Wystawy, które warto zobaczyć w pierwszej połowie 2023 roku

Jakie wystawy czekają nas w nadchodzącym roku? Przedstawiamy listę najciekawszych wydarzeń zaplanowanych na pierwsze półrocze 2023 roku w Polsce – monograficznych, zbiorowych czy retrospektywnych. Artyści, których prace będą prezentowane na wystawach pochodzą z różnych stron świata i korzystają z rozmaitych środków przekazu. Zarówno miłośnicy malarstwa, rzeźby jak i fotografii znajdą coś dla siebie.

„Otto Piene. Gwiazdy”, Pawilon Czterech Kopuł we Wrocławiu – od 22 stycznia do 25 czerwca 2023

Niemiecko-amerykański artysta był jednym z twórców „grupy ZERO”, do której należeli tacy artyści jak Heinz Mack (drugi współzałożyciel), Yves Klein czy Lucio Fontana. Pawilon Czterech Kopuł (jako pierwsza instytucja w Polsce) zaprezentuje prace Otto Piene na wystawie indywidualnej. Na ekspozycji pojawią się ruchome rzeźby „Długie gwiazdy” oraz skonstruowana z punktów świetlnych instalacja „Praska przestrzeń światła”.

„Anish Kapoor”,  Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku – do 12 lutego 2023

Anish Kapoor, Gethsemane, 2013, żywica epoksydowa | rynekisztuka.pl, A.P.

Wystawa jednego z najważniejszych rzeźbiarzy współczesnych – Anisha Kapoora – jest dostępna dla odwiedzających jeszcze do 12 lutego. Urodzony w Bombaju artysta znany jest z wielkoformatowych prac, których organiczne kształty zacierają granice materialności. Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku prezentuje zarówno kamienne realizacje (wykonane w marmurze, wapieniu, granicie czy onyksie), jak i karmazynowe rzeźby powstałe z żywicy epoksydowej.

„Przesilenie. Malarstwo Północy 1880–1910”, Muzeum Narodowe w Warszawie – do 5 marca 2023

Edvard Munch (1863–1944, Norwegia) Melancholia, 1900–1901, olej, płótno/ fot. Munchmuseet, Oslo / CC BY-NC-SA 4.0

Ciesząca się dużym zainteresowaniem na świecie – sztuka nordycka przełomu XIX i XX wieku – jeszcze do 5 marca będzie dostępna dla publiczności na wyjątkowej wystawie stworzonej we współpracy ze szwedzkim Gothenburg Museum of Art. To pierwsze takie wydarzenie w Polsce, a w tym samym niezwykła okazja do zapoznania się z klasykami sztuki pochodzącymi z Norwegii, Finlandii czy Szwecji. Przyroda posiada szczególne znaczenie w krajach norcydkich, nie dziwi zatem tytuł wystawy zawierający w sobie tak ważne dla środowiska naturalnego – „przesilenie”.

„Wędrujące obrazy. Małgorzata Mirga-Tas”, Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie – do 5 marca 2023

Małgorzata Mirga-Tas, z cyklu: Wyjście z Egiptu, 2021, 230 × 242, tech. mieszana, kolekcja prywatna, fot. Maciej Zaniewski

Małgorzata Mirga-Tas – malarka i rzeźbiarka, pierwsza romska artystka, która reprezentowała Polski Pawilon na Biennale w Wenecji. Jej prace pojawiły się także na festiwalu “documenta” uważanym za jedno z najbardziej prestiżowych wydarzeń w świecie sztuki. Twórczyni wywodząca się ze szczepu Bergitka Roma w barwny sposób ukazuje tradycje, życie codzienne i piękno rodzimej kultury. Trwająca do 5 marca wystawa w MCK w Krakowie podejmuje problematykę postrzegania społeczności romskiej, świadomości historycznej oraz odczarowywania stereotypów. Mirga-Tas znana jest z unikalnego stylu, a użycie materiałów (należących uprzednio do bliskich jej osób) stało się charakterystycznym elementem wielkoformatowych makatów tworzonych przez artystkę.

„Fangor. Poza obraz”, Muzeum Narodowe w Gdańsku – do 12 marca 2023

Wystawa „Fangor. Poza obraz”, Muzeum Narodowe w Gdańsku, fot. Andrzej Leszczyński

Wojciech Fangor należy do najbardziej znanych artystów powojennych. Charakterystyczne obrazy przedstawiające koła o rozmytych konturach (wykonane renesansową techniką „sfumato”), co roku osiągają na aukcjach milionowe kwoty. Na wystawę retrospektywną (trwającą do 12 marca) składa się także wiele wczesnych prac artysty – od pierwszych obrazów, po okres socrealistyczny i zerwanie z figuracją. Dzięki współpracy z „Fundacją Promocji Twórczości Wojciecha Fangora” na ekspozycji znajdują się także nie pokazywane dotąd dzieła.

„Łempicka”, Muzeum Narodowe w Krakowie – do 12 marca 2023

Przestrzeń wystawy Łempicka, fot. Joanna Pawłowska

Ubiegły rok należał do Tamary Łempickiej. Znana na całym świecie artystka, za sprawą wystawy w Lublinie symbolicznie powróciła do Polski. Jak mówiła Marisa de Lempicka w wywiadzie udzielonym dla rynekisztuka.pl: „Moim celem przez ostatnie kilka lat pracy z „Tamara de Lempicka Estate” było sprowadzenie Tamary z powrotem do domu. Wydaje mi się, że jest to ważne zarówno dla Polaków, jak i jej spuścizny. Zawsze była dumna ze swojego pochodzenia, jednak doświadczenie wojny było dla niej dewastujące.” Wydarzenie rozpoczęło pasmo wyjątkowych wystaw trwających naprzemiennie do końca 2022 roku. Osoby, które nie miały okazji zobaczyć prac kultowej artystki w Muzeum Narodowym w Lublinie czy w Villa la Fleur, do 12 marca mogą nadrobić zaległości odwiedzając Muzeum Narodowe w Krakowie. 

„Idę w świat i trwam. Obrazy Jacka Malczewskiego z Lwowskiej Narodowej Galerii Sztuki”, Muzeum Narodowe w Poznaniu – do 31 marca

Jacek Malczewski, Chrystus i Samarytanka, 1912 | Muzeum Narodowe w Poznaniu

Trwająca agresja Rosji na Ukrainę dotyka także dziedzictwa kulturowego, którego dewastacja jest niezgodna z postanowieniami protokołu drugiego do konwencji haskiej. Obrazy jednego z najwybitniejszych polskich artystów – Jacka Malczewskiego – znajdujące się wcześniej w zbiorach Lwowskiej Narodowej Galerii Sztuki (podobnie jak miliony osób uciekających przed wojną) znalazły schronienie w Polsce. Tytuł wystawy nawiązuje do słów poety znanego z liryki symbolicznej – Rainera Maria Rilkego – korespondując tym samym z symboliczną twórczością polskiego malarza. 

„Piękny prawdomówny. W stulecie urodzin Stanisława Fijałkowskiego” Muzeum Sztuki w Łodzi – do 16 kwietnia

Piękny prawdomówny. W stulecie urodzin Stanisława Fijałkowskiego, widok wystawy, MSL, fot. Piotr Tomczyk

Należący do kanonu polskiej sztuki powojennej Stanisław Fijałkowski 4 listopada 2022 roku obchodziłby setne urodziny. Artysta był członkiem tzw. „kręgu Strzemińskiego” i w początkowych latach pozostawał pod twórczym wpływem autora teorii unizmu. Pisma Carla Gustava Junga również wywarły wpływ na malarza, co widoczne jest w obecnych w jego sztuce odniesieniach do symboli i archetypów. Podobnie jak teorie szwajcarskiego psychiatry, sztuka Fijałkowskiego może stać się dla widza okazją do autorefleksji. Wystawa zorganizowana przez Muzeum Sztuki i ASP w Łodzi jest otwarta dla zwiedzających do 16 kwietnia 2023 roku.

„Sibylle Bergemann, Fotografie” Muzeum Narodowe w Gdańsku – od 03 lutego do 3 maja

Sibylle Bergemann, Elisabeth, Berlin, 2002, reprodukcja polaroidu, wydruk pigmentowy | mat. pras.

Jedna z najbardziej uznanych fotografek niemieckich – Sibylle Bergemann – zasłynęła z dokumentowania przechodzących transformację Niemiec Wschodnich. W 1990 roku wraz z sześcioma innymi twórcami założyła “Ostkreuz” – agencję fotografii dokumentalnej uznawaną obecnie za jedną z najważniejszych w Niemczech. Bergemann pracowała dla wielu znanych gazet, m.in. magazynu „Geo” na zlecenie którego uwieczniała życie codzienne w Afryce i Azji czy „Sibylle”, gdzie zajmowała się fotografią modową. Na pierwszej tak obszernej wystawie artystki w Polsce, pojawią się aż 133 prace podzielone na 12 działów tematycznych. Wydarzenie powstało we współpracy z niemieckim Institut für Auslandsbeziehungen Abteilung Kunst oraz Goethe Institut w Polsce.

„Bez gorsetu. Camille Claudel i polskie rzeźbiarki XIX wieku”, Muzeum Narodowe w Warszawie – od kwietnia do sierpnia 2023

Tola Certowicz, „Pokora”, przed 1918, źródło: Muzeum Narodowe w Warszawie

Wystawa Muzeum Narodowego w Warszawie stanowi owoc współpracy badawczej z Musée Rodin i Musée Antoine Bourdelle w Paryżu oraz (nazwanego na cześć artystki) Musée Camille Claudel w Nogent-sur-Seine. Urodzona w 1864 roku Claudel była uczennicą Auguste Rodina, z którym łączyła ją także burzliwa relacja uczuciowa. Podobnie jak wiele kobiet swojej epoki, musiała zmierzyć się z środowiskiem artystycznym zdominowanym przez mężczyzn. Oprócz dzieł francuskiej twórczyni, na wystawie pojawią się prace nieco zapomnianych, polskich rzeźbiarek XIX wieku – m.in.: Antoniny Rożniatowskiej, Toli Certowicz czy Natalii Andriollowej.

Maria Majchrowska

Zdj. góra: Małgorzata Mirga-Tas, Pałe Buci, 2022, 280 × 485, technika mieszana, dzięki uprzejmości artystki, fot. Paweł Mazur