Pokłon trzech króli (znany również pod nazwą trzech magów), to temat wielokrotnie pojawiający się w historii malarstwa. Przedstawiali je klasycy pokroju Rembrandta, El Greco czy Alberta Dürera. Sam Peter Paul Rubens czterokrotnie przerabiał nowotestamentową scenę. Dzisiaj pragniemy przybliżyć mniej znane wizje motywu, które choć pozostają nieco na uboczu – zastanawiają i intrygują.

1. „Pokłon Trzech Króli” („Szopka”), Kazimierz Sichulski, 1925

Kazimierz Sichulski – polski grafik, malarz i przede wszystkim karykaturzysta, reprezentant nurtu folklorystycznego. Artysta łączy tradycyjny chrześcijański temat z elementami ludowymi, co czyni z “Pokłonu Trzech Króli” pracę bardzo ekspresyjną, ciepłą i dynamiczną. Postać widocznego w prawym dolnym rogu aniołka (w chłopskiej koszuli) to hołd złożony jego córce – Kamili.

„Pokłon Trzech Króli” („Szopka”), Kazimierz Sichulski, 1925, źródło: Desa Unicum

2. “Pokłon Trzech Króli”, Gentile da Fabriano, 1423

Włoski malarz Gentile da Fabriano przedstawił pokłon mędrców w czterech scenach – trzech pomniejszych i jednej centralnej. Obraz zachwyca wielością technik zastosowanych przez artystę i wytwarza złudzenie trójwymiarowości. Tempera, złoto, srebro, masa będąca połączeniem kleju i gipsu oraz kompozycja oparta na trzech łukach, która budzi skojarzenia z tryptykiem. Ciekawa jest również sama symbolika – królowie oznaczają trzy etapy ludzkiego życia.

“Pokłon Trzech Króli”, Gentile da Fabriano, 1423, źródło: Wikipedia

3. “Pokłon Trzech Króli”, Leonardo da Vinci, 1481

Szkic autorstwa Leonardo da Vinci został ukończony przez nieznanego włoskiego artystę. Z bliżej nieokreślonych przyczyn da Vinci nie dopracował malowidła, a szkic trafił do piwnic klasztoru, które zleciło jego projekt (jako obrazu ołtarzowego). Dopiero po 15 latach zdecydowano się na renowację zniszczonego dzieła. W “Pokłonie Trzech Króli” da Vinci po raz pierwszy stworzył kompozycję opartą na postaciach ułożonych na kształt piramidy.

4. “Pokłon Trzech Króli na śniegu”, Pieter Bruegel starszy, 1567

“Pokłon Trzech Króli na śniegu”, Pieter Bruegel starszy, 1567, źródło: Wikipedia

“Pokłon Trzech Króli na śniegu” z 1567 to jedna z trzech wizji tego wydarzenia stworzona przez Pietera Bruegela starszego. Jest to obraz, w którym artysta najbardziej ingeruje w nowotestamentowy motyw – zimowa sceneria niderlandzkiej wioski na pierwszy rzut oka przypomina scenkę z życia codziennego. Trzej królowie pojawiają się nie w centrum obrazu, a na uboczu – w dolnym lewym rogu pracy.

5. “Pokłon trzech Króli”, David Teniers starszy, ok. 1640

“Pokłon trzech Króli”, David Teniers starszy, ok. 1640, źródło: Wikipedia

Obraz Davida Teniersa starszego (flamandzkiego artysty) intryguje efektami iluzjonistycznymi, zaciera bowiem granice pomiędzy tym co zostało namalowane, a tym co jest częścią podobrazia. Nietypowość dzieła podkreśla jego forma – zostało stworzone na marmurowej płycie. Chmury widoczne w górnej części obrazu powstały w oparciu o naturalne przebarwienia kamienia. Co ciekawe, obraz znajduje się w stałej wystawie Muzeum Narodowego we Wrocławiu „Sztuka europejska XV–XX w.”.

6. Gwiazda Betlejemska, Edward Burne-Jones, 1885–1890

Edward Burne-Jones stworzył dla Morris & Co. projekt gobelinu o tytule Pokłon Trzech Króli. „Gwiazda Betlejemska” powstała w 1987 roku jako rozwinięcie poprzedniej pracy i pełnoprawny obraz. Rozmiar płótna umożliwił artyście oddanie detali z wielką precyzją – dekoracyjny linearyzm jest cechą charakterystyczną jego twórczości. W porównaniu do oryginalnego projektu zmianie uległa również kolorystyka – obraz Burne-Jonesa wyróżnia się bogatymi odcieniami zieleni i błękitu.

M.T

Zdjęcia: “Pokłon Trzech Króli”, Leonardo da Vinci, 1481, źródło: Wikipedia