Najbardziej poszukiwani polscy artyści powojenni

Sztuka powojenna charakteryzowała się licznymi zmianami w polskim malarstwie – spora część twórców początkowo kierowała się w stronę preferowanego przez władze realizmu socjalistycznego, aby następnie idąc z duchem nowoczesności odkrywać abstrakcjonizm. Na przełomie lat 50. i 60. spopularyzowano  malarstwo bezprzedmiotowe, a także abstrakcję bazującą na tradycjach kolorystycznych – odpowiedzią na te kierunki była w późniejszym czasie nowa figuracja. Wszystkie te tendencje są kontynuowane w obecnych czasach przez licznych artystów, a obrazy powstałe w okresie ich formowania są obecnie jednymi z najbardziej poszukiwanych prac nie tylko na polskim, ale także na zagranicznym rynku sztuki. Wśród grona licznych twórców cieszących się ogromną popularnością miłośników i kolekcjonerów sztuki warto wymienić kilku, których prace są obecnie najbardziej poszukiwane. 

Teresa Pągowska, Spacer w chmurach ze smugą – pożegnanie, olej/akryl na płótnie, 149 x 130,5 cm, 1959/1968

Zestawienie otwiera Teresa Pągowska – wyjątkowa artystka, pedagog, wieloletni wykładowca licznych polskich uczelni wyższych. Jej obrazy w głównej mierze skupiają się na postaci ludzkiej, zwykle kobiecej – traktowanej najczęściej skrótowo, dynamicznie. Jej bohaterowie pozbawieni są jednoznacznego charakteru, czasami traktowani w sposób wręcz surowy. Artystka tworzyła na płótnie za pomocą technik mieszanych akrylowo olejnych. W chwili obecnej jej prace stanowią wyjątkowy element każdej aukcji klasyków sztuki awangardowej i osiągają wysokie kwoty sprzedaży. Na tegorocznej aukcji w warszawskiej Desie za Spacer w chmurach ze smugą – pożegnanie z lat 1959/1968 uzyskano kwotę 460 tysięcy złotych. Warto dodać, że ceny jakie osiągają prace Pągowskiej znacznie wzrosły na przestrzeni ostatnich lat, jeszcze w roku 2019 większość kwot jakie uzyskiwano na aukcjach nie przekraczała 300 tysięcy złotych.

Jan Dobkowski, Gorące pnącze, akryl na płótnie, 197 x 294 cm, 1973

Kolejnym bardzo popularnym wśród kolekcjonerów artystą jest Jan Dobkowski – kolejne rekordy sprzedaży jakie mają miejsce na aukcjach pokazują wyraźnie, że fenomen malarza nie słabnie. Dobkowski w swojej twórczości skoncentrował się na kolorze, jego obrazy przesycone są intensywnymi barwami, a przedstawiona w nieco erotycznej formie uproszczona postać ludzka stała się swego rodzaju znakiem rozpoznawczym malarza.

Uproszczone kolorystyczne formy są tym bardziej imponujące ze względu na duże formaty prac – mamy tu do czynienia z niemalże trzymetrowymi płótnami. Aktualny rok przyniósł rekord sprzedaży prac artysty, za Gorące pnącze z 1973 roku uzyskano kwotę 160 tysięcy złotych. W przypadku Dobkowskiego również widać wyraźni wzrost zainteresowania jego sztuką – jeszcze w roku 2018 za jego obrazy uzyskiwano ceny w granicach 45 tysięcy złotych, co oznacza że w zaledwie trzy lata ich wartość wzrosła trzykrotnie. 

Erna Rosenstein, Don Kichot Mrozu, olej na płótnie, 50 x 70 cm, 1967

Kolejną artystką w zestawieniu najbardziej poszukiwanych jest Erna Rosenstein – malarka wybitna, mająca bezpośredni udział w kształtowaniu się powojennej awangardy artystycznej. Przed wojną kształciła się w Wiedniu i Krakowie, w 1942 roku uciekła z lwowskiego getta. W swojej twórczości z powodzeniem łączyła świat abstrakcyjnych kształtów z rzeczywistością. Jej obrazy charakteryzują się zarówno intensywną paletą kolorystyczną, jak i uproszczoną do monochromów formą. W roku 2018 prace artystki osiągały na aukcjach kwoty w granicach 100 tysięcy złotych, w roku kolejnym kwoty sprzedaży były już niemalże czterokrotnie wyższe co świadczy o ogromnym zainteresowaniu twórczością malarki – obraz Don Kichot Mrozu z 1967 roku został sprzedany za 420 tysięcy złotych.

Zdzisław Beksiński, bez tytułu, olej na płycie, 72 x 86 cm, 1983

Zestawienie najbardziej poszukiwanych artystów nie może się oczywiście obejść bez Zdzisława Beksińskiego – artysty wybitnego, którego sukces również komercyjny świadczy o niebywałym fenomenie jego twórczości. Beksiński na tle innych powojennych twórców prezentuje się wyjątkowo, gdyż w swojej twórczości odciął się od panujących trendów awangardowych, na rzecz mrocznego malarstwa fantastycznego, surrealizmu oraz elementów zaczerpniętych z własnych wizji. Jego popularność wśród kolekcjonerów potwierdzają oszałamiające wyniki aukcji – w przypadku tego wyjątkowego artysty słowo „rekord” pada niezwykle często. Obecnie najwyższa kwotą jaką uzyskano za pracę malarza wynosi 800 tysięcy złotych. Pracę Bez tytułu z 1983 roku wylicytowano w marcu tego roku na aukcji w Sopockim Domu Aukcyjnym. 

Jan Tarasin, Komplikacja II, olej na płótnie, 110 x 140 cm, 1991

Kolejnym malarzem wyróżniającym się na tle awangardowych tendencji jest Jan Tarasin. Wybitny wykładowca, były rektor warszawskiej ASP, od 1962 roku członek Grupy Krakowskiej. Prace artysty charakteryzują się określoną symboliką, przedmioty przedstawiane na płótnach pełnią rolę znaków i symboli mających ponadmaterialne znaczenie. Przedstawiane formy stopniowo ulegają geometryzacji, a kolory są uproszczone. Jego obrazy osiągają wysokie kwoty sprzedaży, zwykle powyżej 100 tysięcy złotych. Tendencja ta się utrzymuje potwierdzając jakość z jaką wśród kolekcjonerów jest kojarzony. Jedną z najdrożej wylicytowanych prac malarza jest obraz Komplikacja II z 1991 roku – na aukcji w Desie uzyskano kwotę 190 tysięcy złotych. Warto wspomnieć, że rok później na aukcji w Polswiss Art pierwszy obraz z serii – Komplikacja I wylicytowano za 210 tysięcy złotych. 

Tadeusz Kantor, Emballages, objets, personnages nr 5, kolaż, olej na płótnie/desce, 195,5 x 140,5 cm, 1968

W gronie wymienionych twórców musi się również znaleźć Tadeusz Kantor – jeden z najwybitniejszych przedstawicieli sztuki powojennej, a także twórca polskiego teatru awangardowego. Kantor odnajdywał się w wielu formach wyrazu twórczego, uprawiał malarstwo abstrakcyjne, zajmował się grafiką, scenografią i filmem, aranżował osławione już dzisiaj happeningi. Wykonywane przez niego na płótnach abstrakcyjne kolaże osiągają zawrotne kwoty sprzedaży na aukcjach, a zainteresowanie jego twórczością nie słabnie. Olejny kolaż na desce Emballages, objets, personnages nr 5 z 1968 roku został sprzedany za bajeczną kwotą 1,5 miliona złotych i jest to rekord aukcyjny w przypadku tego artysty.

Wojciech Fangor, M22, olej na płótnie, 203 x 203 cm,1969

Grono najbardziej poszukiwanych artystów powojennych zamyka Wojciech Fangor. W swojej pracy twórczej już od początku wykraczał poza klasyczne realizacje malarskie projektując również instalacje. To właśnie bliskie sztuce op-art wielkoformatowe instalacje składające się z kontrastujących ze sobą okręgów i fal przyniosły artyście największą popularność, a rozpoznawalność jego prac i kolejne rekordy padające na aukcjach sztuki świadczą o ogromnym sukcesie artysty. Obecnie każda aukcja z udziałem prac Fangora zamienia się w medialne wydarzenie, a milionowe kwoty jakie maja na nich miejsce z roku na rok rosną do tego stopnia, że fenomen artysty jeszcze bardziej się pogłębia. Jego obrazy znajdują się na szczycie niemalże każdego zestawienia sprzedaży we wszelkich rocznych podsumowaniach. Ostatnim rekordem jest kwota ponad 7 milionów złotych, jaką uzyskano za pracę M22 z 1969 roku i była to najwyższa kwota jaką uzyskano za pracę na polskim rynku sztuki. Jednocześnie warto podkreślić wyjątkowość wylicytowanego dzieła – wyjątkowe formy przypominające rozetę lub kwiat występują w przypadku Fangora rzadko, namalował ich tylko trzy. Kolejną z cyklu sprzedano wcześniej za ponad 4 miliony złotych.

Beata Tarnowska

Zdjęcie góra: Wojciech Fangor, M22, olej na płótnie, 203 x 203 cm,1969