłem zaludniać je swoimi wyobrażeniami, postaciami, zwierzętami. To była frajda. Ciemniejsza plamka na tle niby to lasu, stawała się czającym się zwierzem, bunkrem lub myśliwym.