Najdroższe rzeźby świata – aktualny ranking

Rzeźby i obrazy to jedne z najwcześniejszych form sztuki, odsłaniające ludzkości niezliczoną historię naszej cywilizacji. Przepojone wartościami antropologicznymi i kulturowymi, opowiadają nam, w jaki sposób wyobrażamy sobie i postrzegamy otaczający nas świat oraz jak to postrzeganie powoli zmieniało się na przestrzeni lat, wraz z pojawieniem się nowych trendów. Dialog malarzy i rzeźbiarzy na temat tego, która dyscyplina jest najbardziej wyrafinowana, zaawansowana i prestiżowa, trwa od wieków. Podczas gdy rynek sztuki przeżywał wzloty i upadki wraz z sytuacją gospodarczą, w ostatnich dziesięcioleciach odnotował zawrotne wzrosty, a niektóre z głównych aukcji ustanowiły kolejne rekordy dla wielu twórców.

W poniższym zestawieniu prezentujemy dziesięć najdroższych rzeźb, jakie kiedykolwiek zostały sprzedane na aukcji.

1. Alberto Giacometti, “L’Homme au doigt” (1947) – 141.3 mln dolarów

Alberto Giacometti, “L’Homme au doigt”, 1947, źródło: Wikipedia.org

W 2015 roku, imponująca praca “L’Homme au doigt” została sprzedana za zawrotną sumę 141.3 mln dolarów podczas aukcji w nowojorskim oddziale Christie’s. Dzieło trafiło do kolekcji Steven’a A. Cohen’a, miliardera z funduszu hedgingowego. Wysoka na sześć stóp rzeźba z brązu, przedstawiająca wskazującego mężczyznę była niedostępna na rynku od 1970 roku, co niewątpliwie podniosło jej atrakcyjność. Eksperci wiedzą, że to dzieło światowej klasy – inne wersje tej samej rzeźby znajdują się w zbiorach londyńskiej galerii Tate oraz Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku. Szwajcarski artysta, kierując się filozoficznymi badaniami nad kondycją człowieka po zniszczeniach II wojny światowej, pozostaje jedynym rzeźbiarzem, którego dzieła sprzedano za ponad 100 milionów dolarów. Dzieło powstałe w 1947 roku ustanowiło na nowo ideę rzeźby, przełamując konwencje i utrwalając wyjątkową wizję rzeczywistości Giacomettiego. Ciekawostką jest bezsprzecznie geneza powstania pracy, którą artysta stworzył nocą, przed nadchodzącą wystawą.

2. Alberto Giacometti, “L’Homme qui marche I” (1960) – 104.3 mln dolarów

Alberto Giacometti, “L’Homme qui marche I”, 1960, źródło: Sotheby’s

Stworzony w 1961 roku “L’Homme Qui Marche I” (ang. “The Walking Man I) Giacomettiego stał się jednym z najbardziej ikonicznych obrazów sztuki współczesnej. Kupująca dzieło miliarderka i filantropka Lily Safra w 2010 roku za kwotę 104,3 mln dolarów, nabyła dzieło prawdziwie muzealnego kalibru. Pozostałe odlewy tej samej rzeźby można podziwiać w zbiorach jednych z najważniejszych muzeów, takich jak Albright-Knox Art Gallery w Buffalo w stanie Nowy Jork, czy Carnegie Institute Museum of Art w Pittsburghu. Co ciekawe wielkie dzieło zostało uhonorowane w ojczyźnie wielkiego rzeźbiarza – Szwajcarii, gdzie wizerunek rzeźby umieszczono na banknocie 100 franków. Praca zlicytowana w Sotheby’s London przeszła do historii, stając się pierwszą rzeźbą sprzedaną za ponad 100 milionów dolarów. “L’Homme qui marche I”, w której artysta zbadał ludzką postać pod różnymi kątami, pochodzi z dojrzałego okresu twórczości Giacometti’ego i stanowi punkt kulminacyjny jego kariery.  Smukła postać przedstawiona w pełnym ruchu, zawiera w sobie obraz zarówno pokory, jak i siły człowieka. Chociaż oczy rzeźby są zlokalizowane prawie na poziomie widza, postać pozostaje zasadniczo odległa, wpatrując się w niewidzialny cel. Dzieło postrzegane jako symbol ludzkości, nawiązuje do ograniczeń, z którymi musi żyć każdy człowiek w społeczeństwie poddawanym wielu konfliktom i wyzwaniom. 

3. Alberto Giacometti, “Chariot” (1950) – 101 mln dolarów

Alberto Giacometti, “Chariot”, 1950, źródło: MoMA

W noc sprzedaży w nowojorskim oddziale Sotheby’s w 2014 roku, rzeźba osiągnęła drugą najwyższą cenę za dzieło Giacometti’ego, a zarazem została okrzyknięta drugą najdroższą rzeźbą w historii. Surrealistyczny obraz kobiety na rydwanie, który stoi w bezruchu, ma interesujące pochodzenie. Pomysł zrodził się w 1938 roku, kiedy artysta przebywał w szpitalu wskutek złamania stopy. Później wspominał, że „zachwycał się” w tamtym czasie wózkami pielęgniarek wyposażonymi w dzwonki, co zainspirowało go do stworzenia nowej pracy. Giacometti wykonał sześć wersji rzeźby, pozostałe zasilają zbiory w instytucjach, takich jak Museum of Modern Art w Nowym Jorku, Fundacja Alberto Giacometti-Stiftung w Zurychu oraz National Gallery of Art w Waszyngtonie. Istotnym faktem obrazującym wzrost popularności rzeźby na rynku sztuki jest sprzedaż z 1984 roku, kiedy dzieło zostało zlicytowane za około 1,4 miliona dolarów. 

4. Jeff Koons, “Rabbit” (1986) – 91 mln dolarów

Jeff Koons, “Rabbit”, 1986, źródło: Wikipedia.org

Jeff Koons niezmiennie pozostaje jedną z największych gwiazd międzynarodowego obiegu sztuki. “Rabbit” wykonany ze stali nierdzewnej przeszedł do historii podczas wiosennej aukcji Christie’s  w 2019 roku, kiedy stał się najdroższym dziełem żywego artysty sprzedanym na aukcji. Emocjonująca licytacja zakończyła się kwotą 91 milionów dolarów po zaciętej wojnie licytacyjnej. Jest to ostatnia pozostała wersja z serii trzech rzeźb, która nadal znajduje się w rękach prywatnych, co znacząco wpłynęło na zainteresowanie pracą podczas aukcji. Rzeźba stworzona przez Koonsa w latach 80., będąca kopią nadmuchiwanej zabawki, doskonale ilustruje zbiór charakterystycznych prac artysty, stanowią komentarz na temat kultury konsumpcyjnej.

5. Constantin Brancusi, “La jeune fille sophistiquée (Portrait de Nancy Cunard)” (1928-32) – 71.2 mln dolarów

Constantin Brancusi, “La jeune fille sophistiquée (Portrait de Nancy Cunard)”, 1928-32, źródło: nytimes.com

W nowojorskim Christie’s 15 maja 2018 roku za rzeźbę artysty La jeune fille sophistiquée (Portret de Nancy Cunard) zapłacono aż 71 milionów dolarów. Rzeźba Constantina Brancusi to polerowany i pozłocony brąz na białej marmurowej podstawie, stworzony w 1932 roku. Jego szlachetne wykończenie z dynamicznymi i kontrastującymi kształtami obrazuje legendarną postać lat 20. XX w. – Nancy Cunard, muzę artystów, a zarazem działaczkę polityczną i redaktorkę, która opowiadała się za równością rasową i prawami obywatelskimi w Stanach Zjednoczonych. Dzieło Brancusi’ego było niedostępne na rynku od 1955 roku, kiedy to sprzedawca kupił go bezpośrednio od artysty, dlatego też licytacja cieszyła się niemałym zainteresowaniem, finalnie nabywca tej nocy stał się drugim właścicielem rzeźby. 

6. Amedeo Modigliani, “Tête” (1911-12) – 70.7 mln dolarów

Amedeo Modigliani, “Tête”, 1911-12, źródło: Sotheby’s

Kamienna rzeźba Amedeo Modiglianiego została sprzedana w Christie’s w 2015 roku za sumę 70,7 miliona dolarów. Obecnie większość prac Modiglianiego można oglądać jedynie w muzeach, a w rękach prywatnych pozostaje znikoma ilość dzieł, dlatego podobne aukcje cieszą się ogromnym zainteresowaniem. Dodatkowych emocji wokół rzeźby dodawał fakt, że nigdy wcześniej nie była wystawiana na aukcji. W “Tête” możemy dostrzec cechy, które sprawiają, że dzieło Modiglianiego jest wyjątkowe. Tradycyjne kształty nawiązujące do włoskiego renesansu łączą się w nim ze stylem afrykańskich masek i moai z Wyspy Wielkanocnej. Zdecydowana większość kamiennych rzeźb, które stworzył artysta, znajduje się w światowej klasy muzeach, takich jak Muzeum Sztuki Nowoczesnej i Muzeum Guggenheima w Nowym Jorku, Muzeum Sztuki w Filadelfii i Galeria Narodowa Australii w Canberze.

7. Jeff Koons, “Balloon Dog (Orange)” (1994-2000) – 58.4 mln dolarów 

Jeff Koons, “Balloon Dog (Orange)”, 1994-2000, źródło: Christie’s

W 2013 roku dom aukcyjny Christie’s zaprezentował “Balloon Dog (Orange)” autorstwa Jeffa Koonsa, monumentalną rzeźbę z polerowanej stali nierdzewnej. Do momentu sprzedaży dzieło miało tylko jednego właściciela, kolekcjonera i wydawcę czasopism Petera Branta, który kupił go w londyńskiej galerii. Pozostałe znajdują się w zbiorach innych światowej klasy kolekcjonerów, takich jak założyciel grupy Kering – François Pinault, grecki magnat morski Dakis Joannou, a także Steven A. Cohen. Słynny pies pochodzi z serii “Celebration”, pięciu unikalnych, wielkoformatowych rzeźb w różnych kolorach. Dzieło zostało nabyte przez prywatnego kolekcjonera za oszałamiającą kwotę 58,4 miliona dolarów, co czyni ją drugą najdroższą rzeźbą żyjącego artysty. 

8. Constantin Brancusi, “La muse endormie” (1913) – 57,4 mln dolarów 

Constantin Brancusi, “La muse endormie”, 1913, źródło: Centre Pompidou

Ta patynowana głowa z brązu inkrustowana złotem została stworzona przez Constantina Brâncuși w 1913 roku. W maju 2017 roku pracę sprzedano podczas aukcji Christie’s za 57,4 miliona dolarów. Nowym nabywcą licytowanej od 18 milionów dolarów rzeźby Constantina Brancusiego został Tobias Meyer, były dyrektor departamentu sztuki współczesnej w Sotheby’s. Przed pojawieniem się na majowej aukcji, brązowa wersja „La muse endormie” przez około 60 lat znajdowała się w prywatnej francuskiej kolekcji. Temat śpiącej głowy zajmował twórczość Brancusiego przez blisko dwadzieścia lat. Idąc pod prąd, Brâncuși odrzucił ornamentykę na rzecz uproszczonych, podstawowych form. Spokojna głowa jest jednym z czterech odlewów wykonanych w 1910 roku z marmuru, którego modelką była baronowa Renée Irana Franchon. Inne prace z serii „śpiących muz” znajdują się w światowej sławy muzeach, takich jak Art Institute of Chicago, Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku i Musée National d’Art Moderne w Paryżu. 

9. The Guennol Lioness (ok. 3000-2800 p.n.e.) – 57.2 mln dolarów

The Guennol Lioness, ok. 3000-2800 p.n.e., źródło: Wikipedia.org

Numer dziewięć to jedyna rzeźba nieznanego artysty na liście. Dzieło, wykonane z magnezytu i wapienia krystalicznego, jest figurą sztuki elamickiej, która prawdopodobnie powstała prawie 5000 lat temu (3000-2800 p.n.e.). “Lwica Guennol”, odkryta w Bagdadzie w Iraku, oprócz tego, że jest niesamowitym dziełem sztuki, ma również duże znaczenie kulturowe ze względu na czas, w którym powstała. Pochodząca z czasów pierwszego znanego użycia koła, rozwoju pisma klinowego i pojawienia się pierwszych miast, rzeźba jest ważnym artefaktem historycznym. Posąg łączy w sobie cechy zwierzęce i ludzkie. Z kobiecymi krzywiznami dolnej części ciała, brakiem męskich narządów płciowych i głową lwicy, rzeźba była przedmiotem wielu debat i przypuszcza się, że przedstawia wizerunek starożytnego mezopotamskiego bóstwa, które często przybierało postać antropomorficznych postaci. Jest to jedno z niewielu znanych dzieł sztuki z początków cywilizacji, które w 2007 roku zostało sprzedane w Sotheby’s za 57,2 miliona dolarów.

10. Alberto Giacometti, “Grande tête mince” (1955) – 53,3 mln dolarów

Alberto Giacometti, “Grande tête mince”, 1955, źródło: Wikipedia.org

Na tej liście znajduje się wiele dzieł Alberto Giacomettiego, a dwie wersje tego “Grande Tête Mince” zostały sprzedane na dwóch oddzielnych aukcjach. Zrealizowane ceny umieszczają je na wspólnej pozycji numer dziesięć. ”Grande Tête Mince”, znana również jako “Large Head of Diego”, to 65-centymetrowa rzeźba z brązu wykonana w 1954 roku i odlana rok później w 1955 roku. Znany ze swoich anonimowych, cienkich jak figury rzeźb, Giacometti wyrzeźbił tylko niewielką liczbę prawdziwych osób, w tym swojego brata, żonę Annette i inne osoby, z którymi był blisko. Modelem był to nie kto inny jak młodszy brat artysty, Diego. Rzeźba widziana z przodu jest wyjątkowo cienka, a jej profil szerszy i bardziej symetryczny. “Grande Tête Mince” o numerze 6/6 została sprzedana w 2013 roku za 50 milionów dolarów, a jej bliźniak o numerze 3/6 został sprzedany na aukcji za 53,3 miliona dolarów w Christie’s trzy lata wcześniej.

asz

Grafika (góra): Amedeo Modigliani, “Tête”, 1911-12, źródło: Sotheby’s